Πυρετός και Συνήθεις λοιμώξεις

1. ΠυρετόςκαιΣυνήθεις λοιμώξεις Παύλος Μ. Μυριανθεύς Αναπληρωτής Καθηγητής Νοσοκομείο ΚΑΤ, 19 Οκτωβρίου 2010, 16.00 – 18.00

2. Πυρετός • Η πιο συχνή αιτία που μας κρατάει στο κρεβάτι ή περιορισμένους στο σπίτι για ολόκληρη μέρα ή και περισσότερο είναι ο πυρετός. • Πυρετός είναι n αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από το φυσιολογικό. • Ο πυρετός είναι το πιο συχνό εύρημα πολλών ασθενειών και συνήθως αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα που αντιλαμβανόμαστε.

3. Ρύθμιση θερμοκρασίας • Ρύθμιση φυσιολογικής θερμοκρασίας • Υποθάλαμος • Το κέντρο αυτό παίζει το ρόλο "θερμοστάτη" που ρυθμίζει την θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος σταθερή ή όση χρειάζεται • Σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις όμως (κυρίως λοιμώξεις), ο θερμοστάτης "ανεβάζει" τη θερμοκρασία του σώματος σε υψηλότερα επίπεδα (πάνω από 38 0C).

4. Ο πυρετός: η άμυνα του οργανισμού • Πυρετογόνες ουσίες • Κινητοποιεί πληθώρα αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού, ώστε αυτός να μπορεί να «πολεμήσει» πιο αποτελεσματικά τους εισβολείς. • Όταν αρχίσει η διαδικασία αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος αισθανόμαστε να κρυώνουμε έχουμε «φρίκια» ή «ρίγη». • παράγουμε περισσότερη θερμότητα με αποτέλεσμα το δέρμα κυρίως του προσώπου να είναι κόκκινο λόγω υπεραιμίας. • Όταν πέφτει ο πυρετός, ο υποθάλαμος δίνει το μήνυμα για επαναφορά της θερμοκρασίας του σώματος στην κανονική, που συνοδεύεται με εφίδρωση και σταματάμε να κρυώνουμε νιώθοντας καλύτερα.

5. Που μετρούμε τη θερμοκρασία, φυσιολογική θερμοκρασία, πυρετός • Μετρούμε τη θερμοκρασία συνήθως στη μασχάλη, στο ορθό, στη τυμπανική μεμβράνη ή στο στόμα με διάφορα θερμόμετρα, ή σπανιότερα στο δέρμα με διάφορες ταινίες. • Όπως όλα τα βιολογικά μεγέθη, π.χ., το ύψος ή το βάρος, έτσι και η θερμοκρασία του σώματος δεν είναι ένα ακριβώς συγκεκριμένο νούμερο. Έτσι, δεν είναι δυνατόν να πούμε ότι η φυσιολογική θερμοκρασία μασχάλης είναι ακριβώς 36,6 0C.

6. Με το χέρι;

7. Η θερμοκρασία δεν είναι η ίδια σε όλα τα σημεία θερμομέτρησης. Στο ορθό η θερμοκρασία μας είναι συνήθως κατά 0,4 έως και 1 βαθμό υψηλότερη από ότι στη μασχάλη. Δηλαδή, η θερμοκρασία στο ορθό μπορεί να είναι, π.χ., 37,3" C και στη μασχάλη 36,5' C. • Η φυσιολογική θερμοκρασία μετρημένη στη μασχάλη κυμαίνεται από 36,2 0C έως 37,2 0C και εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων. • Η κανονική θερμοκρασία του σώματος μας αλλάζει ανάλογα με την ώρα της ημέρας. • Έχουμε την χαμηλότερη θερμοκρασία από τις 1-7 το πρωί και την ψηλότερη από τις 4-9 το βράδυ ιδίως σε παιδιά μετά από έντονη άσκηση (π.χ., παιχνίδι). • Πάντα όμως δεν υπερβαίνει τους 37,5 βαθμούς Κελσίου. • Επίσης κατά την ωορρηξία στις γυναίκες η θερμοκρασία μπορεί να είναι αυξημένη

8. Μπορούμε αδρά να πούμε ότι έχουμε πυρετό όταν η θερμοκρασία ορθού είναι > από 37,8 0C ή η θερμοκρασία μασχάλης περισσότερο από 37,3 0C. Υψηλός πυρετός ονομάζεται ο πυρετός όταν ξεπερνά τους 40,5 0C. • Όταν θέλουμε να παρακολουθήσουμε την πορεία του πυρετού, πρέπει να θερμομετρούμε πάντα στην ίδια θέση και να αναφέρουμε στο γιατρό τη θέση που το θερμομετρήσαμε. • Τα θερμόμετρα πρέπει να παραμένουν στη θέση θερμομέτρησης (μασχάλη ή ορθό) για τουλάχιστον 3 λεπτά.

10. Θερμόμετρα • Γυάλινα θερμόμετρα υδραργύρου, τα ηλεκτρονικά θερμόμετρα, τους θερμίστορες, τα θερμικά ζεύγη και τα θερμόμετρα υπέρυθρης ακτινοβολίας. • Τα γυάλινα θερμόμετρα αποτελούν το κατεξοχήν παραδοσιακό όργανο μέτρησης της θερμοκρασίας του σώματος και βασίζονται στην ικανότητα του υδραργύρου, να διαστέλλεται όταν θερμανθεί και να ανέρχεται κατά μήκος μιας προτυποποιημένης και αριθμημένης κλίμακας. • Τα ηλεκτρονικά θερμόμετρα μετατρέπουν τη θερμική ενέργεια σε ηλεκτρικό σήμα μετρώντας ηλεκτρική διαφορά δυναμικού ή ηλεκτρική αντίσταση - λιγότερο αξιόπιστα.

