Zapobieganie zakażeniom werotoksycznym szczepem E. Coli (O104) zasady zachowania zdrowia

1. Zapobieganie zakażeniom werotoksycznym szczepem E. Coli (O104) zasady zachowania zdrowia Magdalena Stachel PSSE w Szczecin

2. Pałeczka okrężnicy • łac. Escherichia coli– Gram-ujemna bakteria należąca do rodziny Enterobacteriaceae. Wchodzi w skład fizjologicznej flory bakteryjnej jelita grubego człowieka oraz zwierząt stałocieplnych. Jej nazwa pochodzi od nazwiska odkrywcy Theodora Eschericha. • Obecnie znamy ponad 200 rodzajów i gatunków tej bakterii. • Bakteria nie wytwarza przetrwalników.

3. Typowe szczepy E.coli są nieszkodliwe • Typowe szczepy E.coli są nieszkodliwe, a nawet pożyteczne – uczestniczą w rozkładzie pokarmu fermentując glukozę , a także przyczyniają się do produkcji witamin z grupy B,K . • Pałeczka okrężnicy w określonych warunkach wykazuje chorobotwórczość dla człowieka, wywołując głównie schorzenia: układu pokarmowego i moczowego.

4. PZH - Źródła zakażenia • surowe lub niedogotowane mięso (głównie wołowe) •  surowe, niepasteryzowane mleko •  sery z niepasteryzowanego mleka •  warzywa, w tym kiełki •  owoce •  woda •  bezpośredni kontakt z chorym człowiekiem • bezpośredni kontakt ze zwierzętami (nosicielami bakterii)

5. Czynniki  predysponujące do zakażenia zwierząt • Niedostateczna  odporność bierna noworodków • Intensywna gospodarka hodowlana sprzyjająca przenoszeniu się szczepów chorobotwórczych • Zła higiena ( w środowisku życia zwierząt namnażają się w dużych ilościach szczepy zjadliwe) • Zwierzęta poniżej 1 tygodnia mają nieustabilizowana florę jelitową, • Niedostateczna „praca” układu immunologicznego, • Stres poodsadzeniowy • Obfita dieta  żywieniowa , zmiany karmy,

6. Wytrzymałość • Wytrzymałość E. coli na czynniki środowiskowe jest stosunkowo mała. Ginie ona po 20 minutach ogrzewania w temperaturze 60 °C, wrażliwa jest na wszystkie znane środki dezynfekcyjne. • Jednakże w środowisku o temp. niższej i odpowiedniej wilgotności utrzymuje się miesiącami. W kale o temp. 0 °C może zachować żywotność ponad rok.

7. Szczepy patogenne • Werotoksyczne szczepy Escherichia coli takie jak O26, O91, O103, O104, O111, O113, O121, O128, O145, O146 , O157, mogą wywoływać groźne zachorowania u ludzi, począwszy od biegunki krwotocznej, aż do powikłań takich jak zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS haemolytic-uraemic syndrome, ) lub małopłytkowa plamica zakrzepowa . Czasami mogą powodować zejścia śmiertelne.

8. Właściwości mutagenne • Bakterie E. Coli właściwości mutagenne (przejmują geny od innych drobnoustrojów i nabywają nowych właściwości - bakterii czerwonki). • Zakażenia wywołane takimi zmutowanymi E. Coli są problemem dla zdrowia publicznego, ze względu na możliwość wystąpienia poważnych powikłań. • Bakterie E. Coli wykazują odporność na antybiotyki co powoduje niewrażliwość na podejmowane próby terapii.

9. Zespół hemolityczno- mocznicowy(HUS) • Zespół hemolityczno-mocznicowy rozwija się u dzieci zwykle po infekcjach przewodu pokarmowego przebiegających z biegunką, także krwistą lub po zakażeniach górnych dróg oddechowych. • Można zaobserwować gorączkę, skąpomocz lub bezmocz, podwyższone ciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca i objawy neurologiczne. HUS może przebiegać z krwawieniem do przewodu pokarmowego lub zapaleniem trzustki manifestując się jako ostry brzuch. • HUS jest uważany za najczęstszą przyczynę ostrej niewydolności nerek u dzieci w Europie • Śmiertelność ocenia się na 5-15%, w przypadkach nawrotowych na 30%. Wystąpienie choroby u starszych dzieci rokuje gorzej.

