„Wsparcie obszarów wiejskich w przyszłej perspektywie finansowej 2014-2020

1. „Wsparcie obszarów wiejskich w przyszłej perspektywie finansowej 2014-2020 ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w zakresie ochrony środowiska i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii” Lutz Ribbe Białystok, 28 czerwca 2012 r.

2. Podział CeleEuropy w polityceklimatycznej i energetycznej Politykaunijnadlarealizacjicelów Aktualnasytuacja w Niemczech Szanse, pomysły i (konkretne) projektynaPodlasiu

3. Problemy w sektorze energii (1): Niezrównoważona struktura energetyczna • Ochrona klimatu • Bezpieczeństwo energetyczne • Kończące się zasoby energetyczne • Specyficzne problemy z energią atomową

4. Problemy w sektorzeenergetycznym (2): Niezrównoważonastrukturaenergetyczna • niewielkailośćkorzystających z zysków w tejbranży/ miejscapracy • strukturyscentralizowane (rafinerie, gazziemny, siećprzemysłowa,sektorenergiielektrycznej), oligopole • wieleśrodkówfinansowych „ucieka” z regionu • dramatyczniewzrastająceceny

5. Europejskieceleklimatyczne Redukcja CO2 • 30% do 2020, jeżeliinnekrajeuprzemysłowionedołącząsię do tychplanów • 20% do 2020 w UE • 80-95% do 2050!!!! • KomisjaEuropejskamówi o „ambitnych” planachnowej„rewolucjiprzemysłowej“

6. „Rewolucjaprzemysłowa” • Bazuje nawykorzystaniu/nadmiernymwykorzystaniutradycyjnychźródełenergii: ropy, węgla, gazu …. • ….na nadmiernejeksploatacjinaszegokrajobrazu, rabunkowejgospodarcewodami, GMO …. • Ropa, węgiel i gazBiomasa = zmagazynowanaenergiasłoneczna • Człowiek - „żyjęjakpączek w maśle“

7. „Nowa“ rewolucjaprzemysłowa • zakończyćnadmiernezużyciezgromadzonychrezerw i surowcównaturalnych • przejść do bezpośredniegowykorzystaniaenergiisłonecznej • przejść z gospodarkibazującejnaropie do gospodarkiopartejnaenergiisłonecznej! • - Energiasłoneczna w formiebiomasy, jakteż • - w formie„technicznego“ wykorzystania Dokładniesprawdzić: gdzie co ma sens i możesięudać? Politykamusi/ musiałabytymiprocesamisterować!

8. W A Ż N E • rozpoznaćgranice • „odnawialne“ nieznaczy „nieograniczone“ • obszaryupraw = biomasasąograniczone!

9. Bawarski tygodnik : Landwirtschaftl. Wochenblatt Rolnik z rodziną, „wyparty przez biogaz” chętnie przejmie gospodarstwo rolne specjalizujące się w hodowli bydła mlecznego .... adres rolnika w płn. Bawarii

10. Dokądprowadzi ta droga? Ktokorzysta z zysków? • 3 EA = 7.000 Biogazowni = 6,7% póluprawnych • 18 EA = > 40.000 Biogazowni = • 40% póluprawnychNiemiec???????

11. Wprowadzeniepolityki w czyn • Polityczne sterowanieenergią • Unijnapolitykawsparcia, • m.in. Funduszeunijne 2014 - 2020

12. 3 centralneinstrumenty UE Rozporządzenie o efektywnościwykorzystaniaenergii 2. Rozporządzeniews. „energiiodnawialnej” 3. Rozporządzenie o opodatkowaniuenergii

13. Unijnerozporządzenie o efektywnościwykorzystywaniaenergii • Cel: 1,5%-owapoprawaefektywnościrocznie • SpórmiędzyKomisją, Radą i Parlamentem • Kwestiapodpisaniauchwałyciągleotwarta • Dziwnesygnały z UE: Porsche Cayenne jakteż Audi A 7 sąbardziej „ekonomiczne“ niż Fiat 500

14. 2. Rozporządzenie „EnergiaOdnawialna“ • Dotyczy trzechSektorów: • Energii elektr.(dotychczasowycel UE-: 21% udziału do 2010) • ogrzewnictwo/chłodnictwo i klimatyzacja (dotychczas: brakcelu) • Transport (dotychczascel UE : 5,75% domieszkibiokomponentów do paliw w 2010)

15. ArgumentyKomisji UE dla Energii Odnawialnej • w większościkrajowesurowce • zdecentralizowanydostęp • korzyścidlabezpieczeństwadostawenergii • korzyścidlarozwojuregionalnego i lokalnego • nowemiejscapracy • KMU, niezależniproducencienergii Czy jest to prawdą?

