TÜRKİYE’DE KÖMÜR SANTRALI YATIRIMLARI ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ, 23.02.2013

1. Oğuz Bal Adularya Enerji Gen.Müd. Yardımcısı TÜRKİYE’DE KÖMÜR SANTRALI YATIRIMLARIODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ, 23.02.2013

2. İÇİNDEKİLER 1 Neden Yerli Linyit Kömür Santrali 2 Yerli-İthal Kömür Santrali Karşılaştırmaları 3 Finansman,Teşvikler ve Elektrik Satışı 4 Santral Yapım İzinleri- İzlenilen Prosedürler Resmi Makamlar,YöreHalkı,STK’larla Olan İlişkiler 5 ÇED Raporu Süreci 6 8 Yerli-Yabancı Müteahhit Karşılaştırmaları 7 Yunus Emre TS Projesinde KullanılanTeknoloji 9 İstihdam 10 Yeniden Kömür Santrali Yatırım Kararı 11 Sonuç ve Öneriler

3. NEDEN YERLİ LİNYİT KÖMÜR SANTRALLERİ • Dünyadaki birçok ülkede olduğu gibi, ülkemizde de stratejik önemi var • Elektrik üretiminin güvenilir kaynağı, • Santralın Linyit sahası yakınına kurulabilmesi, • Düşük Elektrik Üretim Maliyeti, • Serbest piyasada Ticari rekabet avantajı • Madencilik faaliyetleri • Yerli ekipman kullanımı • Yüksek istihdam • Oluşturulabilecek ulusal uzun • vadeli devlet politikaları ile yerli • Teknolojik katkıların ve yerli • Endüstrinin gelişmesinde • potansiyel sanayi altyapısı • kurulabilir.

4. NEDEN YERLİ LİNYİT KÖMÜR SANTRALLERİ ZORLUKLAR • Ön Bilgi Eksikliği Yakıtı (Linyiti) iyi tanımamak, Kömür parametrelerinin değerlendirme eksiklikleri • Sınırlı Teknoloji Alternatifleri Türk Linyitine dayalı yapılmış Çin kazan referansı yoktur. Yapmak isteyen yatırımcılar Çin’li için deney tesisi yapmış olur. • Emisyon limitleri • Yüksek kirleticilerin zorunlu önlemleri • Lojistik Zorluklar • Ekipmanları sahaya taşınmasında «mesafe ve yol şartları» • İşletme Güçlükleri «Kömürün hazırlanması,külün depolanması,temizlik

5. İTHAL KÖMÜR SANTRALI KARŞILAŞTIRMA İthal kömür ve Doğal gaz yakıtı; «Maliyeti yüksekliği «Temininde güvence riski ve «Uluslararası piyasalardan aşırı etkileşim riskleri içermektedir. İthal Kömür Santralı yapımında; «Yakıt nakli gereği santralın deniz kenarına kurulması, ve Liman ihtiyacı, «Denizden soğutma suyu alınması «Kondenserde korozyana dayanıklı malzeme kullanımı «Soğutma suyu pompaları ve borularıda deniz suyuna uygun malzeden seçilme zorunluğu

6. YERLİ-İTHAL KÖMÜR SANTRALI YATIRIM MALİYETİ KARŞILAŞTIRMALARI ÇİN VE BATI TEKNOLOJİSİ KARŞILAŞTIRMASI YERLİ KÖMÜRDE • Türkiye’de düşük kalorili linyite dayalı Çin referansı yoktur • Batı Teknolojisi EPC maliyeti 1200-1400 €/Kw İTHAL KÖMÜRDE • Çin Teknolojisi EPC maliyeti 900 – 1100 $/kW • Batı Teknolojisi EPC maliyeti 1100-1300 €/kW Parametrelere göre; Kazan dizaynı, Kömür hazırlama Kül sevk ve depolama Baca gazı arıtma tesislerinin değerlendirildiğinde, Linyit Santralının ilk Yatırım bedeli yüksektir.