10. Rozpoznanie i leczenie HUS • O rozpoznaniu decyduje obraz kliniczny, ale pomocne są także wyniki badań laboratoryjnych: w rozmazie krwi obecność uszkodzonych erytrocytów, spadek liczby leukocytów i trombocytów. • Leczenie objawowe z monitorowaniem funkcji życiowych jest w większości przypadków choroby wystarczające. W razie konieczności stosuje się dializoterapię i podawanie preparatów krwi. • Antybiotykoterapia jest (poza HUS wywołanym Shigella) nieskuteczna, a nawet może pogarszać rokowanie, gdyż powoduje uwalnianie większych ilości werotoksyny

11. Kto najczęściej się zaraża? • Jak dotąd epidemie E.coli atakowały najczęściej dzieci, a ich źródłem było zwykle np. niedopieczone mięso. Teraz na chorobę zapadają głównie dorośli (około 75% przypadków to osoby powyżej 25 lat). Wśród zakażonych jest 70% kobiet, a tylko 30% to mężczyźni. W poprzednich epidemiach zachorowania dotyczyły w równym stopniu przedstawicieli obu płci.

12. Dlaczego częściej kobiety? • Wynika to przede wszystkim z nawyków żywieniowych – to kobiety jedzą więcej warzyw – szczególnie w sałatkach.

13. Jak dochodzi do zakażenia ? • Zakażenie może przenosić się przez skażoną wodę, mięso, świeże warzywa, surowe mleko, sery z niepasteryzowanego mleka, bliski kontakt z osobą zakażoną (np. w domu), w wyniku zaniedbań higienicznych, a także poprzez kontakt z zakażonymi zwierzętami. • Okres inkubacji bakterii zwykle trwa od kilkunastu godzin do kilku dni, maksymalnie około tygodnia.

14. Jak dochodzi do zakażenia ? NAJPROŚCIEJ RZECZ UJMUJĄC… BAKTERIĘ E.COLI TRZEBA PO PROSTU ZJEŚĆ!!!

15. Pierwsze objawy zakażenia • bóle brzucha • czasami wymioty • krwawe stolce • gorączka U części osób rozwija się zespół hemolityczno-mocznicowy, wynikający z uszkodzenia naczyń krwionośnych w nerkach, a także w płucach, mózgu i sercu. W części przypadków uszkodzenie nerek może być trwałe.

16. Diagnostyka • Diagnostyka opiera się na izolacji patogenu ze stolca. Hodowle prowadzi się na specjalnych podłożach MacConkeya. • Ponieważ laboratoria rutynowo nie hodują E. coli, na skierowaniu należy zaznaczyć podejrzenie tego typu zakażenia, zwłaszcza jeżeli stolce biegunkowe zawierają domieszkę krwi.

17. Diagnostyka Państwowy Zakład Higieny wykonuje odpłatnie badania próbek kału oraz referencyjne badania szczepów E.coli w kierunku obecności werotoksyn i innych czynników zjadliwości. Konieczność wykonania badania kału powinna być skonsultowana z lekarzem. W szczególności dotyczy to osób z objawami zespołu hemolityczno – mocznicowego (HUS) i osób z biegunką, które bądź same powróciły z Niemiec, bądź miały kontakt z osobami chorymi powracającymi z Niemiec. Refe Badanie kału powinno być zlecone przez lekarza ale w uzasadnionych przypadkach, po konsultacji z laboratorium może być zlecone indywidualnie. Koszt posiewu kału wynosi 109 zł a w przypadku kału pochodzącego od dziecka do 2 roku życia 159 zł. Dodatkowo koszt określenia werotoksyczności szczepu E.coli wynosi 492 zł + 23% VAT

18. Leczenie • U większości ludzi biegunki ustają samoistnie po ok. 8 dniach. • Leczenia zakażeń opiera się głównie na nawodnieniu organizmu. Leczenie antybiotykami jest często niewskazane, ponieważ może powodować aktywację uwalniania toksyny, a zatem spowodować pogorszenie stanu klinicznego z możliwością wystąpienia zespołu hemolityczno-mocznicowego (HUS).

19. Jak wygląda sytuacja w Niemczech Od połowy maja w Niemczech (przede wszystkim w landach północnych– Hamburg, Szlezwik-Holsztyn, Dolna Saksonia, Nadrenia-Północna Westfalia, Meklemburgia-Pomorze) notuje się zachorowania wywołane werotoksycznym szczepem E. coli O104 STEC. Zachorowania występują głównie u osób mieszkających lub w ostatnim czasie przebywających w północnych Niemczech, ale przypadki zachorowań odnotowuje się również na terytorium całych Niemiec.

