PRAWNE ASPEKTY POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W SZKOLE/PLACÓWCE OŚWIATOWEJ

1. PRAWNE ASPEKTY POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W SZKOLE/PLACÓWCE OŚWIATOWEJ BARBARA WOLAŃSKA WRZESIEŃ 2011

2. Nowe regulacje prawne zawarte zostały w rozporządzeniach: • w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach • w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych • w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach • w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych • w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz szkół publicznych • w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych • w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych • w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej

3. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu, szkole i placówce polega na: rozpoznawaniu możliwości psychofizycznych zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów,wynikających w szczególności ze: szczególnych uzdolnień; niepełnosprawności; choroby przewlekłej; niedostosowania społecznego; zagrożenia niedostosowaniem społecznym; specyficznych trudności w uczeniu się; zaburzeń komunikacji językowej;

4. sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; niepowodzeń edukacyjnych; zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi; trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą; innych potrzeb dziecka.

5. TERMINARZ organizacja wynikająca z rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej Termin: do dnia 31 marca Zakres zadań: utworzenie przez dyrektorów zespołów dla uczniów, które określają: - zakres, formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno – pedagogicznej, - zaplanowanie działań z zakresu doradztwa zawodowego i sposobu ich realizacji, w przypadkuucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. Termin: do dnia 30 kwietnia.Zakres zadań: Ustalenie przez dyrektorów form, sposobów i okresów udzielania uczniowi pomocy psychologiczno – pedagogicznej oraz wymiaru godzin poszczególnych form pomocy udzielanej od nowego roku szkolnego na podstawie zaleceń zespołów. Termin:niezwłocznie po zatwierdzeniu przez organy prowadzące arkuszy organizacji.Zakres zadań: Dyrektorzy poinformują na piśmie rodziców uczniów, albo pełnoletnich uczniów o ustalonych dla uczniów formach, sposobach i okresach udzielania pomocy oraz wymiarze godzin poszczególnych form pomocy udzielanej od nowego roku szkolnego Termin:do 30 wrześniaZakres zadań: Zespoły opracują dla uczniów plany działań wspierających realizowane w nowym roku szkolnym Termin:od 1 września 2012/13Zakres wykonania zadań: Organizacja pomocy psychologiczno – pedagogicznej zgodnie z nowymi procedurami.Typ placówki: wszystkie

6. Nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista informuje niezwłocznie dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki o stwierdzonej potrzebieobjęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającej z przeprowadzonych działań pedagogicznych.

7. Organizacja pracy Zespołu Zespół tworzy dyrektor przedszkola, szkoły i placówkidla ucznia posiadającego: orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej (niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii), wobec którego nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista stwierdził potrzebę objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającą z przeprowadzonych działań pedagogicznych (niezwłocznie po otrzymaniu informacji).

8. Kto może brać udział w posiedzeniu Zespołu? Rodzice ucznia mogąuczestniczyć w pracach Zespołu w części dotyczącej ich dziecka; o terminie posiedzenia Zespołu i możliwości uczestnictwa w jego pracach dyrektor zawiadamia rodziców ucznia, Przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej – na wniosek dyrektora; Inne osoby, w szczególności lekarze, psycholodzy, pedagodzy, logopedzi lub innispecjaliści – na wniosek rodzica ucznia.

9. Plan Działań Wspierających (PDW)opracowuje siędla: ucznia lub grupy uczniów o jednorodnym rozpoznaniu, wobec których, ze względu na potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, określono potrzebę objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną; posiadającego opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej; posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego; orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, (w przypadku uczniów, którzy posiadają jednocześnie orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego PDW nie opracowuje się. Uczniowie ci mają Indywidualny Program Edukacyjno -Terapeutyczny).

10. Dla kogo zakłada się Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia? Dla ucznia posiadającego: • opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, • orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego • przygotowania przedszkolnego, • orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, • dla ucznia, u którego ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne, • nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista, prowadzący • zajęcia z uczniem, stwierdziłpotrzebę objęcia pomocą psychologiczno- • pedagogiczną. Dla kogo nie zakłada się Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia? Karty nie zakłada sięuczniowi posiadającemu: orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego (IPET) opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (IPET)

11. Dyrektor przedszkola lub szkoły wpisuje do Karty ustalone formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej dla ucznia oraz wymiar godzin, umieszcza datę i podpis. W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej ustalone dla ucznia oraz wymiar godzin, umieszcza się w Indywidualnym Programie Edukacyjno – Terapeutycznym. Dyrektor przedszkola, szkoły i placówki informuje na piśmie rodziców ucznia o ustalonych formach, sposobach i okresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznejoraz wymiarze godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane.

12. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje się i udziela na zasadach określonych w niniejszym rozporządzeniu: Przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych: 01.09.2011 r. Gimnazja: 01.09.2011 r. Szkoły specjalne wszystkich typów oraz oddziały specjalne: 01.09.2011 r. Placówki: 01.09.2011 r. Szkoły podstawowe: 01.09.2012 r. Szkoły ponadgimnazjalne: 01.09.2012 r.

13. Kształcenie specjalne organizuje się • dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych: 1) niesłyszących; 2)   słabo słyszących; 3)   niewidomych; 4)   słabo widzących; 5)   z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją; 6)   z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim; 7)   z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym; 8)   z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera; 9)   z niepełnosprawnościami sprzężonymi. • dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym

14. Kształcenie specjalne dla dzieci i młodzieży: z chorobami przewlekłymi, z zaburzeniami psychicznymi, z zaburzeniami zachowania, zagrożone uzależnieniem, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które przed dniem wejścia w życie rozporządzenia rozpoczęły naukę w szkole lub oddziale integracyjnym, mogą kontynuować naukę w szkole lub oddziale aż do ukończenia szkoły danego typu.

15. Dla uczniów, którzy rozpoczęli lub rozpoczną naukę w szkołach specjalnych i oddziałach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych do dnia 31 sierpnia 2012 r.: 18. rok życia - w przypadku szkoły podstawowej; 21. rok życia - w przypadku gimnazjum; 24. rok życia - w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej Kształcenie specjalne może być prowadzone dla uczniów, którzy rozpoczną naukę od dnia 1.09.2012 r.: do końca roku szkolnego, w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy : 1)    18. rok życia - w przypadku szkoły podstawowej; 2)   21. rok życia - w przypadku gimnazjum; 3)    23. rok życia - w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej. .

16. Rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie W szkołach zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej: obligatoryjnie w przedszkolach i szkołach integracyjnych oraz w przedszkolach i szkołach z oddziałami integracyjnymi; możliwość zatrudnienia po uzyskaniu zgody organu prowadzącegow przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych; Dyrektor przedszkola lub szkoły ustala zajęcia, które, ze względu na indywidualne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, prowadzą lub w których uczestniczą nauczyciele i specjaliści, o których mowa powyżej. Rozporządzenie określa zadania dodatkowo zatrudnionych nauczycieli w zakresie współorganizowania kształcenia specjalnego.

17. Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny zawiera: zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów, w tym w przypadku: ucznia niepełnosprawnego – zakres działań o charakterze rewalidacyjnym, ucznia niedostosowanego społecznie - zakres działań o charakterze resocjalizacyjnym, ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – zakres działań o charakterze socjoterapeutycznym; ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wymiar godzin, zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia, stosownie do potrzeb; działania wspierające rodziców uczniów, zakres współdziałania z poradniami, placówkami doskonalenia nauczycieli oraz innymi instytucjami.

18. Rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz szkół publicznych Liczebność oddziałów: nie określa się minimalnej liczby uczniów niepełnosprawnych w oddziałach specjalnych i oddziałach integracyjnych, co daje organom prowadzącym możliwość dostosowania liczby uczniów w oddziale do możliwości środowiskowych i lokalowych;

19. Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych • zobowiązanie nauczyciela do indywidualizacji działań pedagogicznych, zarówno na obowiązkowych, jaki i na dodatkowych zajęciach edukacyjnych; • pozostawienie na poziomie szkoły decyzji w zakresie śródrocznego promowania ucznia kl. I i II szkoły podstawowej w ciągu roku szkolnego bez konieczności uzyskania opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, za zgodą rodzica; • pozostawienie na poziomie szkoły decyzji w zakresie pozostawienia w tej samej klasie ucznia kl. I-III szkoły podstawowej, bez konieczności uzyskania opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii rodzica na podstawie opinii nauczyciela; • zwolnienie ucznia z afazją z nauki drugiego obowiązkowego języka obcego (uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, z Zespołem Aspergera oraz z głęboką dysleksją nie są również objęci tym obowiązkiem).

