Γιάννος Μαυρομμάτης Λειτουργός Γεωργίας Α΄ Διαχειριστική Αρχή ΠΑΑ 2007-2013 Τμήμα Γεωργίας

1. Η συμβολή του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 στην αντιμετώπισητων κλιματικών αλλαγών Γιάννος Μαυρομμάτης Λειτουργός Γεωργίας Α΄ Διαχειριστική Αρχή ΠΑΑ 2007-2013 Τμήμα Γεωργίας ymavrommatis@da.moa.gov.cy

2. Κοινή Αγροτική Πολιτική (2ος Πυλώνας) Πολιτική Αγροτικής Ανάπτυξης Κοινοτικό Κανονιστικό Πλαίσιο Διαγνωστικός έλεγχος ΚΑΠ και νέες προκλήσεις Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 Άξονες Προτεραιότητας και χρηματοοικονομική βαρύτητα Αναφορά στα μέτρα με έμφαση στην συμβολή τους στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών Εστίαση στον Άξονα Προτεραιότητας 2 Η συμβολή του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 στην αντιμετώπισητων κλιματικών αλλαγών

3. 2ος πυλώνας της ΚΑΠΠολιτική Αγροτικής Ανάπτυξης • ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ • Κανονιστικό Πλαίσιο • Κοινοτικές Στρατηγικές Κατευθυντήριες • Γραμμές για την Αγροτική Ανάπτυξη • Κανονισμός αρ. 1698/2005 του Συμβουλίου • για την στήριξη της Αγροτικής Ανάπτυξης • από το ΕΓΤΑΑ • Κανονισμός αρ. 1974/2006 της Επιτροπής για • τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής • ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) Άμεσες ενισχύσεις Αγροτική Ανάπτυξη

4. Κοινοτικές Στρατηγικές Κατευθυντήριες Γραμμές για την Αγροτική Ανάπτυξη (Απόφαση 2006/144/ΕΚ) 3.2 Βελτίωση του περιβάλλοντος και του τοπίου Για την προστασία και βελτίωση των φυσικών πόρων και τοπίων της ΕΕ στις αγροτικές περιοχές, οι πόροι που διατίθενται στον άξονα 2 θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων σε τρεις τομείς προτεραιότητας βιοποικιλότητα,…νερό και αλλαγή κλίματος. Τέτοιες δράσεις μπορεί να είναι μεταξύ άλλων, οι εξής… iii)Η καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος. Η γεωργία και η δασοκομία βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και πρώτων υλών για εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από βιομάζα. Η εφαρμογή κατάλληλων πρακτικών στο γεωργικό και το δασοκομικό τομέα μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και στη διατήρηση των δεξαμενών άνθρακα και οργανικής ύλης στη σύσταση των εδαφών, καθώς επίσης και στην προσαρμογή προς τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος.

5. Κανονισμός 1698/2005 για την στήριξη της Αγροτικής Ανάπτυξης από το ΕΓΤΑΑ • Άρθρο 4: Στόχοι: α) βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, β) βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου, γ) βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές • Άρθρο 36: Βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου • α) Μέτρα που στοχεύουν στην αειφορική χρήση της γεωργικής γης • β) Mέτρα που στοχεύουν στην αειφορική χρήση της δασικής γης

6. Διαγνωστικός έλεγχος Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (Health Check) • Επίτευξη πολιτικής συμφωνίας στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας τον Νοέμβριο 2008 • Ενσωμάτωση νέων προκλήσεων στα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης • Νέες προκλήσειςΚΑΠ: α) αλλαγή κλίματος β) ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γ) διαχείριση υδάτων δ) βιοποικιλότητα ε) αναδιάρθρωση του γαλακτοκομικού τομέα στ) καινοτομίες που σχετίζονται με τις προτεραιότητες α), β), γ), δ) • Κανονισμός αρ.74/2009 για την τροποποίηση του Κανονισμού 1698/05 • Απόφαση αρ. 2009/61/EC για την τροποποίηση της Απόφασης 2006/144/EC