16. Punktwyjścia w wytycznych • Poprzednie cele w sektorze zostały uchylone • Jeden wspólny cel (= 20% udziałdo 2020) dla wszystkich trzechsektorów • Podstawa: „Elastyczność“ • tam działać aktywnie, gdzie najłatwiej (i najtaniej) • Szczególne podejście do paliw biologicznych: • UE: 10% przymusowych domieszek (dotychczas przewidziane, WSA i Parlament zapobiegły tym planom!) • Niemcy: Domieszki E10/ B10

17. Energiaelektryczna Zmianystrukturalne w toku • odejście od surowcówkopalnych(węgiel) i materiałówrozszczepialnych • przejście do Energii Odnawialnej, takiejjakwoda, wiatr, słońce, biogaz od strukturcentralnych do zdecentralizowanych!

18. 2. Ciepło Zmianystrukturalne w toku • rezygnacja z surowcówkopalnych ropy, gazu (węgla) • oszczędzanieenergiii wprowadzanieźródełalternatywnych: drewno/ zrębki, geotermia, energiasłoneczna (ciepławoda), „ciepło z okolicy = Pompyciepła, • ale równieżciepłotechnologiczne, poprocesowe = odpadowe

19. 3. Transport/ Komunikacja poważneproblemy: • wdużejmierzezależne od ropy naftowej • dla samolotów, okrętów, samochodów ciężarowych, traktorów: konieczneogromnezasobyenergii; • Gdzieszukaćrozwiązańalternatywnych? Olejeroślinne? Energiaelektryczna?Wodór? Wielkaniewiadoma!

20. Podstawowe założenia • Zmniejszenie emisji CO2 o 80-95% powiedzie się tylko gdy: • Dojdzie do konsekwentnego wdrażania technologii energooszczędnych, zwiększy się efektywność energetyczna • Zastosujemy nośniki energii emitujące mało CO2 lub wolne od CO2, • Pójdźmy dalej i wprowadźmy nie tylko poprawki techniczne lub zamianę jednych nośników energii na inne • Wprowadźmy strukturalne zmiany we wszystkich sektorach gospodarki (również w rolnictwie i transporcie)Jak mają te zmiany wyglądać?

21. Finansowanie Fundusze europejskie na … • … rozwój regionalny • … fundusze spójności • … WPR • … (Europejski Fundusz Społeczny) Środki krajowe, podobnie jak w przypadku „Energieeinspeisungsgesetz (EEG)“(Ustawa o energii odnawialnej zapewniająca ceny gwarantowane)

22. Ogólnie • Długie społecznedyskusjenatematenergiiatomowej • Decyzjaodstąpienia od produkcjienergiiatomowejpowypadku w Fukushimie 8z 17 elektrowniatomowychzostałowyłączonych • Po dyskusjach o elektrowniachatomowychposzukiwaniarozwiązańalternatywnych (Whyl/ Breisgau) • bottom-up !!! Przeciwkoznacznemuoporowi • Producencienergiielektrycznejbroniąsię od lat: „Bezenergiiatomowejzostaniemybezprądu “, „Energiaodnawialna jest nieefektywna“

23. Nowestruktury/ nowi „gracze” • Od strukturscentralizowanych do zdecentralizowanych • Pojawiąsięnowi „gracze” • Dotychczasowiproducencienergiisiejąpanikę, nowi „gracze”narazieszerząprzesadzonenadzieje Czypolitykazachowadobrerozeznanie w konflikcieinteresów międzyzwycięzcami i pokonanymi?

24. Przyszłościowestrukturyenergetyczne • Tu niechodzitylko o technikę, tuchodzi o rynki, zyski, władzę • Zwalczyć stare przyzwyczajenia. „Koncernydostarczająenergię, my jązużywamy – to przeszłość • Więcejzdecentralizowanychstruktur: • Obywatelesamiprodukująenergię • Wspólneinstalacjeenergetyczne (Wiatr, Ciepło, EnergiaSłoneczna) • Miejskiezakładyużytecznościpublicznej: nowestruktury

25. nowi „gracze” > 50% instalacji produkujących energię elektryczną z surowców odnawialnych Niemczech jest w rękach osób prywatnych/rolników • ca. 3.000 MW - Biogazownie • ca. 25.000 MW - Fotowoltaika • ca. 30.000 MW - Energia wiatrowa • ca. 11.000 MW - 9 elektrowni atomowych

26. Kooperacja z Podlasiem • Projekt EuroNatur na Podlasiu od 1992, również w zakresie energii • Wyjazd studyjny dla Urzędu Marszałkowskiego, reprezentantów Gmin, Politechniki etc. (w październiku 2011) • Wizyta Marszałka Dworzańskiego w Bawarii (Minister Brunner, Lipiec 2012)

27. Elektrowniawiatrowa w Sellanger • Typ ENERCON E-40, rocznikbudowy 1995 • Pierwszainstalacja w powiecie Hof • ... średnicawirnika 40 m, wysokośćmasztu 50 m • …o mocynominalnej 500 kW, (dziś: 3.500 kW) • Dostaczaenergięelektryczną do ok. 300 gospodarstwdomowych • Finansowanaprzez: 70 komandytariuszy, którzysąudziałowcami w projekcie (własnywkład od 500 € do 10.000 € w inwestycji o wartości 650.000 €).