20. zwiększenie kompetencji szkoły w zakresie dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia – Rada Pedagogiczna wskazuje sposoby dostosowania na podstawie szczegółowej informacji Dyrektora CKE. w gimnazjach: 01.09.2011 r. w szkołach podstawowych: 01.09.2012 r. w szkołach ponadgimnazjalnych: 01.09.2012 r. Szczegółową informację o sposobie dostosowania warunków określa Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

21. rozszerzono o możliwość podejmowania decyzji o dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu bądź egzaminów na poziomie szkoły. Uczeń, który w roku szkolnym, w którym przystępuje do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego, był objęty pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole ze względu na trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą, zaburzenia komunikacji językowej lub sytuację kryzysową lub traumatyczną, może przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach dostosowanych do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia na podstawie pozytywnej opinii rady pedagogicznej. W opinii rada pedagogiczna wskazuje także sposób lub sposoby dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego, zgodnie z komunikatem dyrektora CKE, do potrzeb i możliwości danego ucznia. Opinia rady pedagogicznej jest wydawana na wniosek nauczyciela lub specjalisty, prowadzącego zajęcia z uczniem w szkole i po uzyskaniu zgody rodziców (prawnych opiekunów) albo pełnoletniego ucznia lub na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) albo pełnoletniego ucznia.

22. zmiana dotychczasowej formuły wydawania opinii dla uczniów ze specyficznymi trudnościamiw uczeniu się w celu dostosowywania warunków sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych do ich indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych: opinia wydawana będzie do ukończenia przez ucznia szkoły podstawowej, wydana opinia jest ważna przez wszystkie lata nauki szkolnej – nie będzie konieczne wydawanie kolejnej opinii na następny etap edukacyjny. określony został sposób postępowania w przypadku ubiegania się o opinię w terminie późniejszym,

23. Przepisy rozporządzenia zabezpieczają również możliwość wydania opinii o specyficznych trudnościach w uczeniu się uczniowi, po wskazanym w rozporządzeniu okresie. Przewidziano, że może zaistnieć sytuacja, kiedy niemożliwe będzie przeprowadzenie diagnozy we wskazanym terminie lub pojawią się inne, niezależne od ucznia okoliczności, uzasadniające wydanie tej opinii. W takim przypadku opinia będzie mogła być wydana uczniowi później na wniosek nauczyciela lub specjalisty, prowadzącego zajęcia z uczniem w szkole i po uzyskaniu zgody rodziców (prawnych opiekunów) albo pełnoletniego ucznia lub na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) albo pełnoletniego ucznia. Wniosek ten, wraz z uzasadnieniem, składa się do dyrektora szkoły. Dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, przekazuje wniosek wraz z uzasadnieniem oraz opinią rady pedagogicznej do poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, i informuje o tym rodziców (prawnych opiekunów) lub pełnoletniego ucznia.

24. W roku szkolnym 2011/12 na podstawie regulacji zawartych w rozporządzeniu w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych, uczniowie/słuchacze/absolwenci posiadający wydaną przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej w sprawie: 1) dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia (słuchacza) ze względu na stwierdzone u niego specyficzne trudności w uczeniu się uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom; 2) przystąpienia do sprawdzianu/egzaminu w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia (słuchacza) ze względu na stwierdzone u niego specyficzne trudności w uczeniu się; mają prawo do przystąpienia do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego w warunkach dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych, bez konieczności uzyskania dodatkowej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej w tej sprawie. Regulacja ta obowiązuje już od 1 września 2011 r.

25. Od 1 września 2012 r. – w przypadku szkół podstawowych i szkół ponadgimnazjalnych, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i szkół ponadgimnazjalnych specjalnych oraz oddziałów specjalnych zorganizowanych w szkołach podstawowych ogólnodostępnych i szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych – obowiązują natomiast zmienione przepisy rozporządzenia w zakresie: 1) § 6a (nowy tryb uzyskania opinii o specyficznych trudnościach w uczeniu się); 2) § 37, § 41 ust. 1 pkt 7, § 42 ust. 3, § 59, § 111, § 123 ust. 3, § 126 ust. 4 pkt 4 i § 132 ust. 7 (dodatkowe uprawnienia związane z przystąpieniem odpowiednio do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego w warunkach dostosowanych do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów/słuchaczy/absolwentów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz dodatkowe kompetencje rady pedagogicznej w zakresie wskazywania sposobów dostosowania tych warunków).

26. Reasumując, sposób organizacji i przeprowadzenia: sprawdzianuw przypadku szkół podstawowych, (z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych oraz oddziałów specjalnych zorganizowanych w szkołach podstawowych ogólnodostępnych) oraz egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego w przypadku szkół ponadgimnazjalnych, (z wyjątkiem szkół ponadgimnazjalnych specjalnych oraz oddziałów specjalnych zorganizowanych w szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych) odbywa się jak dotychczas, ale dokumentem uprawniającym uczniów/słuchaczy/absolwentów do przystąpienia do sprawdzianu i egzaminu zewnętrznego w warunkach dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych jest każda opinia wydana przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnię specjalistyczną, z której wynika, że u ucznia rozpoznano specyficzne trudności w uczeniu się.