7. Νέες προκλήσεις ΚΑΠ Επέκταση και ενδυνάμωση δράσεων για τις κλιματικές αλλαγές στα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης • Απόφαση αρ. 2009/61/EC για την τροποποίηση της Απόφασης 2006/144/EC Προστίθεται μια νέα κοινοτική στρατηγική κατευθυντήρια γραμμή 3.4α Αντιμετωπίζοντας τις νέες προκλήσεις Η αλλαγή του κλίματος, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η διαχείριση των υδάτων και η αναδιάρθρωση στον τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων αποτελούν προκλήσεις κρίσιμης σημασίας για τις αγροτικές περιοχές, τη γεωργία και τη δασοκομία στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο της γενικής στρατηγικής της ΕΕ για την αλλαγή του κλίματος, η γεωργία και η δασοκομία θα κληθούν να συμβάλουν σε μεγαλύτερο βαθμό στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στην αύξηση της δέσμευσης του άνθρακα. Η αύξηση της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας από τη γεωργική και δασική βιομάζα θα πρέπει επίσης να συμβάλει στην επίτευξη των νέων στόχων της ΕΕ σχετικά με τη συνολική κατανάλωση καυσίμων και ενέργειας ως το 2020… • Κανονισμός αρ.74/2009 για την τροποποίηση του Κανονισμού 1698/05 • - Άρθρο 16α • - Παράρτημα ΙΙ: Ενδεικτικός Κατάλογος των τύπων ενεργειών και πιθανά αποτελέσματα σχετικά με τις προτεραιότητες που αναφέρονται στο άρθρο 16α.

8. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2007-2013 Κοινοτική Συνεισφορά: € 162,5 εκ. Εθνική Συνεισφορά: € 162,5 εκ. Δημόσια Δαπάνη € 325 εκ. Κατανομή Δημόσιας Δαπάνης στους Άξονες Προτεραιότητας Άξονας Προτεραιότητας 1: Ανταγωνιστικότητα 43,2 % Άξονας Προτεραιότητας 2: Περιβάλλον 43,4 % Άξονας Προτεραιότητας 3: Ποιότητα ζωής 8,9 % Άξονας Προτεραιότητας 4:LEADER 2,7% Τεχνική Υποστήριξη 1,8%

9. ΠΑΑ 2007-2013 Άξονας Προτεραιότητας 1: Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας του Γεωργικού και Δασοκομικού Τομέα Μέτρα που επιδρούν έμμεσα όπως: Μέτρο 1.1: Εκπαίδευση, πληροφόρηση και διάδοση της γνώσης Μέτρο 1.4: Χρήση Συμβουλευτικών υπηρεσιών από αγρότες Καθεστώς 1.5.1: Επενδύσεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις Καθεστώς 1.5.2: Διαχείριση αποβλήτων στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις Με την εφαρμογή του καθεστώτος αυτού αναμένεται ο εκσυγχρονισμός, και η περιβαλλοντική αναβάθμιση των χοιροστασίων, βουστασίων, και των πτηνοσφαγείων / πτηνοτροφείων μέσω της ενθάρρυνσης των επενδύσεων για κατασκεή έργων υποδομής και ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης. Δικαίωμα συμμετοχής στο Καθεστώς έχουν οι κάτοχοι χοιροστασίων, βουστασίων και πτηνοσφαγείων για επεξεργασία των αποβλήτων και της κοπριάς των μονάδων τους. Επιλέξιμες δράσεις θεωρούνται ο μηχανικός διαχωρισμός, η βιολογική επεξεργασία (αερόβια ή/ και αναερόβια) με παραγωγή βιοαερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, κομποστοποίηση ή και συγκομποστοποίηση (μόνο οι ιδιοκτήτες χοιροστασίων και βουστασίων).

10. ΠΑΑ 2007-2013 Άξονας Προτεραιότητας 2: Βελτίωση του Περιβάλλοντος και του τοπίου • Τα μέτρα του Άξονα 2 στοχεύουν άμεσα στην προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος • Εξυπηρετούνται πολλαπλοί περιβαλλοντικοί στόχοι (κλιματικές αλλαγές, προστασία υδάτινων πόρων, βιοποικιλότητα, προστασία από τη διάβρωση, κλπ) • Εφαρμόζεται η Πολλαπλή Συμμόρφωση (Καλές Γεωργικές και Περιβαλλοντικές Πρακτικές, Κανονιστικές Απαιτήσεις Διαχείρισης, ελάχιστες απαιτήσεις) Μέτρα που στοχεύουν στην αειφορική χρήση της γεωργικής γης Μέτρο 2.1. Παροχή εξισωτικών πληρωμών σε μειονεκτικές περιοχές Μέτρο 2.2. Ενίσχυση της βιοποικιλότητας και παροχή εξισωτικών πληρωμών σε περιοχές ΦΥΣΗ 2000 Μέτρο 2.3. Αγροπεριβαλλοντικές υποχρεώσεις Μέτρα που στοχεύουν στην αειφορική χρήση της δασικής γης Μέτρο 2.4. Δασώσεις Μέτρο 2.5. Προστασία των δασών από τις πυρκαγιές και αναδάσωση καμένων περιοχών Μέτρο 2.6 Διατήρηση και βελτίωση του κοινωνικού και οικολογικού ρόλου των δασών

