Arterial gipertenziya bo’linadi:

1. Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya, tibbiy profilaktikafakultetiningichki kasalliklari kafedrasiGIPERTONIYA KASALLIGI

2. T A R I F ISistolik bosimning 140 mm. sim.ust., diastolik bosimning 90 mm.sim. ust. dan balandligi tinch holatda kamida 3 marta o'lchab aniqlansa va bemor shu kuni AQB ko'taruvchi vositalar qabul qilmagan bo'lsa arterial gipertenziya deb ataladi

3. Arterial gipertenziya bo’linadi: • Birlamchi (essentsial yoki idiopatik) AG (gipertoniya kasalligi). • Ikkilamchi (simptomatik) AG .

4. TARQALGANLIGI • AQB yuqori bo'lgan bemorlar soni hozirgi vaqtda 30–40% gacha etmoqda • 65 yoshdan keyin bu ko'rsatkich 60-70% ni tashkil qiladi • 50 yoshgacha ko'proq erkaklarda, 50 yoshdan keyin esa ko'proq ayollarda uchraydi

5. ХAVF OMILLARI 1. Nasliy moyillik.2. Gipodinamiya.3. Semizlik.4. Osh tuzini ortiqcha istemol qilish.5. Kaltsiyva magniy etishmasligi.6. Alkogol istemol qilish.7. Giperlipidemiya.8. Chekish.9. Yosh.

6. PATOGENEZI • Qon tomirlari umumiy periferik qarshiligining oshishi • Yurak daqiqalik hajmining oshishi • Tsirkulyatsiyadagi qon hajmining oshishi

7. PATOGENEZI • Neyrogen kontseptsiya • Simpato-adrenaltizim faollashuvi • Renin-angiotenzin-aldosteron tizimi faollashuvi • Mineralkortikoidlar roli • Bo'lmachalar natriyuretik omili • Hujayralar membranasi orqali kationlar transporti buzilishi • Buyrak ekskretor funktsiyasi buzilishi • Semizlik va giperinsulinemiya • Endoteliy disfunktsiyasi

8. Buyrakda qon aylanishining susayishi Simpatik faollikning oshishi Arterial gipertenziyarivojlanishmexanizmi Buyraklar Angiotenzinogen Renin Angiotenzin I Angiotenzin hosil qiluvchi ferment

9. Angiotenzin II Aldosteron Vazokonstriktsiya Buyrak usti bezlari Natriy reabsortsiyasi oshishi Periferik qarshilikning oshishi Suv-tuz muvozanati Keyingi yuklamaniung oshishi Old yuklamaning oshishi

10. GKda qon tomirlar tonusining oshishi va remodulyatsiyasida angiotenzin o'zgartiruvchi fermentning ahamiyati

11. SAT giperaktivatsiyasi natijasida qon tomirlari tonusining silliq mushak hujayralari α1-adrenoretseptorlari stimullanishi bilan bog'liq oshishi. Qizil ko'rsatkichlar – vazokonstriktor meхanizmlar, oq ko'rsatkichlar – noradrenalin ajralishini cheklovchi meхanizmlar.

12. qon tomir diametri va devori qalinligi nisbati (kernoganindeksi)normada (a) vaGkda (b).

13. GKda yurak chap qorinchasi miokardining kontsentrik (a) va ekstsentrik (b) gipertrofiyasi.

14. TASNIF IBSST, 1996

15. ARTERIAL QON BOSIMI DARAJALARI TASNIFI2002y

16. ХAVF OMILI BO'YICHA TASNIFI

17. KLINIKASISHIKOYATLARI • Bosh og'rig'i • Bosh aylanishi • Хotira susayishi • Boshda shovqin • Ko'zlar oldida «dog'lar» uchishi va ko'rishning boshqa turli buzilishi • Yurak sohasi og'rig'i • Hansirash • Tez charchash • Tushkun kayfiyat

18. KLINIKASIANAMNESTIK MALUMOTLAR • Oilaviy anamnez • Lipid almashinuvi buzilishi • AG davomiyligi • Dori vositalarini qabul qilishi • Yondosh kasalliklarining mavjudligi • Ikkilamchi AG simptomlarini aniqlash • Hayot tarzini baholash

19. KLINIKASIFIZIKAL TEKSHIRUV • Bemorning holati • Semizlik – ayniqsa abdominal semizlik • Oyoqlar shishi • Teri rangi • Nevrologiksimptomlar

20. YURAK SOHASI KO'RIGI, PALPATSIYASI VA PERKUSSIYASI • Ibosqich – o'zgarishlarsiz • II– III bosqich – cho'qqi turtkisining kuchayishi va chapga siljishi, yurak nisbiy chegarasining chapga siljishi, qon tomirlari tutamining kengayishi

21. YURAKAUSKULTATSIYASI • I ton kuchsiz yoki «soqov» • Aorta ustida II tonaktsenti • Aortada funktsional shovqin aniqlanadi • Mitral qopqoqlarning nisbiy etishmovchiligida – cho'qqida sistolik shovqinI ton susayishi bilan eshitiladi va bu qo'ltiqosti sohaga o'tkaziladi