20. Liczba przypadków HUS i EHEC oraz zgonów zarejestrowana w Niemczech(stan na dzień 14.06.11 r.)

21. Liczba przypadków HUS i EHEC oraz zgonów zarejestrowana w UE (14.06.11 r.)

22. Zalecenia władz niemieckich • Władze niemieckie poinformowały, że produkty żywnościowe pochodzące od zidentyfikowanego producenta w Dolnej Saksonii (Niemcy) są najprawdopodobniej przyczyną zakażenia. Władze niemieckie oświadczyły również, że wszystkie produkty spożywcze pochodzące od tego producenta, zostały wycofane z rynku.

23. Zalecenia władz niemieckich • Zalecenia władz niemieckich dotyczą przestrzegania zasad higieny podczas obróbki żywności, opieki nad pacjentami w zakładach opieki zdrowotnej lub innych placówkach oraz powstrzymania się od jedzenia surowych kiełków fasoli. • Gospodarstwa domowe i gastronomiczne zobowiązane zostały do utylizacji kiełków, które są składowane aktualnie w magazynach, jak również wszelkich produktów żywnościowych, które mogły mieć kontakt z nimi.

24. Zalecenia władz niemieckich • Wcześniejsze zalecenie władz niemieckich dotyczące powstrzymania się od jedzenia ogórków, pomidorów i sałaty z północnych części Niemiec zostały odwołane • Dalsze badania dotyczące identyfikacji pierwotnego źródła zakażenia nadal pozostają w toku. • Władze niemieckie informują również o spadku liczby nowych przypadków zachorowań.

25. Sytuacja epidemiologiczna w Polsce • Na terenie Polski zarejestrowano do dnia 14.06.11 r. pojedyncze przypadki zachorowań (zarówno biegunka jak i zespół hemolityczno-mocznicowy) w wyniku zawleczenia choroby z Niemiec. • Zanotowano również dwa przypadki zakażenia wtórnego w środowisku domowym – wystąpienia zespołu hemolityczno-mocznicowego u dziecka, które miało kontakt z chorym z biegunką, który powrócił z Niemiec oraz nieżytu żołądkowo-jelitowego u opiekunki jego 2-letniego brata.

26. Informacje dla osób podróżujących i przyjeżdżających z Niemiec - ZALECENIAGIS • Osoby przyjeżdżające z Niemiec, u których w ciągu 14 dnilub mniej od ostatniego dnia pobytu w Niemczech wystąpiła biegunka, powinny niezwłocznie zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub na izbę przyjęć oddziału zakaźnego. • Wyjeżdżającym do Niemiec zaleca się nie spożywanie surowych kiełków oraz surowych warzyw i innych produktów żywnościowych, które mogły mieć z nimi kontakt. • Należy również unikać spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa wołowego oraz niepasteryzowanego mleka.

27. Informacje dla osób podróżujących i przyjeżdżających z Niemiec - ZALECENIAGIS • Równocześnie istotne jest również zachowanie podstawowych zasad higieny osobistej biorąc pod uwagę możliwość przeniesienia się zakażenia człowiek-człowiek drogą pokarmową, zwłaszcza między osobami mającymi ze sobą bliski kontakt. W czasie podróży, gdy nie ma możliwości umycia rąk mydłem pod bieżąca wodą, należy korzystać z nasączanych chusteczek lub żeli myjących na bazie alkoholu.

28. Informacje dla osób podróżujących i przyjeżdżających z Niemiec - ZALECENIAGIS • W Polsce nie stwierdzono zachorowań, które wskazywałyby, aby skażona żywność trafiła na polski rynek. • Równocześnie Główny Inspektor Sanitarny przypomina jednak o konieczności zachowania zasad higieny podczas przygotowywania i spożywania żywności, w szczególności świeżych warzyw, które będą spożywane na surowo.

29. Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej • Szef GIS, Przemysław Biliński, poinformował, że w ostatnich dniach służby sanitarne przeprowadziły 5,4 tys. kontroli w supermarketach, na targowiskach, punktach sprzedaży i zbiorowego żywienia na terenie całego kraju. Inspektorzy pobrali 482 próbki warzyw i owoców, w tym z Niemiec i Hiszpanii. Do tej pory przebadano 338 próbek, nie stwierdzono zagrożeń dla zdrowia.

30. „Pięć kroków do bezpieczniejszej żywności” zalecenia WHO i GIS • Utrzymywać czystość, • Oddzielaj żywność surową od ugotowanej, • Gotuj dokładnie, • Utrzymuj żywność w odpowiedniej temperaturze, • Używać bezpiecznej wody i żywności .

31. DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