Wyzwania i kierunki rozwoju województwa mazowieckiego w okresie 2014-2020 a

1. Wyzwania i kierunki rozwoju województwa mazowieckiego w okresie 2014-2020 a „Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 – Umowa partnerstwa – wstępny projekt” Adam Struzik, Marszałek Województwa Mazowieckiego Warszawa, 29 sierpnia 2013 r. 1 1

2. Plan prezentacji 1. Uwarunkowania strategiczne na poziomie Unii Europejskiej, kraju i województwa 2. Szczególna sytuacja województwa mazowieckiego - zmiana kategorii regionu z punktu widzenia polityki spójności, - kwestia subwencji regionalnej („janosikowego”), - silne zróżnicowanie wewnętrzne, - definicja „Polski Wschodniej”. 3. Uwagi do projektu Umowy partnerstwa i zagadnienia do dyskusji 4. Konkluzje

3. Perspektywa finansowa 2014-2020 Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Wskaźniki realizacji: Zatrudnienie • Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lata na poziomie 75% Badania i rozwój oraz innowacje • 3% PKB UE przeznaczane na innowacje i B+R Zmiany klimatu i energia (20/20/20) • Ograniczenie emisji CO2 o min.20% w stosunku do poziomu z 1990 r. • 20%. energii ze źródeł odnawialnych • Wzrost efektywności energetycznej o 20 proc. Edukacja • Liczba młodych ludzi przedwcześnie kończących naukę na poziomie max. 10% • Liczba osób w wieku 30-34 z wyższym wykształceniem na poziomie min. 40% Ubóstwo i wykluczenie społeczne • Zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o 20 mln.

4. Umowa partnerstwa • wskazuje kierunki działań polityki Unii Europejskiej w Polsce • określa priorytety i cele interwencji oraz zarys systemu finansowania i wdrażania funduszy strukturalnych • przekłada cele strategii unijnych i krajowych na rodzaje działań do podjęcia w latach 2014-2020 • stanowi punkt odniesienia przy opracowywaniu programów operacyjnych (krajowych i regionalnych)

5. Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego – drogowskazem w nowej perspektywie finansowej Strategia powinna być strategią pomnażania środków na rozwój, a nie tylko ich redystrybucji • W związku z tym Samorząd Województwa: • wskazał dziedziny o największym potencjale rozwojowym w ramach aktualizacji Strategii • koncentruje działania i środki na najważniejszych obszarach • będzie inicjował współpracę między przedsiębiorcami, środowiskami naukowymi i sektorem publicznym

6. Cele rozwojowe w aktualizowanej strategii Gospodarka Wzrost konkurencyjności regionu poprzez rozwój działalności produkcyjnej oraz transfer i wykorzystanie nowych technologii Przemysł i produkcja Wzrost zdolności konkurencyjnej przemysłu w regionie poprzez stymulowanie zmian strukturalnych, pobudzanie aktywności innowacyjnej oraz efektywne wykorzystanie zasobów Środowisko/ Energetyka Region Zapewnienie gospodarce regionu zdywersyfikowanego zaopatrzenia w energię przy zrównoważonym gospodarowaniu zasobami środowiska CEL PRIORYTETOWY Miasta C E L E R A M O W E Transport/ Przestrzeń Trwały i zrównoważony rozwój regionu oparty o endogeniczne czynniki rozwoju oraz wzrost dostępności Społeczeństwo Poprawa jakości życia oraz wykorzystanie kapitału ludzkiego i społecznego do tworzenia nowoczesnej gospodarki OMW Kultura Wykorzystanie kultury i dziedzictwa kulturowego do rozwoju przemysłów kreatywnych CELE STRATEGICZNE Obszary wiejskie

7. Szczególna sytuacja województwa mazowieckiego • Wyjście z grupy regionów słabiej rozwiniętych • Silne zróżnicowania wewnętrzne • Obciążenie „janosikowym”

8. Pomiędzy konwergencją a konkurencyjnością • Ogromne dysproporcje w województwie mazowieckim stanowią istotną barierę rozwojową. • Projekt Umowy partnerstwa: • wsparcie dla obszarów pozametropolitalnych powinno być jak najbardziej zbliżone pod względem zakresu interwencji do tego kierowanego do najuboższych regionów UE-27 • wsparcie adresowane do Warszawy powinno wzmacniać jej potencjały stymulując rozwój tego ośrodka jako największej polskiej lokomotywy rozwoju 45% 66% 182% 49% 74% 45% PKB pc wg parytetu siły nabywczej w odniesieniu do średniej UE (2009)

9. Propozycje zmian podziału statystycznego • Podział na grupy regionów w ramach których przyznawane jest wsparcie z funduszy UE dokonywany jest na poziomie NTS 2 • Wyodrębnienie dwóch NTS 2 w ramach województwa mazowieckiego umożliwiłoby obszarom o niższym poziomie rozwoju korzystanie ze wsparcia przewidzianego dla celu konwergencja po 2020 roku • Proponowany podział na NTS 2: • Miasto stołeczne Warszawa • Pozostała część województwa Propozycja samorządu województwa skierowana do MRR

10. PO Polska Wschodnia a województwo mazowieckie PKB per capita w 2010 w odniesieniu do średniej krajowej Podregiony Mazowsza radomski (74,7%) ostrołecko-siedlecki (76,1%) Podregiony Polski Wschodniej lubelski (87,7%) białostocki (84,5%) kielecki (81,5%) olsztyński (81,6%) • Proponowane zmiany w PO PW: • Delimitacja na poziomie NUTS 3 • Obszary o najniższym poziomie PKB per capita • Objęcie wyznaczonych obszarów województwa mazowieckiego PO PW - zmniejszenie różnic wewnątrzregionalnych i zwiększenie spójności, zgodnie z celem Krajowej strategii rozwoju regionalnego. Propozycja samorządu województwa skierowana do MRR