11. Οι θερμίστορες είναι κατασκευασμένοι από μείγματα οξειδίων μετάλλων, των οποίων η ηλεκτρική αντίσταση μεταβάλλεται με τη μεταβολή της θερμοκρασίας και εμπεριέχονται σε καθετήρες που εισάγονται σε κοιλότητες του οργανισμού ή ενδαγγειακά. • Η λειτουργία των θερμικών ζευγών βασίζεται στη μέτρηση της θερμοηλεκτρικής διαφοράς δυναμικού μεταξύ του ηλεκτροδίου που τοποθετείται στην περιοχή της μέτρησης και ενός ηλεκτροδίου αναφοράς. • Τέλος, τα θερμόμετρα υπέρυθρης ακτινοβολίας, μετρούν τη θερμότητα που εκπέμπεται με τη μορφή υπέρυθρης ακτινοβολίας από την τυμπανική μεμβράνη, χωρίς να έρχονται σε άμεση επαφή μ’ αυτή.

12. Θερμόμετρα

13. Φοβία για τον πυρετό • Ο πυρετός είναι σύμμαχος και όχι εχθρός. • Λοιμώξεις είτε από μικρόβια είτε από ιούς. Μπορεί, όμως, ο πυρετός να είναι εκδήλωση και άλλων παθήσεων, ακόμη και αντίδραση σε φάρμακα. • Ο πυρετός από μόνος του δεν είναι επικίνδυνος, επικίνδυνη όμως μπορεί να είναι η αιτία για την οποία το παιδί ή ο ενήλικας έχει πυρετό. • Να παρατηρήσουμε όταν "πέσει" ο πυρετός μετά τη χρήση κάποιου αντιπυρετικού. Αν ο ασθενής, όταν μείνει απύρετος, είναι ζωηρός, έχει όρεξη και έχει κέφι για παιχνίδι, τότε κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει σοβαρό πρόβλημα. • Αν, ο ασθενής και μετά την υποχώρηση του πυρετού δεν νιώθει καλά, δεν έχει όρεξη, δεν παίζει ή είναι θολωμένος, τότε είναι σοβαρά άρρωστος.

14. Τα περιβόητα "δέκατα" • Τα "δέκατα" αποτελούσαν κυρίως για τους γονείς της προηγουμένης γενιάς, αλλά και για τους σημερινούς, πηγή μεγάλου άγχους και ανησυχίας., π.χ., 37,1 ή 37,2° C. • Παιχνίδι • Ούτε οι "κρυφές αμυγδαλές" ούτε τα "κρεατάκια" (όπως συχνά λένε οι γονείς) κάνουν τέτοια δέκατα.

15. Αντιμετώπιση πυρετού • Ο πυρετός μπορεί να αντιμετωπιστεί με φυσικά ή φαρμακευτικά μέσα. Απλά φυσικά αντιπυρετικά μέσα για καθημερινή χρήση είναι: • Τοποθέτηση παγοκύστεων στο σώμα-μέτωπο • Τοποθέτηση κουβέρτας με κυκλοφορία ψυχρού νερού • Τοποθέτηση κουβέρτας με κυκλοφορία ψυχρού αέρα • Τοποθέτηση ανεμιστήρα • Εφαρμογή λουτρού με υγρό σπόγγο • Τοποθέτηση υγρών «πανιών»

16. Αν ο πυρετός ξεπερνά τους 39,8 0C ή το παιδί νιώσει δυσφορία, βοηθά το ολόσωμο μπάνιο. Το νερό πρέπει να έχει θερμοκρασία γύρω στους 30 οC (το νερό της βρύσης έχει θερμοκρασία 18-20 0C). • Όταν ο πυρετός είναι υψηλός, προκαλεί δυσφορία, ανησυχία, κλάμα κ.λπ. με αποτέλεσμα την κακουχία και σε αυτή τη περίπτωση πρέπει να χορηγηθεί αντιπυρετικό. • Καταπολεμάμε τον πυρετό όχι γιατί αυτός είναι επικίνδυνος, αλλά διότι προκαλεί κακουχία. • Εάν το παιδί είναι ζωηρό και έχει όρεξη για παιχνίδι, έστω κι αν έχει 39 οC, δεν είναι απαραίτητο να πάρει αντιπυρετικό. Συνήθως, όμως και κυρίως τα παιδιά με θερμοκρασία μασχάλης πάνω από 38,5 ο C αισθάνονται άσχημα και γι' αυτό  συνηθίζεται πάνω από αυτήν τη θερμοκρασία να τους δίνουμε αντιπυρετικά φάρμακα. • Τα αντιπυρετικά φάρμακα: σιρόπια, υπόθετα, σταγόνες, διαλυόμενα-αναβράζοντα δισκία κ.ά.

17. Τα συνήθη φαρμακευτικά αντιπυρετικά μέσα για καθημερινή χρήση περιλαμβάνουν τα πιο κάτω: • Παρακεταμόλη ή μεφεναμικό οξύ, ακεταμινοφαίνη (15 mg / kg κάθε 4 ώρες, ιμπουμπροφαίνη (10 mg / kg (4.5 mg κάθε 6-8 ώρες). • Ασπιρίνη. Δεν πρέπει να δίνεται στα παιδιά. • Σύνδρομο Reye. Το σύνδρομο αυτό είναι μία σπάνια αρρώστια της παιδικής ηλικίας με υψηλή θνητότητα και εκδηλώνεται μετά από ιογενή λοίμωξη. • α) διότι η νόσος (το σύνδρομο Reye) είναι επικίνδυνη • β) διότι η ασπιρίνη είναι ένα φάρμακο με τεράστια κυκλοφορία και • γ) διότι η γρίπη, είναι ένα πολύ κοινό νόσημα, που δύσκολα όμως μπορεί με βεβαιότητα να διαγνωστεί

18. Άλλα μέτρα αντιμετώπισης πυρετού • Δεν απαιτείται υπερβολικό σκέπασμα και ο ασθενής δεν πρέπει να είναι βαριά ντυμένος. • Στη φάση που "ανεβαίνει" ο πυρετός, ο ασθενής έχει ρίγος, "κρυώνει" και τότε πρέπει να σκεπαστεί. • Η θερμοκρασία στο δωμάτιο πρέπει να είναι κανονική. • Ο ασθενής πρέπει να διατηρείται δροσερός αλλά όχι παγωμένος. • Όταν το αντιπυρετικό δεν έχει αποτέλεσμα ή όταν ένα βρέφος είναι κάτω των έξι μηνών ή για να ανακουφιστεί το παιδί ή το βρέφος, μπορεί να είναι αποτελεσματικό το βρέξιμο χρησιμοποιώντας μόνον χλιαρό νερό. • Πολλά υγρά, είτε είναι νερό, είτε χυμός ή οτιδήποτε άλλο. • Για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1 oC αυξάνει τις ανάγκες του οργανισμού σε υγρά κατά 0.1 – 0.3 λίτρα το 24ωρο

