System ewaluacji we Francji

1. System ewaluacji we Francji

2. Wstęp We Francji, system administracyjny opiera się na scentralizowanej strukturze w kształcie piramidy, której celem jest zapewnienie prawidłowego stosowania ustawodawstwa przyjętego przez Parlament. Jest to wizja administracji oparta na podstawach prawnych. W tej sytuacji, ewaluacja polityk publicznych polega przede wszystkim na wykonywaniu działań kontrolnych dotyczących tych polityk. W tak określonych ramach, sędziowie Trybunału Obrachunkowegomuszą pełnić szczególną rolę.

3. Definicja • Ewaluacja polityki publicznej to, po pierwsze, określenie efektywności danej polityki przy użyciu wskaźników skuteczności, aby, w drugim etapie, można było ocenić jej trafność. Ewaluacje są przeprowadzane w wielu dziedzinach, np. polityka miejska lub polityka edukacyjna (coroczny sprawdzian szkół licealnych). Będąc podstawowym instrumentem wdrażania reformy Państwa, ewaluacja musi odgrywać zasadniczą rolę w ramach reformy budżetowej oraz decentralizacji. • Ewaluacjapolityk publicznych posiada dwa wymiary : - ilościowy : dokonuje ona pomiaruefektów działań publicznych,poprzez porównanie ich wyników z wytyczonymi wcześniej celami, przy użyciu wdrożonych środków, w szczególności przy pomocy wskaźników skuteczności ; - jakościowy : zawiera ona ocenę trafności wybranych celówi, ewentualnie może doprowadzić do dokonania rewizji przeprowadzonych wyborów.

4. Chronologia wydarzeń 1968-1989 1990-2000 2001-2006 2007- … • Cztery główne etapy: Nadanie charakteru instytucjonalnego i upowszechnienie ewaluacji w praktyce Rozporządzenie 90-82 z dnia 22/01/1990, w sprawie ewaluacji polityk publicznych Ustawa konstytucyjna n°2001-692 dotycząca ustaw budżetowych (LOLF) Ustanowienie sekretariatu Stanu ds. Prognozowania i Ewaluacji Polityk Publicznych Wprowadzenie ewaluacji do procesu podejmowania decyzji publicznych: Racjonalizacja DecyzjiBudżetowych

5. Podmioty w sferze ewaluacji • Ewaluacja jest we Francji praktykąsilnie zinstytucjonalizowaną. Jest ona wdrażana przez 71 instytucji, połączonych ze sobą, lub utworzonych w sektorze publicznym. • Na poziomie centralnym istnieje system międzyresortowy (Sekretariat Stanu ds. Prognozowania i Ewaluacji Polityk Publicznych); niektóreministerstwa (42 służby)opracowały szeroko zakrojony system ewaluacji (Min.EdukacjiNarodowej, Ministerstwo Rozwoju, Ekologii i Zrównoważonego Zagospodarowania, Pracy, Spraw Społecznych). • Stopniowe wzmocnienie działańprowadzonych przez Parlamentu (6 instytucji) • Na poziomie samorządów terytorialnych, ewaluacja unijnych polityk strukturalnych i umowy regionalne Państwo-regionodegrały ważną rolę w upowszechnieniu kultury ewaluacji w całej Francji. • Od dwudziestu lat nastąpił wielokrotny wzrost liczby : • instytucji niezależnychnastawionych na ewaluację w konkretnej dziedzinie, w szczególnościniezależnych agencji i urzędów administracyjnych (AAI). • Instytucji prywatnych takich, jak Société française d'évaluation, które dokonują wysiłków na rzecz rozwoju wszystkich form ewaluacji (ewaluacja menadżerska i ewaluacja uczestnicząca uwzględniająca punkt widzenia użytkownika) • Ponad dwadzieścia różnych niezależnych instytucji.