11. Środki UE i obciążenia wynikające z subwencji regionalnej Środki UE dla województwa mazowieckiego Wpłaty netto na subwencję regionalną i równoważącą Źródło: Komunikat Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (przeliczone wg uproszczonego kursu 1€ = 4PLN; ostateczne kwoty subwencji dla gmin na rok wg www.mf.gov.pl) • W 2010 roku wpłaty na subwencje regionalną netto stanowiły 53% dochodów własnych województwa, w roku 2011 – 38%, a w roku 2012 – 40% • Obciążenie „janosikowym” powoduje wzrost zadłużenia województwa • Wiąże się z tym brak środków na inwestycje, w tym również na wkład własny w ramach projektów współfinansowanych ze środków UE

12. Alokacja dla Mazowsza • Mimo przesunięcia środków w ramach mechanizmu elastyczności w przyszłej perspektywie finansowej województwo mazowieckie, ze względu na zaliczenie go do „regionów rozwiniętych”, otrzyma mniej środków niż w latach 2007-2013. Zgodnie z projektem Umowy partnerstwa przewidziana dla Mazowsza alokacja środków z funduszy to 3.373 mld euro, w tym 1.924 mld euro na RPO. • W przeliczeniu na 1 mieszkańca, przypada dla Mazowsza 636 euro, co stanowi zaledwie 48% alokacji środków jakie średnio przypadną na 1 mieszkańca w pozostałych 15 województwach (1.322 euro). • Dodatkowym obciążeniem będzie wyższy udział własny w realizowanych inwestycjach (z 15 do 20%). Źródło: obliczenia własne na podstawie projektu Umowy partnerstwa z 12 lipca 2013 r. oraz danych z Banku Danych Lokalnych

13. Specyficzna sytuacja Mazowsza - propozycje rozwiązań • Zmiana ustawy o dochodach samorządu terytorialnego w zakresie subwencji równoważącej i regionalnej – złagodzenie obciążenia „janosikowym” • ograniczenie wpłat do budżetu państwa z tytułu subwencji regionalnej do 30% dochodów własnych województwa • zmiana ustawy powinna być rozpatrywana także w kontekście podziału środków unijnych w okresie 2014-2020 (wyjście z grupy regionów słabiej rozwiniętych – niższa alokacja środków unijnych i wyższy wymagany wkład własny) • Zmiana podziału NTS 2 – szansa na perspektywę po 2020 • Objęcie części województwa Programem Operacyjnym Polska Wschodnia • Realizacja dużych, zintegrowanych projektów w ramach programów krajowych dofinansowanych ze środków unijnych (Kontrakt Terytorialny)

14. Uwagi do projektu Umowy partnerstwa (1/3) • Zasadne jest wykorzystanie mechanizmu elastyczności w celu zmniejszenia dysproporcji między kategoriami regionów • Zapisy projektu Umowy partnerstwa nie zapewniają wystarczających środków na planowane działania i inwestycje w województwie. Mazowsze oczekuje: • zmniejszenia poziomu ring-fencingów, o których mowa w projekcie UP z 65% alokacji EFRR dla Mazowsza do minimalnego poziomu określonego w projektach rozporządzeń unijnych; • zagwarantowanie wyższego parytetu środków z budżetu krajowego na realizację projektów w ramach Kontraktu Terytorialnego (kraj – 60% SWM – 40%) • Nie uwzględniono propozycji województwa w takich kwestiach, jak przyjęcie algorytmu wyznaczania Obszarów Strategicznej Interwencji „Polska Wschodnia” na poziomie regionów NTS 3, a nie jak dotychczas, na poziomie NTS 2.

15. Uwagi do projektu Umowy partnerstwa (2/3) • Niedostateczne uwzględnienie uwarunkowań regionalnych; potrzeba uwzględnienia celów strategii rozwoju województwa i wykorzystania RPO do rozwoju potencjałów regionu. • Umowa partnerstwa powinna określać, że w ramach Kontraktu terytorialnego negocjowane i uzgadniane będę przedsięwzięcia rozwojowe realizowane w ramach krajowych PO i uzupełniająco w ramach RPO. Nie ma podstaw, aby Kontrakt terytorialny stanowił narzędzie odgórnego programowania RPO.

16. Uwagi do projektu Umowy partnerstwa (3/3) • Konieczne jest wypracowanie mechanizmów realnej koordynacji między Europejskimi Funduszami Strukturalnymi i Inwestycyjnymi (EFRR, EFS, FS) a EFRROW i EFMR. Umowa partnerstwa powinna przesądzić o głębokiej regionalizacji PROW i PORiM poprzez przekazanie zarządom województw istotnej roli w realizacji tych programów. • Nie mają uzasadnienia zaproponowane w Umowie partnerstwa wyższe od wymaganych przez KE poziomy koncentracji środków na wybranych celach tematycznych. Dokument powinien przewidywać maksymalną elastyczność w podziale środków na cele tematyczne, a ring-fencing uwzględniać na poziomach określonych w pakiecie legislacyjnym 2014-2020. • Opisany w UP system koordynacji między programami operacyjnymi Polityki Spójności jest przeregulowany, m.in. nie jest zasadne powołanie odrębnego Podkomitetu ds. koordynacji EFS oraz celów tematycznych 8-10 i Instytucji Koordynującej EFS.

17. Dziękuję za uwagę 17