19. Απαιτείται να απευθυνθούμε για ιατρική φροντίδα όταν: • Ο πυρετός είναι πάνω από 40oC, διαρκεί περισσότερο από 3 ημέρες • Ο πυρετός διαρκεί περισσότερο από 24 ώρες, αλλά το παιδί δεν έχει άλλα συμπτώματα και δεν υπάρχουν άλλοι άρρωστοι στο σπίτι • Το βρέφος είναι κάτω των δύο μηνών • Το παιδί έχει σπασμούς ή έκανε σπασμούς ή έχει ιστορικό πυρετικών σπασμών • Το παιδί δυσκολεύεται να αναπνεύσει • Το παιδί κλαίει απαρηγόρητα • Το παιδί ξυπνά δύσκολα, είναι θολωμένο ή έχει παραλήρημα • Έχει εξάνθημα • Κάνει εμετούς – διάρροιες • Πάσχει από χρόνιο νόσημα που το κάνει πιο ευπαθές σε σοβαρές λοιμώξεις • Παραπονιέται για πόνο ή τσούξιμο στην ούρηση • Παραπονιέται για πόνο στο αυτί • Όταν έχει δυσκαμψία αυχένα • Όταν δεν μπορεί να καταπιεί • Όταν έχει δυσφορία ή δύσπνοια • Αν ο ασθενής λαμβάνει χημειοθεραπεία, κορτικοειδή ή άλλα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα • Αν ο ασθενής έχει δρεπανοκυτταρική αναιμία ή άλλα χρόνια νοσήματα όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και άσθμα, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, αιματολογικά νοσήματα κλπ

21. Πυρετικοί σπασμοί • α) όταν εμφανίζονται σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 6 μηνών και 5 χρόνων, β) όταν εκδηλώνονται με την έναρξη και κατά την ταχεία άνοδο του πυρετού και γ) όταν τα παιδιά δεν έχουν κάποια πάθηση του νευρικού συστήματος ή άλλη γνωστή αιτία σπασμών. • Ποσοστό 3-4% των παιδιών έως την ηλικία των 5 χρόνων θα παρουσιάσουν ένα επεισόδιο πυρετικών σπασμών, ενώ το 1/3 από τα παιδιά αυτά θα παρουσιάσει και δεύτερο επεισόδιο. • Οι σπασμοί αυτοί διαρκούν λίγα λεπτά (συνήθως λιγότερο από 10 λεπτά), που φαίνονται όμως αιώνας ολόκληρος στους γονείς. Το παιδί χάνει τις αισθήσεις του, "στυλώνει" το βλέμμα του και "τινάζει" χέρια και πόδια. • Συχνά το παιδί παρουσιάζει κατά το επεισόδιο απώλεια ούρων ή κοπράνων. Όταν συνέλθει, το παιδί φαίνεται καλά.

22. Πυρετικοί σπασμοί • Ψυχραιμία • Το παιδί στο κρεβάτι του, στρέφοντας το κεφάλι του στο πλάι, ώστε αν κάνει εμετό να μην πάθει εισρόφηση. • Μία κακή συνήθεια που υπάρχει είναι να γίνει προσπάθεια να του ανοίξουμε με το ζόρι το στόμα με ένα κουτάλι ή με το χέρι μας για να μη "δαγκώσει" τη γλώσσα του ή να "μην πέσει η γλώσσα πίσω και πνιγεί". Η προσπάθεια αυτή είναι όχι μόνο άσκοπη, αλλά και επικίνδυνη. • να του σπάσουμε κάποιο δόντι ή να μας δαγκώσει και διότι η γλώσσα δεν "φεύγει" από τη θέση της, ενώ αν τη δαγκώσει το έχει ήδη κάνει. • Σωστό θα είναι να βάλουμε στο παιδί ένα αντιπυρετικό υπόθετο για να βοηθήσουμε την πτώση του πυρετού και να το μεταφέρουμε στο νοσοκομείο

24. 1. 1. ΓΡΙΠΗ • Η γρίπη γνωστή ως flu ή Influenza, είναι μία μεταδοτική νόσος, που οφείλεται στον ομώνυμο ιό της γρίπης: ο ιός Α, Β και C. • Ο τύπος Α προκαλεί τις πιο σοβαρές λοιμώξεις, ενώ ο τύπος C τις πιο ελαφρές. • Κρούσματα γρίπης και μικροεπιδημίες έχουμε κάθε χρόνο αλλά πανδημίες, που προσβάλλεται η πλειονότητα του πληθυσμού μιας χώρας, έχουμε κάθε 10-15 χρόνια. • Μεγάλες πανδημίες γρίπης είχαμε το 1918, το 1957, το 1968 και το 1977. Εξ αυτών, η πιο σοβαρή ήταν αυτή του 1918 (Ισπανική γρίπη), όπου θρηνήσαμε 21 εκατομμύρια θανάτους. • Προσβάλλει το αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου (μύτη, φάρυγγα, τραχεία και πνεύμονες). • Η γρίπη είναι τελείως διαφορετική από το κοινό κρυολόγημα, γνωστό ως συνάχι.

25. 10 - 20% των πολιτών παθαίνουν γρίπη κάθε χρόνο. Οι περισσότεροι άνθρωποι με γρίπη θα επανέλθουν σε μία με δύο εβδομάδες. • Η ασθένεια είναι πιο σοβαρή για ορισμένους ανθρώπους όπως οι ηλικιωμένοι (άνω των 65 ετών), οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα (Συμφορητική Καρδιακή Ανεπάρκεια, Σακχαρώδης Διαβήτης, Χρονία Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια), καθώς και τα πολύ μικρά παιδιά. • Ακόμα και υγιή άτομα μπορεί να αρρωστήσουν και να παρουσιάσουν σοβαρές επιπλοκές όπως πνευμονία, ωτίτιδα, οξεία βρογχίτιδα και παραρρινοκολπίτιδα, το σύνδρομο REYE, η μυοσίτιδα, η ραβδομυόλυση, η μυοκαρδίτιδα, η περικαρδίτιδα, και ορισμένα νευρολογικά σύνδρομα, όπως η εγκεφαλίτιδα, το σύνδρομο GuillainBarre και ο θάνατος.

26. Η γρίπη μπορεί να επιδεινώσει χρόνια προβλήματα υγείας. • χρόνιοι ασθματικοί • χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια • συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια • χρόνια νεφρική ανεπάρκεια • Διαβητικοί • Αυτές οι επιπλοκές θα οδηγήσουν σε εισαγωγή στο νοσοκομείο και κάποιοι μπορεί να πεθάνουν λόγω της ίωσης, των επιπλοκών της ή της απορρύθμισης της χρόνιας νόσου. • Το 2% των ατόμων που προσβάλλονται θα κινδυνεύσουν σοβαρά. Η γρίπη έχει στοιχίσει στην ανθρωπότητα εκατομμύρια θύματα και συνεχίζει να σκοτώνει πολύ κόσμο κάθε χρόνο.

27. Μετάδοση • Σταγονίδια στον αέρα όταν βήχει, φτερνίζεται ή ακόμα και όταν γελά ή μιλά, • Ο συγχρωτισμός, και οι κακώς αεριζόμενοι χώροι αυξάνουν την πιθανότητα μετάδοσης του ιού. Η μετάδοση μπορεί να γίνει και από μολυσμένα αντικείμενα αν και ο ιός δεν μπορεί να επιβιώσει για πολύ εκτός του ανθρωπίνου σώματος. Δεν μεταδίδεται από το πολύ κρύο, όπως κακώς πιστεύεται. • Η διασπορά του ιού της γρίπης από τον πάσχοντα ξεκινά μια ημέρα από την έναρξη της γρίπης και συνεχίζεται για μέχρι και τρεις έως πέντε ημέρες από την έναρξη της συμπτωματολογίας, ενώ στα παιδιά μέχρι και επτά ή παραπάνω ημέρες.  • Η γρίπη έχει εποχική κατανομή και στο βόρειο ημισφαίριο εμφανίζεται από το Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο (χωρίς να σημαίνει ότι το καλοκαίρι δε συμβαίνει γρίπη).

28. Συμπτώματα για τα οποία θα παραπονεθεί ο ασθενής • Η γρίπη, συνήθως εισβάλλει ξαφνικά και προκαλεί την γριπώδη συνδρομή. • Μετά από ένα 24ωρο (έως 3 ημέρες) από την εισβολή του ιού. Μερικοί άνθρωποι δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ή τα παρουσιάζουν πολύ ελαφρά, αλλά έχοντας τον ιό στο αναπνευστικό τους σύστημα τον μεταδίδουν στους άλλους. • Αιφνίδια έναρξη πυρετού, 38-41 0C, ρίγη, συμπτωματολογία από το αναπνευστικό, βήχα, μυαλγίες, ρινική συμφόρηση και καταρροή, κεφαλαλγίες, αρθραλγίες, καταβολή, ανορεξία, φωτοφοβία, πρήξιμο αδένων, αίσθημα κακουχίας. • Ο πυρετός εμφανίζει ταχεία άνοδο κατά το πρώτο 24ωρο και πέφτει βαθμιαία σε διάστημα δύο – τριών ημερών, αν και περιστασιακά διαρκεί επί μία εβδομάδα. • Η νόσος γενικά λύεται εντός δύο έως πέντε ημερών. Τα παιδιά μπορούν να εμφανίσουν συμπτώματα από το πεπτικό σύστημα (ναυτία, εμετοί, διάρροια). • Επειδή τα συμπτώματα της γρίπης είναι πολύ γενικά, είναι αδύνατο να γίνει η διάγνωση της γρίπης με βάση μόνο αυτά. Σε περιόδους επιδημίας, η διάγνωση είναι πιο εύκολη. Ειδικές εξετάσεις αίματος για τον ιό υπάρχουν, αλλά σπάνια χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ιατρική πρακτική.

29. Αντιμετώπιση • Η γρίπη στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι καλοήθης πάθηση που αυτοϊάται. Πρακτικά δεν υπάρχει θεραπεία για τη γρίπη • Η γρίπη συνήθως απαιτεί: • Ανάπαυση – αποφυγή κόπωσης. • Παραμονή στο σπίτι. • Λήψη άφθονης ποσότητας υγρών (χυμοί), ελαφρά διατροφή. • Αποφυγή αλκοόλ, καφέ και καπνού (ενεργητικού και παθητικού). • Φάρμακα για ανακούφιση των συμπτωμάτων του πυρετού και της κακουχίας (παυσίπονα και αντιπυρετικά όπως η παρακεταμόλη). • Αποσυμφορητικά της μύτης, όπως είναι τα συμπαθομιμητικά (ψευδοεπινεφρίνη, φαινυλοπροπανολαμίνη) για τοπική χρήση υπό μορφή σπρέι ή σταγόνων ή από του στόματος σαν σιρόπι ή ταμπλέτες. Στα παιδιά προτιμούνται οι σταγόνες. Η χρήση τους δεν πρέπει να συνεχίζεται πέραν της εβδομάδος. Άλλα αποσυμφορητικά περιέχουν οξυμεταζολίνη ή ξυλομεταζολίνη.

30. Αντιισταμινικά σε ρινόρροια και πταρμό, όπως τα αντιχολινεργικά προμεθαζίνη, χλωροφαινυραμίνη και η λοραταδίνη, σετριζίνη ή διφαινυδραμίνη. • Εισπνοή υδρατμών ή υδρατμών με ευκαλυπτόλη για την ελάττωση της ρινικής συμφόρησης και την εφύγρανση των αεραγωγών, ιδιαίτερα αν υπάρχει παραγωγικός βήχας. • Χλιαρά μπάνια, ψυχρά επιθέματα για την αντιμετώπιση του πυρετού. • Τα αντιβιοτικά στη γρίπη δε βοηθούν (όπως σε όλες τις ιώσεις). • Ο εμβολιασμός κάθε χρόνο είναι ένα καλό μέσο αποφυγής της γρίπης. • Όχι ασπιρίνη σε παιδιά, εφήβους και εγκύους-θηλάζουσες με γρίπη, επειδή σχετίζεται με την εμφάνιση της σπάνιας αλλά θανατηφόρας κατάστασης, που ονομάζεται σύνδρομο του Reye. • Οι ομάδες υψηλού κινδύνου πρέπει να ευρίσκονται υπό ιατρική παρακολούθηση σε όλη την διάρκεια, ακόμη και απλών ιώσεων χωρίς πυρετό.

31. Περιπτώσεις γρίπης που επιβάλλουν επείγουσα ιατρική αξιολόγηση, είναι • ο υψηλός πυρετός, ο πυρετός που δεν ανταποκρίνεται σε αντιπυρετικά, • η δυσχέρεια αναπνοής, • η κεφαλαλγία και ο έμετος, το εξάνθημα, η φωτοφοβία, • τα συμπτώματα που ενώ είναι σε φάση βελτίωσης επιδεινώνονται, • τα συμπτώματα που δεν εμφανίζουν τάση υποστροφής μετά το πρώτο 48ωρο, • ο πυρετός που συνοδεύεται από επίμονο ρίγος, ο πόνος στο αυτί, ο πόνος στο στήθος ή στον θώρακα, η έντονη δυσκαταποσία, η πολύ έντονη κακουχία με πόνους, οι πυώδεις εκκρίσεις, τα πηχτά και βρώμικα πτύελα, η αιμόπτυση, το πρήξιμο των ποδιών και άτομα με επιβαρυμένο ιατρικό ιστορικό.

32. Πρόληψη – εμβολιασμός • Αποφυγή ατόμων που πάσχουν από γρίπη, η αποφυγή του συγχρωτισμού και ή των χώρων που αερίζονται ανεπαρκώς. • Για την πρόληψη της γρίπης υπάρχει σήμερα εμβόλιο το οποίο είναι αποτελεσματικό στο 75% των περιπτώσεων. • Το εμβόλιο αποτελείται από αδρανοποιημένους ή εξασθενημένους ιούς Α και Β και συνιστάται να γίνεται στις αρχές του φθινοπώρου, ώστε το άτομο να είναι έτοιμο (ανοσοποιημένο) την εποχή της έξαρσης της νόσου, δηλαδή το χειμώνα.

33. Εμβολιασμός • Ομάδες υψηλού κινδύνου όπως τα άτομα άνω των 65 ετών, οι τρόφιμοι γηροκομείων, οι πάσχοντες από ΧΑΠ, τα παιδιά και οι έφηβοι που λαμβάνουν χρονίως ασπιρίνη, οι πάσχοντες από χρόνιες μεταβολικές νόσους, ορισμένες καρδιοπάθειες, διαβήτη, χρόνια νεφρικά νοσήματα, άσθμα, αιμοσφαιρινοπάθειες και ανοσοκαταστολή, εφόσον δεν υπάρχουν απαγορευτικές αλλεργίες. • Τα άτομα που μεταδίδουν τον ιό σε ασθενείς υψηλού κινδύνου όπως υγειονομικό προσωπικό, εργαζόμενοι γηροκομείων, μέλη οικογένειας που φροντίζουν γέροντες, καλό είναι να εμβολιάζονται επίσης, εφόσον δεν υπάρχουν σχετικές αντενδείξεις. • Ανάγκη εμβολιασμού έχουν και τα άτομα που εργάζονται σε οργανισμούς κρατικής σημασίας (αστυφύλακες, πυροσβέστες, στρατιωτικοί κλπ.).

34. 1. 2. ΚΟΙΝΟ ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑ – ΣΥΝΑΧΙ • Το κοινό κρυολόγημα αποτελεί την πιο συχνή μορφή λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος και είναι αυτό που μαζί με τη γρίπη δημιουργούν τις χειμερινές επιδημίες κρυολογημάτων. • Ο κόσμος το αποκαλεί κακώς γρίπη, αν και οι δύο παθήσεις προκαλούν την ίδια συμπτωματολογία, αλλά όμως από πλευράς αιτιολογίας, είναι τελείως διαφορετικές, • Πολύ πιο συχνό από ότι η γρίπη και συνήθως είναι πιο ελαφριάς μορφής και διαδρομής, αφορά το ανώτερο αναπνευστικό μόνο και σπάνια συμβαίνουν επιπλοκές. • Πάνω από 200 είδη ιών ευθύνονται για την πρόκληση του κοινού κρυολογήματος, έτσι εξηγείται γιατί ένα άτομο μπορεί να περάσειδυο ή και περισσότερα κρυολογήματα την ίδια εποχή. • Πολλά κρυολογήματα μέσα σε ένα χρόνο. Προσωρινή ανοσία μόνο έναντι του ιού που του προκάλεσε το συγκεκριμένο κρυολόγημα, ενώ παραμένει ευαίσθητο στους υπόλοιπους ιούς. • Το κοινό κρυολόγημα αποτελεί την πιο συχνή αιτία απουσίας των παιδιώναπό το σχολείο και των ενηλίκων από τη δουλειά τους.

35. Μετάδοση • Το κοινό κρυολόγημα εμφανίζεται υπό μορφή μικροεπιδημιών, λόγω του ότι μεταδίδεται πάρα πολύ εύκολα. Η μετάδοσή του γίνεται κυρίως με την εισπνοή σταγονιδίων που εκπέμπονται από τα 'κρυολογημένα' άτομα με την ομιλία, το γέλιο, τον βήχα ή το φτέρνισμα. Μετάδοση μπορεί να γίνει με τη μεταφορά μολυσμένου υλικού με τα χέρια μας. • Όσο πιο στενή είναι η επαφή υγιών ατόμων με 'κρυολογημένα' άτομα τόσο πιο εύκολα γίνεται η μετάδοση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον ένα παιδί με κοινό κρυολόγημα μπορεί να 'κολλήσει' σχεδόν όλα τα παιδιά μιας τάξης ή ένας στρατιώτης ολόκληρο τον λόχο. Ένα άτομο που πάσχει από κοινό κρυολόγημα μεταδίδει τη νόσο 24 ώρες πριν και 5 ημέρες μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων.

36. Συμπτώματαγια τα οποία θα παραπονεθεί ο ασθενής • Ο χρόνος που μεσολαβεί από την είσοδο του ιού στον οργανισμό μέχρι την εκδήλωση των συμπτωμάτων κυμαίνεται από 1 - 4 ημέρες. • Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος δεν είναι βαριά είναι όμως βασανιστικά. • Αίσθημα ξηρότητας της στοματικής κοιλότητας και της ρινός για να ακολουθήσουν μετά ένα ή δύο 24/ωρα, ρινική καταρροή και απόφραξη (μπούκωμα της μύτης), υπεραιμία οφθαλμών και επιπεφυκίτιδα, πονόλαιμος, βραχνάδα, ξηρός βήχας και φτάρνισμα, ζάλη ή πονοκέφαλος, καθώς και γενικό αίσθημα κακουχίας, ανορεξίας και αδυναμίας. • Συνήθως δεν υπάρχει πυρετός. Συχνά υπάρχουν πόνοι σε όλο το σώμα και ιδιαίτερα στις αρθρώσεις, ενώ τα παιδιά μπορεί να παραπονούνται για πόνους στα αυτιά. • Τα περισσότερα συμπτώματα διαρκούν περί τις 7-10 ημέρες, ο βήχας όμως μπορεί να επιμείνει για αρκετές ημέρες.

37. Άτομα των οποίων η γενική κατάσταση δεν είναι καλή (καταπονημένα, υποσιτιζόμενα) ή άτομα που πάσχουν και από άλλες χρόνιες ασθένειες που επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού, όπως σακχαρώδη διαβήτη, αναιμία κ.α. είναι πολύ ευαίσθητα στα κρυολογήματα, ενώ παράλληλα τα συμπτώματα και γενικά η νόσος στα άτομα αυτά διαδράμει σχετικά πιο βαριά. • Χαρακτηριστικό είναι ότι οι καπνιστές και ιδιαίτερα τα άτομα που πάσχουν από χρόνια βρογχίτιδα ή άσθμα, όταν προσβληθούν από κοινό κρυολόγημα παρουσιάζουν σημαντική επιδείνωση των αναπνευστικών τους λειτουργιών με αποτέλεσμα να απαιτούν και στενότερη ιατρική παρακολούθηση και πολλές φορές εισαγωγή στο νοσοκομείο.

38. Αντιμετώπιση • Το κοινό κρυολόγημα είναι καλοήθης πάθηση που αυτοϊάται. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία και αυτό που κάνουμε κάθε φορά είναι να ανακουφίζουμε τον άρρωστο από τα συμπτώματά του. Απαιτείται: • Ανάπαυση – αποφυγή κόπωσης. • Παραμονή στο σπίτι. • Λήψη άφθονης ποσότητας υγρών. • Ελαφρά διατροφή. • Αποφυγή αλκοόλ, καφέ και καπνού (ενεργητικού και παθητικού). • Φάρμακα για ανακούφιση των συμπτωμάτων του πυρετού και της κακουχίας (παυσίπονα και αντιπυρετικά όπως η παρακεταμόλη). • Χλιαρά μπάνια, ψυχρά επιθέματα για την αντιμετώπιση του πυρετού. • Αποφυγή αντιβιοτικών. Η χορήγηση αντιβίωσης στις ιώσεις αυξάνει την πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών. Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει αντιβίωση, αν υποψιάζεται βακτηριακή επιπλοκή (π.χ. πνευμονία). • Όχι ασπιρίνη σε παιδιά, εφήβους και εγκύους-θηλάζουσες με γρίπη, σύνδρομο του Reye.

39. Περιπτώσεις συμπτωμάτων κοινού κρυολογήματος που επιβάλλουν ιατρική αξιολόγηση: • ο υψηλός πυρετός, ο πυρετός που δεν ανταποκρίνεται σε αντιπυρετικά, • η δυσχέρεια αναπνοής, η κεφαλαλγία και ο έμετος, το εξάνθημα, η φωτοφοβία, τα συμπτώματα που ενώ είναι σε φάση βελτίωσης επιδεινώνονται, τα συμπτώματα που δεν βελτιώνονται μετά το πρώτο 48ωρο, ο πυρετός με επίμονο ρίγος, ο πόνος στο αυτί, ο πόνος στο στήθος ή στον θώρακα, η δυσκαταποσία, η πολύ έντονη κακουχία, οι πυώδεις εκκρίσεις, τα πηχτά και βρώμικα πτύελα, η αιμόπτυση, το πρήξιμο των ποδιών και σε άτομα με επιβαρυμένο ιατρικό ιστορικό.

40. Πρόληψη • Η καλύτερη προληπτική ενέργεια είναι η αποφυγή ατόμων που πάσχουν από κοινό κρυολόγημα, η αποφυγή του συγχρωτισμού και ή των χώρων που αερίζονται ανεπαρκώς. • Η χρησιμοποίηση μάσκας προσώπου από α άτομα που πάσχουν, μέσα στο σπίτι η στο χώρο της δουλειάς, αποτελεί άριστο προληπτικό μέτρο.