11. ΠΑΑ 2007-2013 Άξονας Προτεραιότητας 2: Βελτίωση του Περιβάλλοντος και του τοπίου (2) • Μέτρο 2.3. Αγροπεριβαλλοντικές υποχρεώσεις • Καθεστώς 2.3.1:Αγροπεριβαλλοντικές υποχρεώσεις στα αμπέλια • Μηχανική καλλιέργεια έναντι ζιζανιοκτονίας • Καθεστώς 2.3.2:Αγροπεριβαλλοντικές υποχρεώσεις στις πατάτες • Τριετής αμειψισπορά • Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παραγωγής • Καθεστώς 2.3.3:Αγροπεριβαλλοντικές υποχρεώσεις στα εσπεριδοειδή • Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παραγωγής • Μηχανική αντιμετώπιση ζιζανίων • Καθεστώς 2.3.4:Αγροπεριβαλλοντικές υποχρεώσεις στις αροτραίες καλλιέργειες • Διετές ή τριετές σύστημα αμειψισποράς • Καθεστώς 2.3.5:Διάσωση και συντήρηση παραδοσιακών ποικιλιών οινοποιήσημων αμπελιών (και διάσωση παραδοσιακών φυλών ζώων) • Μηχανική καλλιέργεια • Καθεστώς 2.3.6:Διατήρηση της φυσικής αξίας του γεωργικού περιβάλλοντος και του παραδοσιακού τοπίου • Καθεστώς 2.3.7:Ανάπτυξη βιολογικής παραγωγής γεωργικών προϊόντων • Καθεστώς 2.3.8:Διατήρηση φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας

12. ΠΑΑ 2007-2013 Άξονας Προτεραιότητας 2: Βελτίωση του Περιβάλλοντος και του τοπίου (3) Μείωση εκπομπών μεθανίου και οξειδίου του αζώτου Προσαρμογή του εδάφους στις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος (γονιμότητα, χρήση γης) Αγροπεριβαλλοντικά μέτρα Μείωση εκπομπών θερμοκηπίου (μειωμένη παραγωγή λιπασμάτων) Δέσμευση άνθρακα

13. ΠΑΑ 2007-2013 Άξονας Προτεραιότητας 2: Βελτίωση του Περιβάλλοντος και του τοπίου (4) • Μέτρο 2.4: Δασώσεις • Καθεστώς 2.4.1: Δάσωση γεωργικής γης • Καθεστώς 2.4.2: Εγκατάσταση γεωργοδασοπονικών συστημάτων • Καθεστώς 2.4.3: Δάσωση μη γεωργικής γης • Μέτρο 2.5: Προστασία των δασών από τις πυρκαγιές και αναδάσωση καμένων περιοχών • Κατασκευή / εγκατάσταση υποδομών πυροπροστασίας • Συντήρηση αντιπυρικών λωρίδων • Ανάπτυξη – βελτίωση σταθερών μέσων παρακολούθησης πυρκαγιών και εξοπλισμού επικοινωνίας • Μέτρο 2.6.: Διατήρηση, βελτίωση του κοινωνικού και οικολογικού ρόλου των δασών • Καθεστώς 2.6.1: Μη παραγωγικές επενδύσεις • Καθεστώς 2.6.2.: Δασοπεριβαλλοντικές ενισχύσεις • Αποφυγή υλοτομιών εκτός περιοχών ΦΥΣΗ 2000 • Καθεστώς 2.6.3: Ενισχύσεις ΦΥΣΗ 2000 • Αποφυγή υλοτομιών

14. ΠΑΑ 2007-2013 Άξονας Προτεραιότητας 2: Βελτίωση του Περιβάλλοντος και του τοπίου (5) Δέσμευση άνθρακα στο έδαφος Δέσμευση άνθρακα στα δένδρα Δασικά μέτρα Μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος στα δάση Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα

15. Η επίδραση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 στην αντιμετώπισητων κλιματικών αλλαγών Καταρτισμός Προγραμμάτων Υλοποίηση Προγραμμάτων Διαδικασίες Παρακολούθησης (κοινοί δείκτες βάσης, εκροών, αποτελεσμάτων και επιπτώσεων) Παράλληλη Αξιολόγηση (Εκ των Προτέρων, Ενδιάμεση και Εκ των υστέρων Αξιολόγηση) • Κοινό Πλαίσιο Παρακολούθησης και Αξιολόγησης • Σύνθεση Εκ των Υστέρων Αξιολογήσεων

16. Η συμβολή του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 στην αντιμετώπισητων κλιματικών αλλαγών Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας