Rondetafelgesprekken “ De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal !?”

1. Rondetafelgesprekken“De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal !?” Directieseminarie 2010

2. De zorgvragen van de jongeren nemen toe inernst en aantal !?in het onderwijs • Begeleiding door taakleerkrachten, zorgbegeleiders, groene leerkrachten, cel leerlingenbegeleiding, … • Veel aandacht en middelen naar psychosociale begeleiding • Permanent overleg met zorgteam, CLB • ADHD en ASS en leerstoornissen (dyslexie, dyscalculie, …) • Aandacht voor kwaliteitsvol samenleven op school (bv. preventie van pesten) • Aandacht naar participatie en inspraak van leerlingen (o.a. leerlingenparlement) • Vraag naar ondersteuning (directe interventie op school, t.a.v. leerlingen en leerkrachten alsook vorming) vanuit andere sectoren

3. Vanuit het gewoon onderwijs vraagt men soms de hulp van de geestelijke gezondheidszorg bij traumatische gebeurtenis (bv. zelfmoord van leerlingen, zwaar ongeval,….). Het valt niet binnen het gewone takenpakket van de geestelijke gezondheidszorg om aan deze terechte vragen tegemoet te komen.

4. De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal !?In de geestelijke gezondheidszorg • Veel jongeren tussen 15 en 17 kloppen aan in de volwassenpsychiatrie • Alle projecten voor jongeren barsten uit hun voegen (De Sleutel, Fioretti, Pathways) • Gigantische wachtlijsten in de jeugdpsychiatrie • Geen wezenlijke stijging van opnamen van jongeren in onze ziekenhuizen. • Vanuit de registratie binnen onze ziekenhuizen • Geen wezenlijke stijging van opnamen van jongeren vaststellen (van 961 in 2004 tot 964 in 2008) • Geen bijzondere daling of stijging binnen bepaalde leeftijdscategorieën. • Verblijfsduur: 0 tot 7 dagen (19%) tot 1 maand (43%) tot 3 maanden (66%)tot 1 jaar (96%) • De meeste minderjarigen gaan na ontslag terug naar de familiale omgeving • We stellen vast dat heel wat volwassen patiënten een lange hulpverleningsgeschiedenis hebben die vaak start tijdens de jeugdjaren

5. Een kind wordt vanuit Bijzondere jeugdbijstand doorverwezen naar een Orthopedagogisch Centrum omwille van een verstandelijke beperking. Die blijkt er eigenlijk amper te zijn maar het kind vertoont evenwel zeer ernstige psychiatrische stoornissen. Het kind heeft niemand in zijn omgeven, totaal géén netwerk (een Roma zigeunertje dat door familie werd achtergelaten). Ons O.C. kan de ondersteuning niet geven, onze kinderpsychiatrie zit tjokvol … wat doen we?

6. De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal !?In welzijn en buitengewoon onderwijs • Klassieke doelgroep voor kinderen en jongeren met LMH is er niet meer • Wachtlijsten voor GES en ASS zowel zin zorg als onderwijs • Personeelstekort

7. In één van onze Orthopedagogische Centra (sector gehandicaptenzorg) wordt een kind op maandag doorverwezen naar een K-dienst (kinderpsychiatrie sector GGZ) die het kind op woensdag doorsturen naar een OOOC (sector BJB), een OOOC dat toevallig onder de vleugels van dat eerste OC werkt. Waar zijn we mee bezig? Uit onderzoek LSCI in het O.C. Roeselare blijken de leerkrachten en opvoeder de jongeren vooral te omschrijven als zeer weerbaar en agressief. De kinderen beschrijven zich voornamelijk als angstig.

8. Hoe proberen we de problematiek het hoofd te bieden? • We breiden in de sector personen met een handicap uit voor de doelgroep GES • We breiden het aantal leerlingen in type 3 uit • We stimuleren de scholen om middelen vrij te maken voor psychosociale begeleiding van leerlingen (zie in dit verband ons standpunt rond het toenmalig leerzorgkader) • We nemen maatschappelijk stelling • We ijveren voor meer personeel • We ijveren voor meer Kinderpsychiatrie • We werken actief mee aan de goede punten van integrale jeugdhulpverlening

9. Vragen die we ons moeten stellen! • Doen we er goed aan om kinderen zo lang residentieel te behandelen? • Doen we er goed aan om kinderen zo jong al residentieel te behandelen? • Hoe kunnen we de expertise van de GGZ en OZ en Onderwijs verbreden maar ook aan kruisbestuiving doen? • Hoeveel meer moeten we in Vlaanderen nog uitbreiden is dat het goede antwoord? • …

10. Ons antwoord: rondetafelgesprekken • Rondetafelgesprekken: intern 4 werkgroepen aan het werk vanuit 4 verschillende invalshoeken • Bijeenkomst met voorzitters, inleiders, rapporteurs en bureau Synthese van de rapporten • Directieseminaries Voorstelling en bespreking van de conclusies en opmaak actieplan • Rondetafelgesprekken: extern We gaan in overleg met (vertegenwoordigers van) gebruikers, middenveld, vakorganisaties, politiek, …

11. Concrete werkwijze rondetafelgesprekken intern Op zoek naar: • De oorzaken van deze toenemende zorgvragen • De kansen om hieraan tegemoet te komen • De beperkingen om hieraan tegemoet te komen • Onze aanbevelingen naar: • De organisatie • Als maatschappelijke stellingname • Politieke aanbevelingen, suggesties voor het beleid …

12. Planning rondetafelgesprekken extern • In najaar • Eigen conclusies en actieplan voorleggen aan vertegenwoordigers van: • Academische wereld • Politieke wereld • Administratie • Werknemersorganisaties • Gebruikersorganisaties • Middenveldorganisaties • Kerk

13. Overzicht van de rapporten • Psycho-pedagogisch perspectief • Existentieel perspectief • Sociologisch perspectief • Medisch-biologisch perspectief • Overzicht in de map Wat zien we over de 4 groepen heen: • De oorzaken werden minimaal behandeld • We kregen heel veel aanbevelingen op niveau van de individuele hulpverlening • Onze verwachtingen waren waarschijnlijk te hoog gespannen • Weinig tegenspraken, wel integendeel • Er is een duidelijke rode draad vast te stellen

14. Mogelijke oorzaken • Medisch-biologisch: • Hypothese: maatschappelijke factoren die het zich ontwikkelende brein overbevragen, waardoor de draagkracht en draaglast uit evenwicht geraken • Sociologisch:maatschappelijke dynamieken die mogelijk een rol spelen; • Individualiseren en democratisering • Functionele differentiëring • Diversiteit en inclusie • Medicalisering en pathologisering • Eonomisering en instrumentalisering • Secularisering en mediatisering • Groeiend kennisbewustwording • De zwaarder wordende problematiek wordt erkend • Let op voor problematiseren van gedrag! • Model om over oorzaken van gedragsstoornissen te praten wordt ons geboden door Prof. J. Van der Ploeg(zie bijlage in mapje)

15. Kansen intern • De missie stimuleert medewerkers om vanuit een gelovige en liefdevolle houding op mensen toe te stappen en ze vanuit een holistisch perspectief te benaderen • De huidige (aanzet tot) intersectorale samenwerking • Huidige overlegkanalen met en ondersteuningssystemen voor ouders, medewerkers, …

16. Kansen en aanbevelingen extern • Flexibel integraal regelgevend kader over sectoren heen • GOK-werking (Gelijke onderwijs kansen) zou meer moeten uitgebouwd worden • Zorg binnen onderwijs zou meer uitgebouwd moeten worden • Degelijke personeelsomkadering • Nood aan meer (en meer gespecialiseerde) plaatsen binnen de kinderpsychiatrie • Good practices valoriseren

17. Maatschappelijke stellingname • Waardendiscours “propageren” i.p.v. louter economische invalshoek, we kunnen hier tegenbeweging zijn • Waarderen van diversiteit (o.a. multiculturele samenleving) • Een positieve beeldvorming over onze doelgroepen mee bewerkstelligen (hetgeen héél moeilijk is, we spreken immers over een doelgroep die net door de maatschappij wordt uitgespuwd omdat ze vernielen, stelen, lawaai maken, onveiligheid creëren, …) • Duidelijk aangeven wat de eigen identiteit is • Regelgevend kader overstijgen door opzetten van proeftuinen intersectorale werking

18. Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs • Gezinsondersteuning • Preventie • Intersectoraal • Ondersteuning van medewerkers • Existentiële invalshoek • Doelgroepen die bijzondere aandacht vragen • Attitudes/competenties voor professionelen

19. Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs(1) • Gezinsondersteuning • Laagdrempelige opvoedingsondersteuning (werkt ook preventief) • Zo lang mogelijk thuis begeleiden • Ook als residentiële opvang nodig, moeten ouders parallel begeleid worden • Ouders blijven verantwoordelijk en moeten dan ook betrokken blijven worden

20. Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs(2) • Preventie • Vroegtijdige screening zodat vroege behandeling/begeleiding mogelijk • Veerkracht ontwikkelen • Sociale vaardigheden ontwikkelen • Vertrekpunt is sociaal-emotioneel welbevinden en levenskwaliteit

21. Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs(3) • Intersectoraal • Elkaar goed kennen is een beginvoorwaarde voor samenwerking • Gecoördineerde samenwerkingsverbanden • Regionale netwerkvorming • Uitwisseling expertise (discussie: hoe?) • Uitbouwen van een zorgcontinuüm over sectoren heen

22. Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs(4) • Ondersteuning van medewerkers • Vorming (concrete thema’s vermeld in deelrapporten) • Intervisie – supervisie • Balans draagkracht – draaglast (iedereen is ook maar menselijk)

23. Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs(5) • Existentiële invalshoek • Basis voor iedereen is een zinvolle invulling van zijn leven hebben • Ruimte geven aan jongeren-ouders-medewerkers om deze dimensie in beeld te brengen • Waardendiscours

24. Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs(6) • Doelgroepen die bijzondere aandacht vragen • Kinderen met een (verstandelijke) beperking • Zwakbegaafde kinderen • Kinderen en jongeren met een hechtingsstoornis • Allochtone gezinnen

25. Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs(7) • Attitudes/competenties voor professionelen • Respect en ruimte voor diversiteit • Communicatie vanuit respect-gelijkwaardigheid met ouders • Kennis sociaal-emotionele ontwikkeling is primordiaal; behandeling - begeleiding moet hier op inspelen • Oog hebben voor sterktes • Werken vanuit een waarderende benadering

26. Enkele (schijnbare?) tegenstellingen • Zin en onzin van labels/etiketten • Zin en onzin van evidence based werken • De plaats van het medische invalshoek in de hulpverlening

27. En nu? • Feedback op de synthese van de rapporten (waar zien we tekorten, waar zijn de redeneringen te simplistisch, zijn ze voldoende herkenbaar voor alle sectoren?) • Feedback op de conclusies: bestaat er hiervoor een draagvlak, geef aanvullingen of bedenkingen • Stellingen / standpunten om intern mee te werken en om mee naar buiten te komen (de externe rondetafelgesprekken)

28. Introductie op de stellingen • Twaalf groepen elk enkele stellingen • Opdracht: • Bespreek de stellingen en zoek een consensus binnen uw groep • Werk op basis van deze stellingen één concreet voorstel uit waar wij in de toekomst mee aan de slag zouden kunnen gaan • Noteer één van deze consensus-formuleringen op een transparant om na afloop plenair voor te stellen

29. Proeftuin(en) mogelijk? • Heel veel mogelijk binnen de bestaande kaders (regelgeving, sectoren, expertise,…) • Innoverend, creatief, gedurfd: kunnen we concepten bedenken en opzetten die buiten de bestaande kaders gaan? • Wetenschappelijk onderbouwd (bestaande modellen, nieuwe modellen) • Het kind, de jongeren centraal • Werkend vanuit de context • Gezinsondersteunend (preventie)

30. Besluit • Duidelijke synthese van de rapporten • Duidelijke stellingen • Concrete acties (per sector en intersectoraal) • Kunnen proeftuinen • Wetenschappelijke onderbouwing Naar een gedragen maatschappelijke stellingname