6. Podmioty w sferze ewaluacji • 5 głównych rodzajów podmiotów: • 6 organów parlamentarnych (w Zgromadzeniu Narodowym i w Senacie) • Instytucje międzyresortowe: 5 organów • Ministerstwa, korpusy kontroli i Trybunał Obrachunkowy (38 służb) • Samorządy regionalne • Instytucje niezależne (publiczne i prywatne) (23 instytucje)

7. Podmioty w sferze ewaluacji • Samorządy regionalne • Rozwój ewaluacji zdecentralizowanej : Regionalny Komitet ds. Ewaluacji • Szereg okólników określa precyzyjnie tryb przeprowadzania ewaluacji umów regionalnych Państwo-Region (CPER) : • Międzyresortowy okólnik z dnia 9 grudnia 1993 wprowadzający obowiązek ewaluacji CPER i umów z miastami, o kluczowym znaczeniu dla upowszechnienia kultury ewaluacji na poziomie lokalnym, • Okólnik z dnia 31 lipca 1998w sprawie CPER - główne zasady odnoszące się do ich budowy- precyzuje, że programy zawarte w CPER będą przedmiotem ewaluacji na wniosek Regionalnych Komitetów ds. Ewaluacji ; okólnik stanowi również, że po upływie czterech pierwszych lat oraz po zakończeniu okresu umownego nastąpi podsumowanie monitoringu i ewaluacji, na szczeblu regionalnym przez prefekta regionu, a na szczeblu ogólnokrajowym przez Generalny Komisariat ds. |Planowania i przez DATAR (przekształcone w międzyczasie w CAS i DIACT) ; • Okólnik z dnia 25 sierpnia 2000w sprawie wdrożenia ewaluacji do procedur umownych (umowy regionalne – umowy z miastami i z aglomeracjami miejskimi – umowy z krainami – umowy zawarte z regionalnymi parkami krajobrazowymi) w okresie 2000-2006,określa zakres ewaluacji i przypomina, że przedmiotem ewaluacji jest „dokonanie oceny adekwatności wszystkich elementów składowych programu z przyjętymi celami", przy czym priorytetami przyjętymi w okólnikach z 11 maja i 27 sierpnia 1999 są zatrudnienie, solidarność i zrównoważony rozwój, oraz oddziaływanie na efekt cieplarniany. Ewaluacja musi ponadto współuczestniczyć we wdrażaniu podjętych działań.

8. Ewaluacja : podstawowy instrument reformy Państwa • W sytuacji, gdy Państwo stoi przed koniecznością zmiany swoich struktur i swojej organizacji, ewaluacja powinna odgrywać jedną z głównych ról w dwu kluczowych dziedzinach reformy Państwa : • Reforma decentralizacji, z uznaniem prawa do eksperymentu (ustawa z dnia 1 sierpnia 2003 dot. prowadzenia eksperymentów przez samorządy terytorialne),aby przetestować nowe transfery kompetencji w kierunku samorządów terytorialnych, podkreśla konieczność podejścia ewaluacyjnego, już wcześniej stoso-wanego w umowach regionalnych Państwo-region, a od tej chwili – w odniesieniu do umów projektowych ; • reforma budżetowa, przewidziana w ustawie konstytucyjnej dot. ustaw budżetowych, z dnia 1 sierpnia 2001 (LOLF), i wprowadzająca zmiany w pilotowaniu działania administracyjnego w kierunku logiki opartej na programach (zdefiniowanie celów wraz z właściwymi wskaźnikami skuteczności), stanowi zachętę do lepszej ewaluacji efektywności wydatków publicznych.

9. Ewaluacja, decentralizacjai eksperymentowanie • Podobnie jak ewaluacja, eksperymentowanie postuluje, żeby każda polityka była odwracalna w zależności od osiąganych wyników • Ustawa konstytucyjnaw sprawie zdecentralizowanej organizacji Republiki Francuskiej (artykuły 3 i 5) przewiduje przeprowadzanie eksperymentów w dziedzinach, które mogą być przedmiotem transferu kompetencji w kierunku samorządów terytorialnych.Opieka zdrowotna, szkolnictwo, ochrona dziecka i kultura mogą więc być obszarami eksperymentów. • „Przed upływem okresu ustalonego dla eksperymentu i stosownie do jego ewaluacji, ustawa określa w poszczególnych przypadkach : „warunki przedłużenia lub modyfikacji eksperymentu przez okres nieprzekraczający trzech lat ; „utrzymanie i upowszechnienie pomiarów dokonywanych z tytułu eksperymentu ; „rezygnację z eksperymentu." (Artykuł L0 1113-6 Ogólnego Kodeksu samorządów terytorialnych opierający się na ustawie konstytucyjnej n° 2003-704 z dnia 1 sierpnia 2003 w sprawie eksperymentów prowadzonych przez samorządy lokalne).