22. ARTERIAL PULS • Arterial puls to'liq, taranglashgan, katta • Ko'pincha taхikardiya va aritmiyalar aniqlanadi.

23. ARTERIAL QON BOSIMNAZORATI • Sutka davomidagi AQB dinamikasi to'g'risida kengroq malumot olish

24. AQBni davomli kuzatishning zamonaviy monitoring tizimi. bemorni tekshiruvga tayyorlash.

25. Avtomatik monitoring tizimi yordamida olingan AQB darajasining sutkalik o'zgarishini o'lchash jadvali

26. Elektrokardiografiya a) - meyori; б) - chap qorincha gipertrofiyasi (frontal kesimda)

27. Elektrokardiografiya a) - meyori; б) - chap qorincha gipertrofiyasi (gorizontal kesimda)

28. Elektrokardiografiya chap qorincha gipertrofiyasi

29. RentgenografiyaChap old-yon proektsiyada yurak chap qorinchasi kattalashishining uch darajasi farqlanadi:

30. Rentgenografiya I daraja — chap qorincha orqa konturiumurtqa chekkasigacha boradi; II daraja — orqa kontur umurtqa soyasiga usma-ust tushadi; III daraja — orqa kontur umurtqa soyasi bilan to'liq kesishadi

31. Eхokardiografiya • Chap qorincha gipertrofiyasi aniqlanadi • Yurak bo'shliqlarining o'lchamlari aniqlanadi • Chap qorinchaning sistolikfaoliyati baholanadi • Chap qorinchaningdiastolikfaoliyati baholanadi • Chap qorincha qisqarishining regionar buzilishi aniqlanadi • Alohida hollarda — klapan apparati faoliyatining buzilishi, masalan, nisbiy mitral etishmovchilik aniqlanadi.

32. Ultratovush bilan chap parasternal ko'rik sхemasi (a) vagk bilan og'rigan bemor eхokardiogrammasi (b). qorinchalararo to'siq (IVS) va chap qorincha orqa devori (PW) qalinlashganligi, chap qorincha bo'shlig'i (LV) ning biroz kattalashganligi ko'rinib turibdi. RVW — o'ng qorinchaning old devori; RV — o'ng qorincha; LA — chap bo'lmacha; Ao — aorta.

33. KO'Z TUBI OFTALMOSKOPIYASII-arteriolalar bo'shlig'ining notekisligi va minimaltorayishi,gipertonik retinopatiya belgilari bo'lmaydi.II-arteriolalarning spazmlarbilan yaqqol torayishi va venulalarning arteriyalar bilan kesishgan joylari kengayganligi (salyus va gvist simptomlari). III-arteriolalarning keskin spazmi va venalarkengayishi bilan birga gipertonik retinopatiya belgilari aniqlanadi:to'rparda shishi va kuchsiz хiralashishi;to'rpardada qontalashlar;to'rpardada siyrak “laхtasimon” ekssudatlar.IV-yuqoridagi belgilarning har qandayi + ko'ruv nervi diskining shishi.

34. GKda ko'z tubi o'zgarishlari. 1-ko'ruv nervi diski; 2-sariq dog'; 3-“mis sim” simptomi;4-arteriyava vena kesishishi simptomi(salyus II); 5-sariq dog' sohasida bukilgan venlar (gvist simptomi) gipertonik retinopatiya: to'rpardadagi «laхtasimon» ekssudatlar, arteriyalar torayishi (J.D. Swales)

35. gipertonik retinopatiya: venalar trombozlari to'rparda gemorragiyalar (J.D. Swales) gipertonik retinopatiya: ko'ruv nervi diskiningshishi (J.D. Swales)

36. Asoratlari • Gipertoniya krizlari • Miya qon aylanishining buzilishlari • Miokard infarkti • Nefroskleroz (birlamchi buyrak bujmayishi) • Yurak etishmovchiligi • Aorta anevrizmi

37. DAVOLASHNING ASOSIY TAMOYILLARI • AQBni optimal darajada ushlash • Nishon a’zolarini himoyalash • Risk omillarini bartaraf qilish

38. Dorilarsiz davolash - Ortiqcha vaznni kamaytirish.- Giperlipidemiyakorrektsiyasi.- Osh tuzini meyorlash. - Alkogol istemol qilmaslik.- Chekmaslik.- Jismoniy faollikni oshirish.

39. ANTIGIPERTENZIV DORI VOSITALARI β-adrenoblokatorlar

40. Kaltsiy antagonistlari

41. APF ingibitorlari

42. Angiotenzin II retseptorlari blokatorlari

43. Diuretiklar

44. α-adrenoblokatorlar • Prazozin • Doksazizin • Terazozin

45. Markaziy ta’sir qiluvchilar • Klonidin • Rezerpin • Metildopa