Koncepcje rozwoju czlowieka

1. Koncepcje rozwoju czlowieka

2. Co r�znicuje poszczeg�lne koncepcje? Natura zjawiska, Mechanizm powstawania zmiany rozwojowej.

3. Natura zjawiska Jezeli m�wimy o naturze zjawiska rozwoju, to odnosimy sie do nastepujacych kwestii: Zmiany ilosciowe (nieukierunkowane), czy zmiany jakosciowe (ukierunkowane)? Zmiany zachodza w spos�b ciagly (brak stadi�w), czy skokowy (stadialny)?

4. Natura rozwoju psychicznego wedlug Helen Bee � piec typ�w teorii Teorie typu A � stadia rozwoju, zmiana ukierunkowana; Teorie typu B � stadia rozwoju, zmiana nieukierunkowana; Teorie typu C � brak stadi�w, zmiana ukierunkowana; Teorie typu D � brak stadi�w, zmiana nieukierunkowana; Teorie typu E � mieszane.

5. Teorie typu A � modele fazowe Zakladaja, ze rozw�j jest dlugotrwalym procesem kierunkowych zmian struktury i jej funkcji, zmierzajacym ku okreslonym stanom koncowym lub celom, kt�re z reguly sa wartosciowane pozytywnie.

6. Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda Zachowanie ludzkie wyznaczane jest przez nieuswiadamiane procesy; Rozw�j psychiczny czlowieka sklada sie z rozwoju osobowosci i rozwoju psychoseksualnego.

7. Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda ID � konstrukt psychiczny bedacy zr�dlem pierwotnych pragnien (libido) i zwiazanych z nimi napiec, kt�re sa rozladowywane poprzez maksymalizacje przyjemnosci � obecny w ludzkiej psychice od momentu narodzin.

8. Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda Ego � czerpie energie z ID, bedac jednoczesnie na jego uslugach, zaspokaja pierwotne pragnienia ID w spos�b swiadomy, zalezny od zastanej rzeczywistosci � pojawia sie okolo 2 roku zycia.

9. Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda Superego � jest zbiorem przyswojonych przez czlowieka regul moralnych, rozumiane moze byc jako sumienie lub obraz �ja� idealnego � pojawia sie w wieku przedszkolnym (4-6 lat)

10. Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda Stadia (fazy) rozwoju osobowosci: Faza oralna, Faza analna, Faza falliczna, Faza latencji, Faza genitalna.

11. Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona Teoria ta odwoluje sie do zasady epigenezy, kt�ra zaklada, ze wszystko to, co wzrasta, wzrasta zgodnie z podstawowym planem powstawania czesci, z kt�rych kazda wyksztalca sie w specyficznym dla siebie czasie i dominuje tak dlugo, dop�ki nie powstana pozostale czesci, aby utworzyc funkcjonalna calosc.

12. Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona Erikson wyodrebnil osiem stadi�w zycia czlowieka. Kazdy z nich charakteryzuje sie tym, ze wywoluje u jednostki inny, specyficzny dla siebie konflikt.

13. Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona Okresy (stadia) zycia wg Eriksona: Niemowlectwo � od 0 do 1 r.z. � konflikt: ufnosc-nieufnosc, osiagniecie zaufania do matki lub innego opiekuna, Wczesne dziecinstwo � od 2 do 3 r.z. � konflikt: autonomia-wstyd i zwatpienie, osiagniecie samokontroli i poczucia wlasnej odrebnosci,

14. Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona Wiek zabaw � od 4 do 5 r.z. � konflikt: inicjatywa-poczucie winy, uksztaltowanie orientacji na cele i inicjatywnosc w dzialaniu, Wiek szkolny � od 6 do 12 r.z. � konflikt: pracowitosc-poczucie nizszosci, osiagniecie poczucia wlasnych kompetencji,

15. Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona Adolescencja � od 13 do 18 r.z. � konflikt: tozsamosc-rozproszenie tozsamosci, osiagniecie odpowiedzi na pytanie �kim jestem?� i �kim moge byc?� oraz wiernosc sobie, Wczesna doroslosc � od 19 do 25 r.z. � konflikt: intymnosc-izolacja, osiagniecie zdolnosci do milosci bez utraty poczucia wlasnej tozsamosci

16. Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona Doroslosc � od 26 do 40 r.z. � konflikt: generatywnosc-stagnacja, potrzeba opiekowania sie mlodymi ludzmi i troska o los mlodszej generacji, Dojrzalosc � powyzej 41 r.z. � konflikt: integralnosc ego-rozpacz, osiagniecie madrosci zyciowej w wyniku pozytywnego bilansu zycia.

17. Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta Wedlug tej teorii, istota rozwoju psychicznego jest rekonstrukcja i reintegracja struktur poznawczych. Mechanizmem tak rozumianego rozwoju jest dazenie systemu poznawczego do zr�wnowazenia, u kt�rego podstaw leza dwa, powiazane ze soba, procesy � asymilacja i akomodacja.

18. Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta Asymilacja � wlaczanie struktur zewnetrznych do juz uksztaltowanych struktur poznawczych. Akomodacja � proces polegajacy na dostosowaniu struktur wewnetrznych do struktur asymilowanych, w wyniku czego dochodzi do ich przeksztalcen.

19. Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta R�wnowaga miedzy asymilacja a akomodacja oznacza adaptacje, czyli stan r�wnowagi.

20. Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta Stadia rozwoju poznawczego: Inteligencja sensomotoryczna � od 0 do 2 r.z. � cwiczenie ruch�w i manipulacji podtrzymujacych lub powtarzajacych interesujace dziecko doznania (gl�wne osiagniecie � stalosc przedmiotu),

21. Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta Inteligencja przedoperacyjna � od 2 do 6 r.z. � celowe eksperymentowanie na przedmiotach, coraz bardziej swiadome planowanie dzialan oparte na reprezentacjach przedmiot�w (gl�wne osiagniecia � czynnosci symboliczne wraz z mowa, zdolnosc do zachowywania stalosci cech takich jak barwa, ksztalt a takze rozumowanie transdukcyjne),

22. Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta Operacje konkretne � od 6 do 12 r.z. � coraz bardziej odwracalne manipulacje na reprezentacjach konkretnych przedmiot�w, decentracja umozliwiajaca uwzglednienie w rozwazaniach wielu wlasnosci przedmiotu w tym samym czasie (gl�wne osiagniecia � zdolnosc do zachowania ilosci, np.. Masy, czy objetosci, a takze rozumowanie sylogistyczne),

23. Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta Operacje formalne � od 12 do 15 r.z. � w pelni odwracalne operacje umyslowe (gl�wne osiagniecia � myslenie abstrakcyjne i hipotetyczno-dedukcyjne, rozumowanie logiczne, logika zdan).

24. Teorie typu B � modele cykliczne Brak ukierunkowania na osiaganie coraz bardziej zlozonych stan�w umyslu, Rozw�j jako cykl zmian stadialnych, wyznaczanych zmianami fizjologicznymi (dojrzewanie plciowe, menopauza).

25. Teorie typu B � modele cykliczne Proces rozwoju rozumiany jest jako cykl r�wnowartosciowych zmian stadialnych: pojawienie sie okreslonej zmiany, specyficznej dla danego odcinka cyklu, jest tak samo konieczne lub wazne jak inna zmiana, specyficzna dla innego stadium.

26. Stadia rozwoju moralnego � teoria L. Kohlberga I Poziom moralnosci przedkonwencjonalnej Moralnosc unikania kary � podmiot uzasadnia sady z punktu widzenia irracjonalnego strachu przed kara. Moralnosc wlasnego interesu � podmiot uzasadnia sady z punktu widzenia nagr�d i przewidywanych korzysci osobistych.

27. Stadia rozwoju moralnego � teoria L. Kohlberga II Poziom moralnosci konwencjonalnej Moralnosc harmonii interpersonalnej � podmiot uzasadnia sady z punktu widzenia przewidywanego braku aprobaty ze strony os�b pozostajacych w bezposrednich relacjach oraz na podstawie wyobrazen o �znaczacych� i �grzecznych� osobach.