10. Ewaluacja, decentralizacja i eksperymentowanie • Ustawa konstytucyjne z dnia 28 marca 2003 w sprawie zdecentralizowanej organizacji Republiki Francuskiej uznaje prawomocność podejścia opartego na eksperymencie : • artykuł 37-1 Konstytucji potwierdza możliwość wprowadzenia w ustawie lub w rozporządzeniu, w stosunku do ograniczonych w czasie przedmiotów, przepisów o charakterze eksperymentalnym. • Czwarty ustęp artykułu 72, pozwala samorządom terytorialnym i ich zgrupowaniom na zastosowanie derogacji – gdy ustawa lub rozporządzenie wyraźnie na to zezwalają - od przepisów ustawowych i pod-ustawowych regulujących wykonywanie ich uprawnień. • Uzupełniony przepisami ustawy konstytucyjnej z dnia 1 sierpnia 2003 w sprawie eksperymentowania przez samorządy terytorialne, wymieniony tryb wdrażania pozostaje w ramach ściśle określonych przez Państwo i Parlament, obecne w całym okresie działania tego systemu " (Jean-Pierre Raffarin).« • (Źródło : Jean-luc Bœuf, „Lokalna decentralizacja i eksperymentowanie ", Problemy polityczne i społeczne, n° 895, grudzień 2001, str..6-9).

11. Ewaluacja, decentralizacja i eksperymentowanie • Nowe zakresy dla eksperymentów lokalnych • Dotychczasowe doświadczenia udowodniły trafność tej metody : regionalizacja różnych form transportu jest uważana za sukces. Obok tego rodzaju eksperymentów „schodzących w dół” potwierdzono sukces doświadczeń „wchodzących w górę”, których sztandarowym przykładem jestminimalny zasiłek społeczny (RMI). Ten instrument został zainicjowany na szczeblu lokalnym i upowszechniony po eksperymentach przeprowadzanych w odpowiednio dużej skali. • Od jesieni 2002, debaty na temat drugiego aktu decentralizacji były okazją dla samorządów terytorialnych do wyrażenia ich oczekiwań w zakresie eksperymentów.Na podstawie ich licznych propozycji wyłoniły się pewne idee wdrożone do praktyki lub przejęte w ustawie o odpowiedzialności organów lokalnych, w dziedzinach takich, jak np.. zarządzanie dziedzictwem historycznym, infrastruktura transportowa, wykorzystanie funduszy europejskich. W tej sferze, Alzacji – kandydatowi do działań eksperymentalnych – przyznano zarządzanie funduszami europejskimi od stycznia 2003. • Metoda monitorowania i centralna pozycja w systemie przyznana ewaluacji, to dwa kluczowe czynniki powodzenia eksperymentu.

12. Ewaluacja i reforma budżetowa • Ustawa konstytucyjna dotycząca ustaw budżetowych (LOLF) • Data ogłoszenia: 1 sierpnia 2001; LOLF zastąpiła dekret z dnia 2 stycznia 1959, który określał tryb uchwalania ustaw budżetowych. • Nowa architektura ustawy budżetowej odpowiada potrzebie : • zdefiniowania ram zarządzania publicznego z naciskiem na ocenę skuteczności ; • Uprzywilejowania wyborów strategicznych w zakresie finansów publicznych ; • Wzmocnienia roli parlamentu w debacie nad budżetem, ale również w zakresie kontroli wydatków budżetowych i ewaluacji polityk publicznych.

13. Nowa architektura budżetu (artykuł 7 ustawy LOLF) • Ustawa promulgowana w dniu 1 sierpnia 2001 • Stopniowa wdrażana w ministerstwach, od roku 2002, • Pełne wejście w życie w roku 2006, • Reformuje • prezentację rachunków Państwa, • praktyki organów administracji publicznej, • prace w zakresie ukierunkowania i kontroli wydatków publicznych, wykonywane przez Parlament. • Od roku 2006, budżet Państwa nie jest prezentowany w rozbiciu na 850 rozdziałów grupujących, w układzie rodzajowym, środki przyznane poszczególnym administracjom • Struktura: 47 „zadań", w tym 10 międzyresortowych, zorganizowanych w 158 „programach” podzielonych na ok. 580 „działań” wraz ze szczegółowymi celami i wskaźnikami skuteczności.