7. FİNANSMAN VE TEŞVİKLER Termik Santral yatırımlarında ulusal veya uluslararası finans kaynaklarının ilk aradığı koşul ESA (Offtake) anlaşmaları, «şimdilik piyasada böyle bir şey ancak ikili anlaşmalarla mümkün olabilir, fakat hiç kolay değil» YERLİ LİNYİT ‘de YATIRIMCIYI CESARETLENDİRECEK TEŞVİK ALANLARI; Kredi geri ödeme sürecinde elektrik alım garantisi Gümrük Muafiyeti Her Türlü Vergiler, Harçlar ve Sigorta giderlerinin karşılanması Altyapı (Yol ve Arazi Çözümleme) Su kaynaklarının kullanım kolaylıkları (Su bedellerinin hesaplama yöntemleri) Yatırım sürecinde madencilik ve santralda kullanılacak elektrik tüketimine destek

8. FİNANSMAN VE ELEKTRİK SATIŞI • Elektrik Satış Fiyatları • Serbest piyasa veya ikili anlaşmalarla belirlenebilen değişken yapı • 2012 Piyasa fiyat ortalaması 14,97 krş/kWh olmuştur. • Finans • Yerli finans zorluğu, (Faiz oranları, tek banka yetersizliği) • Uzun dış kaynak finans süreçleri (Uluslararası hukuki prosedürler) • Fiyat Araştırmaları Fiyat A firması 14,4 c$ B firması 8,8 c$ Yıl 2025

9. SANTRAL YAPIM İZİNLERİ-İZLENİLEN PROSEDÜRLER • Arazi vasıf değişikliği • Enerji ile ilgili Tesisler ve müştemilatından hangileri için ruhsat alınmayacağı ile ilgili izin • Tehlikeli atık taşıma lisansı • Yapı kullanma izni • Kuşat Belgesi • Deneme izni • Yerel itfaiye belgesi • Emisyon izni • İşletme Belgesi • Enerji Bakanlığından İşletme İzni • Açılma ruhsatı • İşyerinizin bölge çalışma müdürlüğüne bildirilmesi • Şantiye su tahliye mutabakatı • Katı atık ve hafriyat tahliye mutabakatı • Şantiye elektrik, su ve telefon bağlantıları başvurusu • Atıksu deşarj izni • Balıkçılara avlanma yasağı duyurusu için başvuru • Patlayıcı madde kullanımı için başvuru • Zararlı ve patlayıcı maddelerin taşınması, geçici depolanması ve kullanılması izni • Uzun ve ağır araç kullanım izni • Yabancı personele çalışma izni • Yabancı personel için oturma izni • Valiliğin Faaliyet Yeri Hakkında Olumlu Kararı • Genel Kurmay İzni • Çevre düzeni plan değişikliği • ÇED Raporu Onayı ve Taahhütname • Sağlık Koruma Bandı Tespiti • Yeraltı Suyunun Arama ve Kullanılması için izin • Jeoteknik Etüd Raporu Onayı • İl İmar Müdürlüğünün Tesis Yeri Hakkındaki Görüşünün Alınmasıı • Mevzi İmar Planı Onayı • Yer seçimi izni • Halihazır Harita Onayı • Parselasyon Planı Onayı • Nazım plan ve imar planı onayı (1/5000 ve 1/1000 planlar) • Kıyıda inşaat yapılması için onaylanmış kıyı şeridinin tespiti • Karayoluna bağlanan bir tesis bağlantı yolu yapılması için görüş • Bağlantı izni • Su kullanım izni • Emisyon ön izni • Proje Onayı, Tesis izni • Derin deniz suyu deşarj izni • Geçici atık depolama izni • Yapı Ruhsatı

10. ÇED RAPOR SÜRECİ • ÇED sürecinde; • Yer seçimi faktörü • Teknoloji seçimi • Halkın doğru bilgilendirilmesi