41. 1. 3. ΠΟΝΟΛΑΙΜΟΣ • Ο πονόλαιμος οφείλεται στην μεγάλη πλειοψηφία σε ιογενείς λοιμώξεις (90%) που δεν απαιτούν την χορήγηση αντιβιοτικών και το υπόλοιπο σε μικροβιακές (βακτηριακές) λοιμώξεις που η χρήση αντιβιοτικών επιβάλλεται. • Στην κλινική πράξη όμως είναι δύσκολο να διακριθεί αν οφείλεται σε ιό ή βακτήριο. • Η ηλικία έχει πολύ μεγάλη σημασία επειδή στα παιδιά της σχολική ηλικίας είναι συνήθως βακτηριακής αιτιολογίας (στρεπτόκοκκος) και απαιτείται η χορήγηση αντιβίωσης και για αυτό το λόγο είναι καλύτερα να παραπέμπεται για εκτίμηση από γιατρό. Η συνήθης διάρκεια του πονόλαιμου είναι 7 – 10 ημέρες. • Συχνά συνυπάρχουν καταρροή, βήχας, διάχυτοι πόνοι και κακουχία που υποδηλώνουν ιογενή λοίμωξη.

42. Αν ο ασθενής είναι καπνιστής σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η διακοπή του καπνίσματος. • Φάρμακα που ήδη έχει λάβει και μπορεί να προδιαθέτουν για βράγχος φωνής και μυκητιάσεις, όπως τα εισπνεόμενα κορτικοειδή σε μεγάλες δόσεις (βουδενοσίνη και μπεκλομεθαζόνη). • Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να γίνεται πλύσιμο του στόματος και του φάρυγγα με νερό μετά τη χρήση του φαρμάκου και καλύτερη εκπαίδευση του ασθενούς στη χρήση της συσκευής ή αλλαγή συσκευής και φαρμάκου. • Ασθενείς που λαμβάνουν καρβιμαζόλη πρέπει να παραπέμπονται άμεσα σε γιατρό επειδή προκαλεί ακοκκιοκυτταραιμία και η εμφάνιση πονόλαιμου σε αυτούς τους ασθενείς μπορεί να είναι ένδειξη σοβαρής λοίμωξης.

43. Περιπτώσεις συμπτωμάτων κοινού κρυολογήματος που επιβάλλουν επείγουσα ιατρική αξιολόγηση, : • Πολύ έντονος πονόλαιμος που δεν βελτιώνεται σε 24 – 48 ώρες ή επιμένει για περισσότερο από μια εβδομάδα, όταν υποτροπιάζει, όταν συνδυάζεται με βράγχος φωνής για 3 εβδομάδες, όταν υπάρχει δυσφαγία - δυσκαταποσία, όταν ο λαιμός παρουσιάζει κατά την επισκόπηση λευκωπά βύσματα (πύο) στις αμυγδαλές, όταν υπάρχει ιστορικό με υποτροπιάζουσες αμυγδαλίτιδες, όταν υπάρχει τραχηλική λεμφαδενοπάθεια και όταν αποτύχει η προηγούμενη αγωγή. • Σε συνυπάρχοντα χρόνια νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιοπάθεια, η χρόνια πάθηση των νεφρών και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. • Η νόσος αυτοϊάται συνήθως, αν είναι ιογενής, και η χορήγηση φαρμάκων αποσκοπεί στην υποχώρηση των βασανιστικών συμπτωμάτων του πόνου και της τοπικής δυσφορίας.

44. Συνιστάται η χορήγηση αντισηπτικών διαλυμάτων για πλύσεις στόματος – φάρυγγα – λάρυγγα όπως η χλωρεξιδίνη, η povidoneiodine και το cetylpyridiniumchloride. Επίσης μπορεί να χορηγηθεί Benzydamine , που έχει αντιφλεγμονώδη δράση, σε ηλικίες μεγαλύτερες των έξη ετών σε σπρέι ή διάλυμα για πλύσεις στόματος. • Τοπικά αναισθητικά όπως η φαινόλη και η βενζοκαΐνη σε σπρέι και διαλύματα για πλύσεις στόματος. • Για τον πονόλαιμο μπορούν να χορηγηθούν κοινά παυσίπονα και αναλγητικά όπως η παρακεταμόλη. • Άλλα αντισηπτικά (cetylpyridiniumchloride, povidoneiodine), αντιμυκητιασικά (dequalinium) ή τοπικά αναισθητικά (βενζοκαΐνη) σε παστίλιες και lozenges. Τα ιωδιούχα σκευάσματα πρέπει να αποφεύγονται σε εγκύους. Σε διαβητικούς πρέπει να χορηγούνται μη ζαχαρούχα φάρμακα. • Δεν πρέπει να καταπίνονται επειδή μπορεί να προκαλέσουν συστηματικές αντιδράσεις.

45. 2. ΠΑΡΑΡΙΝΟΚΟΛΠΙΤΙΔΑ (ΙΓΜΟΡΙΤΙΔΑ) • Ιγμορίτιδα είναι η φλεγμονή των ιγμορείων – παραρίνιων κόλπων, που ακολουθεί συνήθως κάποιο κοινό κρυολόγημα, γρίπη ή κρίση αλλεργικής ρινίτιδας ή αντίδραση σε εισπνεόμενο αλλεργιογόνο • Οι κόλποι είναι οστικές δομές που περιέχουν αέρα. Οι μεμβράνες στο εσωτερικό των κοιλοτήτων του ιγμορείου υγραίνονται από λεπτή βλέννα. • Στο κοινό κρυολόγημα ή τη γρίπη η επιφάνεια των κόλπων φλεγμαίνει, γίνεται οιδηματική και προκαλείται καταρροή υγρών, που οδηγούνται στη ρινική κοιλότητα. Έντονο οίδημα του ρινικού βλεννογόνου και αυξημένη παραγωγή βλέννας. Απόφραξη των αγωγών που συνδέουν την μύτη με τα ιγμόρεια με αποτέλεσμα την διαταραχή έως αδυναμία παροχέτευσης και αερισμού των κόλπων. Αν η δίοδος προς τα έξω αποφραχθεί τότε οι κόλποι γεμίζουν με υγρό, που μπορεί να επιμολυνθεί δευτερογενώς με βακτήρια. Πόνος στις περιοχές των κόλπων.

