Gimnazjum im. Noblistów Polski w Tomicach Karol Bik

1. Gimnazjum im. Noblistów Polski w Tomicach Karol Bik Projekt ten ma na zadaniu przybliżyć wam kryształy z naszego otoczenia oraz promowanie krystalografii w szkołach i na uczelniach wyższych. „Kryształy w życiu człowieka”.

2. Kryształy są wszędzie!W postaci krystalicznej występuje większość ciał stałych. Czasami kryształy danej substancji są tak małe, że nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia. Odznaczają się różnorodnymi cechami. Spotykamy kryształy o różnej barwie, połysku atrakcyjnym wyglądzie. Znalazły wiele zastosowań w różnych dziedzinach naszego życia. Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na nie rozwinęły się laboratoryjne i przemysłowe metody wytwarzania monokryształów.

3. Kryształy • Ciało krystaliczne – ciało stałe, w którym atomy są ułożone w uporządkowany schemat powtarzający się we wszystkich trzech wymiarach przestrzennych. • Określenie ciało krystaliczne odnosi się do ciał o dwojakiej budowie: • monokryształu • polikryształu

4. Monokryształy • Monokryształy – materiał będący w całości jednym kryształem. • Wyróżnia się wiele metod otrzymywania monokryształów min.: • przez powolne odparowanie rozpuszczalnika, • przez powolną dyfuzję reagentów, • przez dyfuzję par, • przez sublimację, • przez wyciągania ze stopionej substancji.

5. Polikryształy • Polikryształ - ciało stałe, będące zlepkiem wielu monokryształów.

6. Kryształy w jubilerstwie • Kryształy na pierwszym miejscu znajdują swoje zastosowanie w jubilerstwie, gdzie wykorzystywane są do wytwarzania biżuterii. Kryształy, to właśnie nimi ludzie zachwycali się od lat i nadal wzbudzają zachwyt swoim pięknem, barwą i połyskiem. Najcenniejszymi kryształami są: szafir, diament i rubin.

7. Rubin • Rubin − kamień szlachetny o barwie od różowej do krwistoczerwonej. Jest to rzadki minerał z gromady tlenków (Al2O3), odmiana korundu.

8. Diament • Diament – minerał z gromadypierwiastkówrodzimych. Nazwapochodziodstgr. ἀδάμαςadamas (dopełniaczἀδάμαντοςadamantos, łac. diamentum) = "niepokonany, niezniszczalny" inawiązuje do wyjątkowejtwardościtegominerału.

9. Szafir • Szafir – bardzo twardy minerał z gromady tlenków – niebieska odmiana korundu. Jest minerałem rzadkim.

10. Kryształy w elektronice • Bezmonokryształów lampowe komputery nadal byłyby maszynami ważącymi tony, zajmującymi całe pokoje, wymagającymi do zasilania małej elektrowni, tak drogimi i awaryjnymi, że byłoby ich co najwyżej kilka na kraj.

11. Krzyształy w medycynie -kryształ górski • Kryształ górski (gr. κρύσταλλος – krystallos = lód) - bezbarwny, przezroczystyminerał. Znane są kryształy górskie o masie wielu ton, lecz kamienie warte oszlifowania zdarzają się dość rzadko.

12. Kryształy w medycynie - ałun • Ałun potasowy (ałun, ałun glinowo-potasowy; z łac. Alunit (alumen) lub franc. alun = ałun) – nazwa zwyczajowa dwunastowodnego siarczanu glinowo-potasowego.

13. Krystalografia • Krystalografia (odgreckich słów κρύσταλλοςkrystallos – „lód”, którepóźniej zaczęło oznaczać także kryształ górski i inne kryształy, oraz γράφωgrapho – „piszę”) – dział nauki zajmujący się opisem, klasyfikacją i badaniem kryształów, krystalitów oraz substancji o strukturze częściowo uporządkowanej. Jej zakres pokrywa się częściowo z mineralogią, fizyką ciała stałego, chemią i materiałoznawstwem.