11. ÇED RAPOR SÜRECİ ÇED RAPORUNDA İSTENEN TEKNOLOJİK BİLGİLER • Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerin konumu (varsa ünitelerin yerleşim planı, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat adetleri ve yüksekliklier), varsa resimleri-çizimleri • Yatırım programı ve finans kaynakları termin planı • Projenin fayda maliyet analizi (Fizibilite) • Proje kapsamında kullanılacak su miktarları,her bir ünitede kullanılacak su miktarı varsa proses akım şeması üzerinde su döngüsünün gösterimi • Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleşeceği, kapasiteleri, her bir ünitenin proses akım şemaları, temel proses parametleri, proses açıklaması • Proje kapsamında kullanılacak makina ve ekipmanlar, sayıları ve özellikleri • Varsa suya uygulanacak ön işlemler, su hazırlama ana akım şeması • Soğutma sistemine ilişkin bilgiler, soğutma suyu akım şeması, kullanılacak kimyasal maddeler ve miktarları • Proje kapsamında kullanılacak ana yakıtların ve yardımcı yakıtın hangi ünitelerde ne miktarda yakılacağı ve kullanılacak yakma sistemleri • Baca bilgileri (yükseklik,çap,hız,sıcaklık vb.) baca gazı arıtma sistemleri hakkında ayrıntılı bilgi • Jeolojik ve jeoteknik etüt raporu (varsa) • Kül depolama alanı ile ilgili yapılan sondajların sonuçları • Hafriyat alanı koordinatları • Kömür ve kireç ocağı ruhsat ve rezervleri

12. ÇED RAPOR SÜRECİ ÇED HAZIRLIĞINDA TEKNİK BİLGİLER NASIL SAĞLANMALI; • TEKNİK DİZAYN YÖNÜYLE; «GERÇEK VEYA COPY PASTE BİR ÇED Mİ?»

13. RESMİ MAKAMLAR-YÖRE HALKI-STK’LAR İLE OLAN İLİŞKİLER • Rödevans sözleşmesi sonucu sürekli teftiş ve incelemeler baskısında kalınması • Barajdan endüstri payından alınan katma suyuna hidrolik santralların enerji kaybı maliyeti uygulanması • İletim hattı kamulaştırma haritalarında tıkanıklık • Kül stok sahasını zemine kil kaplanması için kil temini problemi • Yapılan asılsız şikayetler üzerine Devletin tüm denetleme mekanizmaları tarafından soruşturma • Şantiye aşamasında DSİ izniyle açılan kullanım suyu kuyularına müfettiş soruşturması • X Mühendis odasının Çevre düzen Planımızı iptal ettirmesi • Çevre köy muhtarlarının il makamlarına mera şikayetleri • İnşaat için agrega üretimi amaçlı taş ocağının muhtemel baraj projesi nedeniyle engellenmesi

14. 2X145 MW YUNUS EMRE TERMİK SANTRALI PROJE YAPISI EPC CONTRACTOR: Vitkovice Power Engineering KREDİTÖR KURULUŞ: ÇEK EXPORT BANK FİNANS YAPISI: % 85 Kredi, % 15 Özkaynak KREDİ ÖDEME Periyot: Aralık 2014 + 10 Yıl

15. 2X145 MW YUNUS EMRE TERMİK SANTRALİ Santral Dizayn Kömürü ana Parametreleri Kazan; Dolaşımlı akışkan yatak Ünite Kömür Tüketimi: 150 t/h Ünite Kireçtaşı Tüketimi: 28 t/h Genel Temrin; Proje hazırlıkları 2008 başında başlamış, ancak global kriz etkisiyle EPC kontrat Mart 2010 da imzalanabilmiştir. Proje Kontrat Aktive Tarihi: 28.02.2011 1. Ünite Ticari İşletme Tarihi: 30.07.2014 2. Ünite Ticari İşletme Tarihi: 30.10.2014 Olmak üzere tamamlanma süreci 41 ve 44 ay olacaktır.