46. Αν επιμολυνθούν οι μετωπιαίοι κόλποι τότε ο ασθενής μπορεί να παραπονεθεί για μετωπιαίο πονοκέφαλο που επιδεινώνεται στην κατάκλιση ή όταν σκύβει προς τα εμπρός. • Πόνος στο πρόσωπο ή το μέτωπο, ανάμεσα ή πίσω από τα μάτια ή ακόμα στα μάγουλα και τα επάνω δόντια. Πονοκέφαλος κατά το ξύπνημα, πόνος κατά το άγγιγμα του μετώπου, πρησμένα βλέφαρα και ιστοί γύρω από τα μάτια και πόνος μεταξύ των ματιών, απώλεια όσφρησης, μπουκωμένη μύτη και ευαισθησία στα πλαϊνά της μύτης. • Ο μετωπιαίος πονοκέφαλος και η καρηβαρία που επιμένει ή επιδεινώνεται (πόνος πάνω ή κάτω από τα μάτια), μπορεί να οφείλεται σε παραρινοκολπίτιδα. Πηκτό δύσοσμο πρασινοκίτρινο πύον, • Μπορεί να συνυπάρχει κακουχία, πυρετός, βήχας, αποβολήπυωδών εκκρίσεων, διαταραχές όσφρησης, δυσκολία στην αναπνοή από τη μύτη, πόνος στην άνω γνάθο και οπισθορρινική έκκριση. • Βήχας

47. Εκτίμηση από γιατρό • Υψηλός πυρετός, έντονη κεφαλαλγία – καρηβαρία και πυώδεις εκκρίσεις από τη μύτη, για την επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού σχήματος. Όταν ένα κρυολόγημα επιδεινώνεται έπειτα από μια εβδομάδα ή επιμένει περισσότερο από δυο εβδομάδες. • Η χρόνια ιγμορίτιδα (τρεις έως οκτώ εβδομάδες και ενδεχομένως μήνες ή και χρόνια) δημιουργείται, όταν η απόφραξη παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αποτέλεσμα αλλεργίας σε ουσίες, όπως η σκόνη και η γύρη που προκαλούν χρόνια αλλεργική ρινίτιδα. • Στις περιπτώσεις αυτές, η κεφαλαλγία δεν είναι τόσο έντονη, αλλά η απόφραξη της αναπνοής και η δυσάρεστη πυώδης έκκριση εξακολουθεί να υφίσταται και δεν είναι σπάνια η ανάπτυξη ρινικών πολυπόδων, σαν αποτέλεσμα της μακροχρόνιας παραμονής της φλεγμονής και του οιδήματος.

48. Αντιμετώπιση • Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας ιγμορίτιδας προκαλούνται από ιούς, και η λήψη αντιβιοτικών δεν προσφέρει τίποτε περισσότερο. • Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας ιγμορίτιδας υποχωρούν σε δυο εβδομάδες. • Μια οξεία προσβολή στην έναρξή της αντιμετωπίζεται καλύτερα συμπτωματικά. • Με τοπικά αποσυμφορητικά σε σπρέι ή σταγόνες, ρινικές πλύσεις με φυσιολογικό ορό και χορήγηση κατάλληλων αντιβιοτικών από το στόμα μετά από ιατρική συνταγή. • H χρήση αντιβιοτικών συνιστάται όταν υπάρχουν τουλάχιστον τρία ή τέσσερα από τα παρακάτω συμπτώματα: πυώδεις (κίτρινες ή πράσινες) ρινικές εκκρίσεις, που υπερισχύουν στην μια πλευρά, τοπικός πόνος κυρίως στη μια πλευρά του προσώπου, πυώδεις ρινικές εκκρίσεις και στις δυο πλευρές ή πύον στη ρινική κοιλότητα. • Η διάρκεια αντιβιοτικής αγωγής σε μικροβιακή ιγμορίτιδα είναι συνήθως μια εβδομάδα μέχρι 10 ημέρες και σε μερικές περιπτώσεις και περισσότερο.

49. Αντιμετώπιση • Ο ασθενής πρέπει να πίνει πολλά υγρά, τα οποία βοηθούν να αραιώσουν τις εκκρίσεις στη μύτη και το ιγμόρειο και ενισχύουν την παροχέτευση των εκκρίσεων. Οι ζεστές σούπες και οι πικάντικες τροφές επίσης βοηθούν. Επίσης βοηθούν τα αλατούχασπρέι για την μύτη ή και οι πλύσεις με αλατόνερο πολλές φορές την ημέρα. • Η ύγρανση της ατμόσφαιρας. Η προτιμότερη μέθοδος είναι να βρέχει κάποιος ένα πανί με ζεστό νερό, να το κρατά πάνω στη μύτη και το στόμα και να εισπνέει ζεστό υγρό αέρα. • Φορητός υγραντήρας με μπαταρίες που απελευθερώνει εφυγραμένο αέρα μέσω μιας μάσκας στη μύτη και το στόμα. Αν χρησιμοποιείτε υγραντήρα ή εξαερωτή, πρέπει να καθαρίζεται το εξάρτημα καθημερινά και να το γεμίζεται με καθαρό νερό για να προλάβετε την ανάπτυξη αλλεργιογόνων μυκήτων.

50. Αντιμετώπιση • Κατά τη διάρκεια προσβολής του ιγμορείου, αποφύγετε τα αλκοολούχα ποτά επειδή αυξάνουν το πρήξιμο στη ρινική οδό και τα ιγμόρεια. Τα αεροπορικά ταξίδια μπορούν επίσης να επιδεινώσουν την κατάσταση. • Αν χρησιμοποιείτε κάποιο αποσυμφορητικό - από το στόμα ή ρινικό- περιορίστε τη θεραπεία στις τρεις ημέρες, μήπως και δημιουργήσετε νέα αντίδραση, που θα χειροτερέψει τη φλεγμονή. • Η ιγμορίτιδα αλλεργικής αιτιολογίας, χωρίς μικροβιακή επιμόλυνση, μπορεί να αντιμετωπιστεί με τοπικάκορτικοειδή σε ψεκασμό και χορήγηση αντιισταμινικών. • Η χρόνια φλεγμονή αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση και βέβαια υπάρχουν και οι εναλλακτικές λύσεις στις περιπτώσεις εκείνες που τα συμπτώματα οφείλονται σε αλλεργία, ημικρανία ή άλλες παθήσεις που μιμούνται την ιγμορίτιδα.