14. Programy według ustawy LOLF • Wieloletnie i wspólne dla pewnej liczby służb • W łonie tych programów, elastyczny podział środków finansowych na wydatki operacyjne, wydatki inwestycyjne i, w ramach pewnego pułapu, wydatki osobowe (zasada „asymetrycznej zamienności" środków finansowych). • Co roku, kierownicy organów administracji składają sprawozdanie z przestrzegania celów w „rocznym sprawozdaniu ze skuteczności„, będącym przedmiotem debaty parlamentarnej. • Kontrola finansowa odbywa się nie a priorijak dotychczas, alea posteriori. • Schemat: • Poprawia efektywność wydatków publicznych, • Dynamizuje służby państwowe: zarządzający organami administracji nie dzielą już środków, ale zarządzają strategicznymi wyborami w odniesieniu do celów i wyników, • Ustawiczne i systemowe stawianie pytań na temat organizacji służb i zakresu interwencji Państwa, przy okazji wdrażania programów. • Ogólnie, zysk w zakresie autonomii i swobodnej inicjatywy • Ale, podporządkowanie uwarunkowaniom reformy : wzmocnieniu kontroli i ewaluacji, pochodzącym ze strony służb budżetowych, wraz z rozwojem szeregu wskaźników oraz systemu informacji finansowej i księgowej ACCORD, lub ze strony obu izb parlamentarnych. • Źródło : Dokumentacja : Reforma budżetowa, Spojrzenie na sprawy aktualne, n° 297, 2004.

15. LOLF: wzmocnienie prerogatyw Parlamentu w zakresie kontroli i ewaluacji • Bardziej czytelny budżet: • Pełne wykonanie roli przez Parlament w strategicznych działaniach pilotażowych Państwa i czuwanie nad prawidłowym zarządzaniem finansami publicznymi. • Prezentacja środków w rozpisaniu na działania i tytuły wydatków : ocena polityki inwestycyjnej w odniesieniu do określonego programu, ale również koszt poszczególnych działań. • Debata budżetowa oparta na zasadności wydatków w ramach zadania (badanie środków i celów) zamiast obserwacji ewolucji zysków budżetowych w poszczególnych latach (rozróżnienie między usługami przegłosowanymi a nowymi działaniami) • Parlament może dokonać zmian w podziale środków w ramach tego samego zadania lub stworzyć nowy program (...). • Większa rola w kontroli wydatków publicznych :nowa konsty-tucja finansowa przyznaje Komisjom finansowym obu izb : • Większe uprawnienia w zakresie przesłuchań i prowadzenia śledztwa • Prawo prowadzenia dochodzeń w oparciu o materiały dochodze-niowe i wizje lokalne • Prawo zwrócenia się do Trybunału Obrachunkowego w ramach zadania kontrolnego i ewaluacyjnego. Source : site internet de la "Moderfie" (Ministère de l'Economie, des Finances et de l'Industrie)

16. LOLF: wzmocnienie prerogatyw Parlamentu w zakresie kontroli i ewaluacji • Główne przepisy ustawy LOLF dotyczące wzmocnienia prerogatyw Parlamentu w zakresie kontroli i ewaluacji (artykuły 55, 57, 59 i 60 - streszczenie) • Art. 55 : powiązanie projektów ustaw budżetowych z ewaluacją skutków finansowych poszczególnych artykułów ustawy. • Art. 57 : zadania i prerogatywy kontrolne komisji finansów w Parlamencie.• Art. 59 : wprowadzenie procedury pozwalającej uzyskać zniesienie przeszkód w wykonaniu przez Parlament jego zadań kontrolnych i ewaluacyjnych. • Art. 60 : dalsze postępowania wszczynane przez Rząd i wynikające z uwag i obserwacji sformułowanych po zakończeniu zadań kontrolnych i ewaluacyjnych przez komisje finansów w Parlamencie.Tekst ustawy konstytucyjnej n° 2001-692 z dnia 1 sierpnia 2001 w sprawie ustaw budżetowych.Tekst jednolity na stronie Legifrance.gouv.fr http://www.legifrance.gouv.fr/texteconsolide/FAEJO.htm