16. SANTRALDE KULLANILAN MÜHENDİSLİK-TEKNOLOJİ 3D KAZAN KAZAN DİZAYNI: AE&E-ANDRITZ (Austrian Energy & Environment) KAZANİMALATÇISI: AE&E-VİTKOVİCE Buhar Parametresi: 440 t/h, 139 Bar 2X145 MW YUNUS EMRE TERMİK SANTRALİ

17. SANTRALDE KULLANILAN MÜHENDİSLİK-TEKNOLOJİ JENERATÖR: SIEMENS BUHAR TÜRBİNİ:SKODA POWER ELEKTRİK ve KONTOL SİSTEMLERİ: ABB 2X145 MW YUNUS EMRE TERMİK SANTRALİ

18. SOĞUTMA KULESİ YER SEVİYESİ KİRLİLİK ORANINDA ÖNEMLİ SEVİYEDE POZİTİF İYİLEŞME SAĞLAYAN KULE İÇİ BACA KULLANIMI UYGULANMIŞTIR

19. 2X145 MW YUNUS EMRE TERMİK SANTRALİ MADENCİLİK FAALİYETLERİ • «Maden Üretim planlamasını proje danışmanımız Bucyrus International, Inc. ile birlikte yapmaktayız. Sahada şuana kadar 350 adet 86.560 m sondaj yapılmıştır • «Havza 30 yıllık bir üretim süreci için A, B,D,E,F olmak üzere beş sektör (blok) olarak planlanmıştır. • «Havzada bulunan Tümsan ruhsatı satın alınmasıyla havzanın tespit edilen rezerv 300 milyon ton üzerine ulaşmıştır. Araştırma çalışmalarımız devam etmekte ve rezerv artışı beklenmektedir. «Tam Mekanize Yeraltı Üretim yöntemi ile Yıllık 4.5 milyon ton tüvenan üretim gerçekleştirilecek ve kömürün tamamı 900 t/h kapasiteli lauvar’da yıkanacaktır.

20. YERLİ-YABANCI MÜTEAHHİT KARŞILAŞTIRMALARI Bu tür yatırımlarda EPC olarak yerli müteahhit bulunması pek mümkün değil, genellikle yabancı müteahhitler ana yüklenici olmaktalar. ANA YÜKLENİCİ YABANCI OLMASI; İnşaat-Montaj Yerli Müteahhitler Tarafından yapılmaktadır. Çinlilerin inşaat-montajda çalışmaları devlet tarafından yasal olarak engellenmiştir. Yabancılar sadece süpervizörlerini getirmekteler. Ancak Yerli Müteahhitlerde Kalifiye Personel Sıkıntısı yaşanmaktadır. Yunus Emre Santralının inşaat-montajı yerli firmalar tarafından yapılmakta, ayrıca inşaat detay dizaynlarında yerli bir mühendislik firması kullanılmaktadır. Tüm ekipmanların gümrükleme ve taşıması da yerli firma ile yürütülüyor.

21. İSTİHDAM YERLİ LİNYİT KÖMÜR SANTRALLERİNDE Yerli yatırım kullanım oranı ve istihdam (özellikle yeraltı madenlerinde) Doğalgaz ve İthal Kömür Santrallerine oranla daha Yüksektir

22. YENİDEN KÖMÜR SANTRALİ YAPMA KARARI Ciddiyetle tekrar tekrar düşünülür !!? Acaba yapsak mı? • Devletin yatırım süreci teşviklerine ihtiyaç (Vergiler, harçlar, sigortalar) • Alt yapı (Arazi ve yollar) çözümü • Finans kolaylaştırıcı destekler «Yakın gelecekte kayagazının enerji alanında muhtemel etkisi Linyit yatırımlarını teşviksiz imkansız hale getirebilir».

23. SONUÇ ve ÖNERİLER YERLİ LİNYİT YATIRIMLARINA DESTEKLERİNİZİ BEKLER SAYGILARIMLA.. TEŞEKKÜRLER…