14. Kryształy jadalnePewne kryształy są jadalne i niezbędne w kuchni. Należą do nich: sól, cukier i kwasek cytrynowy.

15. Cukier spożywczy Cukier spożywczy – na ogół pod tą nazwą występuje sacharoza produkowana z trzciny cukrowej, bądź z buraków cukrowych (C12H22O11). Z chemicznego punktu widzenia cukry to inna nazwa węglowodanów, a więc również skrobi i celulozy. Przemysł spożywczy oferuje jednak znacznie więcej rodzajów cukrów: glukoza, laktoza zwana cukrem mlekowym, stosowana jako surowiec, bezpośrednio nie spożywana, galaktoza jest izomerem glukozy, monosacharydem, fruktoza zwana cukrem owocowym, maltoza.

16. Sól • Sól o wzorze chemicznym NaCl to chlorek sodu. Kryształy soli są przezroczyste, słone. Sól kuchenna otrzymywana jest z soli kamiennej wydobywanej w kopalniach. Najsłynniejszą kopalnią soli w Polsce jest Kopalnia Soli w Wieliczce, w której można zobaczyć wiele rzeźb z soli. • Sól kuchenna – artykuł spożywczy, będący prawie czystym chlorkiem sodu, stosowany jako przyprawa i konserwant.

17. Kwasek cytrynowy Kwasek cytrynowy o wzorze chemicznym C3H4(OH)(COOH)3 otrzymywany jest syntetycznie. Tworzy drobne przezroczyste kryształki o kwaśnym smaku. Służy jako przyprawa do potraw. Kwas cytrynowy (E330) – organiczny związek chemiczny z grupy hydroksykwasów karboksylowych. Zawiera 3 grupy karboksylowe. Kwas cytrynowy jest uważany za związek bezpieczny, jednak może powodować uszkodzenia oczu w przypadku bezpośredniego kontaktu. Doniesienia o możliwym działaniu rakotwórczym są całkowicie błędne.

18. Śnieg • Ciekawym przykładem ciała krystalicznego jest płatek śniegu składający się z drobnych kryształków lodu rozmieszczonych w piękny, symetryczny sposób. Z kryształów zbudowany jest Vatnajökull największy lodowiec w Europie (8.400 km2) oraz Jostedalsbreen (487 km2 ) największy lodowiec stałego lądu Europy. Kryształy lodu topią się w temperaturze 0˚ C. • Śnieg – opad atmosferyczny w postaci kryształków lodu o kształtach głównie sześcioramiennych gwiazdek, łączących się w płatki śniegu. Po opadnięciu na ziemię tworzy porowatą pokrywę śnieżną, także nazywaną śniegiem. • Śnieg powstaje, gdy w chmurach para wodna krystalizuje, tworząc kryształy lodu.

19. Japońskie kryształy • Japońskie kryształy - mikroorganizmy zdolne do fermentacji, będące koloniami bakterii i drożdży. • Ich pochodzenie nie jest znane. Aktualnie hodowane są na całym świecie. Wbrew niektórym nazwom ("algi" itp.) nie mają nic wspólnego z prawdziwymi algami. • Mają formę dość kruchych "kryształków" o znacznej przejrzystości, łatwo barwiących się w sokach bogatych w intensywne barwniki. Hodowla - zrób to sam : • Hodowlę należy prowadzić w szklanym lub plastikowym słoju, który nie będzie szczelnie zamykany. • Skład roztworu: 1 litr przegotowanej lub odstanej wody, 2-6 łyżek cukru. Co tydzień w naczyniu z hodowlą trzeba wymienić na świeże: połówkę cytryny bez skórki i garść suszonych owoców. Najlepsze do tego celu są: rodzynki, ananasy, ale też figi i daktyle. • "Kryształki" nie powinny być narażane na kontakt z metalowymi przedmiotami.

20. KONIEC