POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DLA ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ

1. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNYDLA ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ Lublin, czerwiec 2009 r.

2. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ PODSTAWOWE INFORMACJE O WOJEWÓDZTWIE • POWIERZCHNIA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO • - 25 122 km2 • - 8% powierzchni kraju • - 3 miejsce w Polsce • LICZBA LUDNOŚCI • - 2 166 213 osób • - 5,7 % ludności kraju • - 8 miejsce w Polsce • DŁUGOŚĆ GRANICY PAŃSTWOWEJ • - 445 km • - 277 km - granica z Ukrainą (52% długości granicy polsko-ukraińskiej) • - 168 km - granica z Białorusią (40% długości granicy polsko-białoruskiej) • ROZCIĄGŁOŚĆ OBSZARU WOJEWÓDZTWA • - południkowa - 226,4 km • - równoleżnikowa - 176,1 km

3. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ GŁÓWNE POTENCJAŁY ROZWOJOWE WOJEWÓDZTWA 1) położenie transgraniczne 2) położenie na głównych szlakach komunikacyjnych i transportowych 3) Lubelski Obszar Metropolitalny 4) potencjał naukowo-akademicki • Lublin - największy na wschód od Wisły • ośrodek akademicki • Puławy – ośrodek naukowo-badawczy (PIW) 5) duży potencjał rozwoju konkurencyjnego rolnictwa • znaczny areał gleb wysokiej klasy na Wyżynie • Lubelskiej 6) obszary o międzynarodowych walorach przyrodniczych - Międzynarodowe Rezerwaty Biosfery 7) paneuropejskie Korytarze Ekologiczne - Bug i Wisła 8) Duży potencjał regionu w zakresie rozwoju energetyki • złoża węgla kamiennego, • - duże zasoby odnawialnych źródeł energii.

4. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ TRZY PERSPEKTYWY PRZESTRZENI REGIONU Europejska … jako wkład (udział) przestrzeni regionu w realizacji szerokiego kontekstu funkcji Europejskich Krajowa … jako udział regionu w realizacji polityki i budowaniu pozycji Polski w Europie Regionalna … jako szansa rozwoju i „wyjścia” z peryferyjności

5. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ GŁÓWNA TEZA ROZWOJU REGIONU LUBELSKIEGO • „wydobyć” i uruchomić istniejące endogeniczne zasoby i potencjały • wykorzystanie i budowanie „Perspektywy Wschodniej” jako potencjału rozwojowego (ranga Europejska) • maksymalnie otworzyć przestrzeń Regionu dla potrzeb funkcji Krajowych i Europejskich Problematyka regionów oddalonych zyskuje coraz większe zainteresowanie w pracach KE (Komunikat KE „Regiony najbardziej oddalone atutem Europy” )

6. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ Międzynarodowe zobowiązania: • Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu • międzynarodowy traktat, sygnowany przez ONZ, określający założenia międzynarodowej współpracy dotyczącej ograniczenia międzynarodowej emisji gazów cieplarnianych • Protokół z Kioto (redukcja emisji gazów cieplarnianych) • zobowiązania państw do redukcji do 2012 r. własnych emisji dwutlenku węgla, metanu, tlenku azotu oraz HFC i PFC - gazów powodujących efekt cieplarniany (Polska ma obniżyć swoją emisję o 6% w stosunku do roku 1999) Polskie cele związane z rozwojem OZE: • Polska strategia: reformy w polskiej polityce energetycznej i wypełnienie zobowiązań • Polityka energetyczna Polski do 2030 r. (projekt – marzec 2009)

7. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ KIERUNKI POLITYKI ENERGETYCZNEJ do 2030 r. (marzec 2009) Polityka energetyczna Polski jest spójna z polityką energetyczną UE Głównymi kierunkami polityki energetycznej są: • poprawa efektywności energetycznej • wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii • dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej • rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw • rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii • ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko Główne cele: • wzrost udziału OZE w finalnym zużyciu energii do poziomu 15% w 2020 roku oraz do 20% w 2030 roku • osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych, oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji • ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cel OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem

8. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ ENERGETYKA ODNAWIALNA W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH REGIONU DOKUMENT STRATEGICZNY CELE CEL 1.1. - ROZWÓJ SEKTORA „CZYSTEJ ENERGETYKI” JAKO ELEMENT DZIAŁAŃ RESTRUKTURYZACYJNYCH TRADYCYJNYCH GAŁĘZI REGIONALNEJ GOSPODARKI CEL 1.3. - ROZWÓJ PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH W CELU WYPRACOWANIA SPECJALIZACJI WOJEWÓDZTWA W WYBRANYCH SEKTORACH PRODUKCJI I USŁUG CECHUJĄCYCH SIĘ WYSOKIM POZIOMEM KONKURENCYJNOŚCI CEL 3.4. – ROZWÓJ ALTERNATYWNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W CELU POPRAWY JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW WSI ORAZ WIELOFUNKCYJNEGO ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2006-2020 DZIAŁANIE 1.4. - DOTACJE INWESTCYJNE W ZAKRESIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII DZIAŁANIE 6.2. - FINANSOWANIE INWESTYCJI W ZAKRESIE ENERGII PRZYJAZNEJ ŚRODOWISKU REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY REGIONALNA STRATEGIA INNOWACJI WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO CEL 3.1. – WZROST PRODUKCJI / ZNACZENIA ALTERNATYWNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII

9. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ Podjęte działania Samorządu województwa lubelskiego na rzecz rozwoju OZE: • Opracowanie i edycja dokumentu „Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego” • Realizacja projektu „Odnawialne Źródła Energii na Lubelszczyźnie – promocja i możliwości rozwoju” • Organizacja i udział w konferencjach poświęconych rozwojowi odnawialnych źródeł energii • Edycja dokumentu „Wstępna analiza potencjału biomasy możliwej do wykorzystania na cele energetyczne w województwie lubelskim”

10. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ UDZIAŁ PRODUKCJI ENERGII Z OZE W PRODUKCJI ENERGII OGÓŁEM W WOJEWÓDZTWACH (2007 r.) pomorskie Produkcja energii elektrycznej brutto – 159 347,7 GWh Produkcja energii elektrycznej brutto z OZE – 5 429,37 GWh Produkcja energii elektrycznej brutto z OZE w województwie lubelskim - 20, 7 GWh warmińsko-mazurskie zachodniopomorskie podlaskie kujawsko-pomorskie mazowieckie wielkopolskie lubuskie łódzkie dolnośląskie lubelskie świętokrzyskie DYNAMIKA PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM opolskie śląskie małopolskie podkarpackie produkcja energii z OZE produkcja energii ogółem źródło: Statystyka Elektroenergetyki Polskiej, Agencja Rynku Energii SA, Warszawa 2008

11. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ Zasoby OZE na Lubelszczyźnie do wykorzystania energetycznego

12. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ POTENCJAŁ ENERGETYCZNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO • zasoby bilansowe węgla kamiennego w Lubelskim Zagłębiu Węglowym udokumentowane w 11 złożach stanowią 21,3% zasobów krajowych. • zasoby źródeł energii odnawialnej w regionie • biomasa • - roczny potencjał energetyczny odpadów • z rolnictwa – około 18,8 PJ (9,6% potencjału krajowego, • - rezerwy gruntów, możliwych do wykorzystania na uprawy • roślin energetycznych – ok.152 tys ha, • energia słoneczna • - województwo lubelskie znajduje się w rejonie, który obok • pasa nadmorskiego, uznawany jest za najlepszy do • wykorzystania energii słonecznej. • energia geotermalna • - szacunkowa wielkość zasobów energii wód geotermalnych – ok. 2,3 PJ.

13. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ ENERGIA Z BIOMASY • szacowany roczny potencjał energetyczny Lubelszczyzny z odpadów – ok. 18,8 PJ • odpady słomy – ok. 1,1 mln ton rocznie (równowartość ok. 0,8 mln ton węgla kam.) największe nadwyżki słomy – pow.bialski, lubelski, zamojski źródło: „Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego”. Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie;„Wstępna analiza potencjału biomasy możliwej do wykorzystania na cele energetyczne w województwie lubelskim”

14. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ ENERGIA Z BIOMASY • rezerwy gruntów dla upraw celowych upraw energetycznych określa się na ok. 77 tys. ha źródło: „Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego”. Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie;„Wstępna analiza potencjału biomasy możliwej do wykorzystania na cele energetyczne w województwie lubelskim”

15. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ ENERGETYKA WODNA • energia wyprodukowana przez MEW – 4,68 GWh (22,6% energii wyprodukowanej z OZE) • do wykorzystania energetycznego zaleca się istniejące urządzenia piętrzące w zlewniach: • środkowej i dolnej Krzny • środkowej i dolnej Chodelki • oraz środkowej Sołokiji źródło: Aktualizacja programu małej retencji dla nowego województwa lubelskiego. Zarząd zlewni Wisły lubelskiej i Bugu granicznego w Lublinie

16. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ ENERGIA SŁONECZNA • suma rocznego usłonecznienia wynosi ok. 1500-1700 h/rok • prawie całe województwo znajduje się w rejonie, w którym roczne sumy promieniowania kształtują się na poziomie 950-1020 kWh/m2 • najbardziej korzystny pod względem wykorzystania en. słonecznej jest obszar wschodni; średnia roczna temperatura w 2006 r. wynosiła w Lublinie 8ºC, a we Włodawie 7,9ºC. źródło: Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego. Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie

17. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ ENERGETYKA WIATROWA • Lubelszczyzna leży w III i IV strefie wietrzności, tj. w strefie korzystnej i mało korzystnej, o średniej prędkości wiatru 3 - 4,5 /s • najkorzystniejsze warunki występują w północno-zachodniej i zachodniej części województwa źródło: Ocena zasobów energii wiatru na obszarze województwa lubelskiego, IMiGW Warszawa na potrzeby Wojewódzkiego Programu Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego. Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie

18. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ ENERGIA WÓD GEOTERMALNYCH • zasoby wód geotermalnych szacuje się na poziomie 80 733 mln t • występują głównie w środkowej części województwa • zasoby o temperaturze i głębokości zalegania możliwe do wykorzystania energetycznego i w balneologii Celejów Nałęczów Krasnobród Wólka Biska źródło: Warunki występowania wód geotermalnych w województwie lubelskim. Polska Geotermalna Asocjacja, Kraków na potrzeby Wojewódzkiego Programu Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego. Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie możliwość wykorzystania wód geotermalnych do celów leczniczo-rekreacyjnych

19. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ LOKALIZACJA STREF PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

20. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ STREFY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM – UJĘTE W MIEJSCOWYCH PLANACH ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO • POWIAT BIALSKI • Miasto i Gmina Biała Podlaska • Miasto Międzyrzec Podlaski • Miasto Terespol • Gmina Janów Podlaski • Gmina Międzyrzec Podlaski • Gmina Sławatycze • Gmina Terespol • Gmina Tuczna • Gmina Zalesie • POWIAT BIŁGORAJSKI • Miasto Biłgoraj • POWIAT CHEŁMSKI • Miasto Chełm • Miasto Rejowiec Fabryczny • Gmina Dorohusk • Gmina Leśniowice • Gmina Rejowiec • Gmina Siedliszcze • POWIAT HRUBIESZOWSKI • Miasto Hrubieszów • Gmina Dołhobyczów • Gmina Horodło • POWIAT ZAMOJSKI • Miasto Zamość • Miasto Szczebrzeszyn • Gmina Krasnobród • Gmina Miączyn • Gmina Sitno • Gmina Zamość • POWIAT WŁODAWSKI • Gmina Hańsk • Gmina Włodawa • Gmina Wola Uhruska • POWIAT ŁUKOWSKI • Miasto Łuków • Miasto i Gmina Stoczek Łukowski • POWIAT OPOLSKI • Opole Lubelskie • Poniatowa • Gmina Poniatowa • POWIAT PARCZEWSKI • Miasto Parczew • Gmina Dębowa Kłoda • POWIAT PUŁAWSKI • Puławy • POWIAT RADZYŃSKI • Miasto Radzyń Podlaski • POWIAT RYCKI • Dęblin • Gmina Ułęż • POWIAT ŚWIDNICKI • Miasto Świdnik • Gmina Trawniki • POWIAT TOMASZOWSKI • Miasto Tomaszów Lubelski • Gmina Krynice • POWIAT JANOWSKI • Miasto Janów Lubelski • POWIAT KRASNOSTAWSKI • Gmina Fajsławice • Gmina Krasnystaw • Gmina Kraśniczyn • Gmina Żółkiewka • POWIAT KRAŚNICKI • Kraśnik • Annopol • POWIAT LUBARTOWSKI • Miasto Lubartów • Gmina Jeziorzany • Gmina Lubartów • Gmina Uścimów • POWIAT LUBELSKI • Miasto Lublin • Gmina Garbów • Gmina Jastków • Gmina Niemce • Gmina Wólka • POWIAT ŁĘCZYŃSKI • Miasto i Gmina Łęczna • Gmina Ludwin • Gmina Puchaczów • Gmina Spiczyn Studium Przestrzenne Lokalizacji i Możliwości Rozwoju Regionalnych Stref Przedsiębiorczości w Województwie Lubelskim. Katalog – www. bpp.lublin.pl

21. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ Wnioski • W województwie lubelskim istnieje znaczny potencjał OZE do wykorzystania energetycznego • Istnieje możliwość wsparcia finansowego w ramach: • PO „Infrastruktura i Środowisko” • Oś priorytetowa IX: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna • Oś priorytetowa X: Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii • RPO Województwa Lubelskiego • Działanie 1.4. Dotacje inwestycyjne w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska oraz w zakresie odnawialnych źródeł energii. • Działanie 6.2. Energia przyjazna środowisku

22. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ Wnioski ZALECENIA DLA POTENCJALNYCH INWESTORÓW PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO REALIZACJI INWESTYCJI • Analiza uwarunkowań środowiskowych dla planowanej inwestycji (ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko) • Lokalizacja inwestycji drogą postępowania planistycznego – zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego • Analiza wpływu przyłączanych obiektów na pracę sieci elektroenergetycznej (szczególnie dla obiektów powyżej 5 MW mocy) • Koncesja na wytwarzanie i obrót energią

23. POTENCJAŁ LUBELSZCZYZNY DO ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ dziękuję za uwagę