28. Sytuacjawyjściowa W regionie: • Brak miejscpracy • Dużekosztyimportuenergii do regionu, co oznacza,żepieniądze „wypływają” z regionu • Rolnicy wydajądużonapaliwo do maszynrolniczych i napasze • Intensywnagospodarkarolnalikwidujemiejscapracyorazniszczyprzyrodę i środowisko • Róźnorodnośćbiologiczna jest baząnp. dlaturystyki • Rozwójwsiuznanyjakoważnycel

29. Rozpoznać szanse i je wykorzystać! • Rozpoznać istniejącypotencjałregionu i go wykorzystać • Rozbudowaćstrukturyzdecentralizowane i równocześniechroniąceśrodowisko • Doprowadzić do produkcjienergiiprzezlokalnychudziałowców • NIE bazować (wyłącznie) naobcymkapitale

30. Kilka przykładów

31. Biomasa Brykiety z trzciny Michał Gogol

32. Backround • Grunty rolneprzestająbyćwykorzystywane do zasiewów • Problem ekspansjitrzciny (DyrekcjaNarwiańskiegoParkuNarodowegoplanujewykorzystanietrzciny) • „Naturschutzmachtheiß“– Wykorzystanie biomasy do produkcjiciepła • Wykaszanie 50 ha w porozumieniu z Dyrekcja NPN

33. Biomasa/Oleje roślinne

34. Naszpomysł • Rolnicyuprawiają w sposóbprzyjaznyśrodowiskuroślinyoleiste • Roślinywspółrzędne, żadnychuprawmonokulturowych • Produkcjatechnicznieorazfinansowodostosowana do możliwości regionu • Roślinyoleiste będątłoczonenamiejscu i tuwykorzystane

35. Naszpomysł/naszafilozofia • …czylirolnicynieprodukujążadnychsurowcówdlaprzemysłu, tylko… • … stająsięczęściąnowegozdecentralizowanegosystemuzasilania w energię

36. Poszczególnekroki • Uprawa • Przetwarzanie (przemysłowo, ale w sposóbzdecentralizowany/u rolnika): • Segregacja/ Czyszczenieziarna • Produkcjaoleju (Tłocznia/ Czyszczenie) • Produkcjapaszdlazwierząt • BARDZO WAŻNE: NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ OBYDWA ELEMENTY!

37. Leindotter - Lnianka: Czas wegetacji: ok. 120 dni Zbiory:połowa do końca lipca Metoda zbiorów: kombajn z hederem do zbioru rzepaku Wielkość plonów: 20 - 30 dt/ha

38. Poszczególne kroki • Wykorzystanie (decentralnie/ rolniczo): • Olej jakoproduktspożywczy • czysty (!) olejjakomateriał napędowy, żaden ester • Pasza

39. Załącznik 7 rozporządzenia UE w.s. energii odnawialnej zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych: Etanol z pszenicy: 0% Etanol z buraków cukrowych 35% Biodiesel z rzepaku 36% Hydrogenizowany olej rzepakowy 45% Czysty olej rzepakowy: 55%

40. Podsumowanie • Stawiamy narozwójregionalny, natworzeniewartościdodanej w regionie • Rzemieślnicze i „proste“, czylidopasowanetechnologie i produktyzamiastkosztownych, przemysłowychmetodprodukcji i przetwarzania (Unijna – strategiabiopaliw) • Żadnychuprawmonokulturowych, różnorodność! • ale:koniecznesąodpowiednieuwarunkowaniaramowe, politykamusipomóc

41. PomysłEuronatur • Nowy projektwspółpracy od 2013 • Partnerzy (stronapolska): UrządMarszałkowski, PolitechnikaBiałostocka, PodlaskaFundacjaRozwojuRegionalnego, gminy, ODR, rolnicy … • Partnerzy (stronaniemiecka): Umweltbundesamt (FederalnyUrządŚrodowiska), KrajZwiązkowyBawaria, Centrum TechnologiczneStraubing, Deutsche Biomasseforschungszentrum (Niemieckie Centrum BadaniaBiomasy), użytkownicyinstalacji….

42. W projekcie m.in. • Cel: unikaćbłędów, wykorzystaćistniejącedoświadczenia • RozwiązaniaenergetycznedlaPodlasia • Projektymodelowe/ -instalacje w zakresiebiogazu, energiisłonecznej, wiatrowej, olejówroślinnych … • … ale niezapominać o oszczędności i efektywnościwykorzystaniaenergii • Stworzenie „Centrum informacji w dziedziniewydajnościenergetycznej, energiiodnawialnej i technologiiprzyjaznychśrodowisku “ • Public relation