Co powinniśmy wiedzieć o promieniowaniu jonizującym? Paula Roszczenko

1. Co powinniśmy wiedzieć o promieniowaniu jonizującym? Paula Roszczenko

2. Co to jest promieniowanie? • Promieniowanie to wysyłanie i przenoszenie energii.

3. Co to jest promieniowanie jonizujące?

4. Rodzaje promieniowania jonizującego • cząstki to jądra helu składujące się z dwóch protonów i dwóch neutonów. Cząstki te posiadają ładunek elektryczny +2; • cząstki mogą być ujemne lub dodatnie; • promieniowanie gamma rozpatruje się jako ruch kwantów gamma lub falę elektromagnetyczną o dużej częstotliwości;

5. Przenikliwość promieniowania

6. Źródła promieniowania jonizującego • promieniowanie kosmiczne; • promieniowanie ze środowiska- znamy około 60 naturalnych izotopów obecnych w środowisku człowieka człowieka, m. in. węgiel-14 czy potas-40; • promieniowanie sztuczne- bomby jądrowe, elektrownie jądrowe czy medyczne źródła promieniowania;

7. Napromieniowanie i skażenie Można ulec dwóm typom napromieniowania: • zewnętrznemu (np. poddając prześwietleniu rentgenowskiemu); • wewnętrznemu (np. izotopy, które dostały się do organizmu z żywnością); Jeżeli na skórze lub wewnątrz organizmu znajdują się substancje promieniotwórcze, tzn. uległ on skażeniu promieniotwórczemu.

8. Mała czy duża radioaktywność? • Jednostką aktywności jest bekerel (Bq). • Aktywność jest równa jednemu bekerelowi, jeśli zachodzi jedna przemiana jądrowa w ciągu jednej sekundy. 1 Bq = 1 rozpad/s Stężenie aktywności to aktywność jednostki masy, objętości lub powierzchni.

9. Przykłady wartości aktywności • Woda wiślana w Warszawie- 0.1 Bq/ kg • Ciało dorosłego człowieka- 3500 Bq • Tona popiołów ze spalania węgla- 2 MBq • Całkowita aktywność uwolnionapodczas katastrofy w Czarnobylu- ok. 2 x 1018Bq

10. Czy aktywność jest niezmienna? • Substancje promieniotwórcze ulegają rozpadowi. • Czas, po upływie którego aktywność maleje do połowy to: okres połowicznego rozpadu

11. Stront-90 - 28 lat Cez-137 - 30 lat Rad-226 -1600 lat Węgiel-14 -5730 lat Potas-40 - miliard lat Radioizotopy promieniotwórcze charakteryzują się różnymi okresami połowicznego rozpadu • Krypton-71 - 13 s • Tlen-15 - 2 min. • Azot-13 - 10min. • Radon-222 – 91 h • Kobalt-60 - 5.3 roku

12. Dawki promieniowania • Dawka pochłonięta- energia promieniowania przenikliwego pochłonięta w jednostce masy danego ciała (ośrodka) • Jednostką jest grej (Gy). 1 Gy= 1J/kg • Moc dawki pochłoniętej to szybkość przekazywania energii ośrodkowi materialnemu. • Jednostką jest 1 Gy/h

13. Dawki promieniowania • Dawka skuteczna- umożliwia ocenę skutku biologicznego narażenia radiacyjnego organizmu żywego. • Jednostką jest siwert (Sv) 1 Sv = wr x 1 Gy • wr - współczynnik jakości promieniowania; zależy od jakości promieniowania

14. Ochrona przed promieniowaniem

15. Średnia dawka całkowita od promieniowania naturalnego i procedur medycznych wynosi w Polsce ok. 3.5 mSv na rok.