28. Stadia rozwoju moralnego � teoria L. Kohlberga Morlanosc prawa i porzadku � podmiot uzasadnia sady z punktu widzenia uznanych autorytet�w, obowiazujacych norm i pelnionych r�l spolecznych.

29. Stadia rozwoju moralnego � teoria L. Kohlberga III Poziom moralnosci pokonwencjonalnej Moralnosc umowy spolecznej � podmiot uzasadnia sady z punktu widzenia og�lnych norm, kt�re sa uznane i zweryfikowane przez og�l czlonk�w spoleczenstwa przy uwzglednieniu relatywnej wartosci osobistych opinii jednostki.

30. Stadia rozwoju moralnego � teoria L. Kohlberga Moralnosc uniwersalnych zasad etycznych � podmiot uzasadnia sady z punktu widzenia ustalonych i uog�lnionych przez siebie zasad etycznych.

31. Teorie typu C � modele sekwencyjne Odrzucenie pojecia stadi�w rozwojowych, Przyjecie koncepcji rozwoju jako ukierunkowanych zmian strukturalnych (jakosciowych).

32. Teorie typu C � modele sekwencyjne Zmiany rozwojowe tworza nie tyle sekwencje stadi�w zwiazanych z wiekiem, ile sekwencje stopniowych przeksztalcen zwiazanych gl�wnie z doswiadczeniem czlowieka. Rozw�j traktowany jest w tych teoriach jako zalezna od doswiadczenia indywidualnego sekwencja stopniowych przeksztalcen jakosciowych struktury psychicznej.

33. Humanistyczna teoria Abrahama Maslowa Maslow przyjmuje, ze czlowiek rodzi sie z wrodzonym planem ksztalcenia sie i motywacji, czy tez potrzeb tworzacych hierarchie. Zaspokojenie potrzeb podstawowych pozwala na pr�by zaspokojenia potrzeb wyzszych.

34. Humanistyczna teoria Abrahama Maslowa Maslow wyr�znia dwa typy motywacji: Motywacja niedoboru � wynika z niedoboru trzech pierwszych kategorii potrzeb, Motywacja wzrostu � obecna na poziomie dw�ch ostatnich potrzeb.

35. Humanistyczna teoria Abrahama Maslowa Potrzeby: Fizjologiczne (gl�d, pragnienie, potrzeba snu, oddychanie), Bezpieczenstwa (pewnosc jutra, stabilnosc, wolnosc od strachu), Przynaleznosci i milosci (czulosc, bycie z innymi),

36. Humanistyczna teoria Abrahama Maslowa Szacunku (osiagniec, uznania, szacunku do siebie), Samoaktualizacji (realizowanie swoich mozliwosci, samorozw�j).

37. Teorie typu D � modele liniowe Odrzucenie koncepcji zmian stadialnych i jakosciowych w rozwoju czlowieka, Zmiany maja charakter ciaglych zmian ilosciowych.

38. Teorie typu D � modele liniowe Rozw�j rozpatrywany jest liniowo jako ciagly proces nabywania/kumulowania doswiadczen i/lub radzenia sobie z nimi, podporzadkowany stale tym samym prawom uczenia sie lub regulom przystosowania sie do otoczenia, niezaleznie od wieku i tresci doswiadczen.

39. Teoria spolecznego uczenia sie Alberta Bandury Zalozenie, ze czlowiek, a szczeg�lnie dziecko, uczy sie za pomoca imitowania zachowan innych. I tak, Bandura wyr�znil trzy rezultaty uczenia sie przez imitowanie: Efekt facylitacji, Wzmocnienia zastepcze, hamujace lub odhamowujace reakcje, Uczenie sie obserwacyjne.

40. Teorie typu E � modele mieszane Odrzucenie jednowymiarowych i jednokierunkowych modeli zmian rozwojowych.

41. Teorie typu E � modele mieszane Rozwijajacy sie system jest wielozmienny i elastyczny, to jest ze zmiany dokonuja sie raczej selektywnie i zmierzaja w kierunku wielu mozliwych punkt�w koncowych ontogenezy.