dr Leszek Trząski Główny Instytut Górnictwa

1. portal informacyjno-komunikacyjnyP I KMapowanie i monitorowanie inteligentnej specjalizacji z wykorzystaniem map konwersyjnych – zasady ogólne i elementy praktyczne dr Leszek Trząski Główny Instytut Górnictwa REGIONALNE FORUM INTELIGENTNYCH SPECJALIZACJI Sandomierz, 29.05.2014r. Przedsięwzięcie realizowane w ramach projektu systemowego „Wsparcie systemu zarządzania badaniami naukowymi oraz ich wynikami” na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

2. Mapowanie IS • Inteligentna specjalizacja regionu powinna być zdefiniowana w trzech wzajemnie powiązanych aspektach: gospodarczym, badawczym i technologicznym • Gruntowna znajomość powiązań gospodarka-technologie-nauka warunkuje prawidłowy wybór i ocenę obszaru specjalizacji regionu • Rozpoznawanie tych powiązań jest trudne i zwykle opiera się na cząstkowej wiedzy lub intuicji ekspertów, nie jest natomiast poparte konkretną metodą ani bazą dowodową. • Pożądane i możliwe jest stworzenie jednolitej dla całego kraju metody rozpoznawania powiązań gospodarka-technologie-nauka i jednolitego języka opisu specjalizacji obejmującego te powiązania.

3. Mapowanie IS • Przedstawienie IS na poziomie konkretnych kodów (PKD, NABS, pola technologiczne, kody patentowe) i precyzyjnie zakreślonych obszarów aktywności umożliwia obiektywną ocenę potencjału, efektów wdrażania polityki innowacji, a także na podejmowanie współpracy międzyregionalnej • W ramach portalu PIK opracowano propozycję metody oceny powiązań gospodarka-technologie-nauka wykorzystującej tabele konwersyjne zawierające predefiniowane powiązania • Proponowana metoda łączy wykorzystanie prostych algorytmów i zasobów przestrzeni PIK (kroki logiczne, predefiniowane powiązania, zestawy wskaźników) z analizami eksperckimi. Metoda została zalgorytmizowana

4. Propozycja uogólnienia metody – wykorzystanie mapowania powiązań nauka-gospodarka-technologie i funkcji PIK w analizach związanych z inteligentną specjalizacją Metoda: analiza raportów generowanych poprzez portal z wykorzystaniem algorytmów oceny : Krok I.1: Wskazanie sektorów największego wzrostu, najbardziej innowacyjnych, o największej wartości dodanej, o największym zapotrzebowaniu na wyspecjalizowane kadry Krok I.2: Określenie wskaźników lokacyjnych i analiza przesunięć Krok I.3: Analiza import-eksport Krok I.3: Decyzja ekspercka – wybór sektorów PKD (np. działów) do analizy powiązań (podejście już stosowane w niektórych strategiach regionalnych) I. wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji (lub weryfikacja wcześniej wskazywanych sektorów) II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy Metoda: praca na predefiniowanych sieciach powiązań ogólnych (mapach konwersyjnych) i danych statystycznych Krok II.1: Raporty generowane przez portal Krok II.2 – etapowa interpretacja raportów generowanych poprzez PIK, z wykorzystaniem algorytmów oceny Krok II.3 – Decyzja ekspercka:zdefiniowanie dziedzin specjalizacji Metoda: praca ekspercka Krok III.1. Zdefiniowanie specjalizacji w języku gospodarki, nauki i technologii z wykorzystaniem różnych zasobów PIK (w tym – bazy technologii) III. Określenie głównych powiązań gospodarka-nauka-technologie w obrębie inteligentnej specjalizacji

6. I. wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji

7. Wskaźnik lokacyjny LQ Wstępne rozpoznanie wśród działów PKD istniejących lub wschodzących obszarów specjalizacji gospodarczej województwa, wykrycie „lokomotyw” rozwoju oraz potencjalnych klastrów Eib- zmienna w sektorze i, w obszarze badanym b w okresie t Eb- zmienna we wszystkich sektorach w badanym obszarze b w okresie t Eir - zmienna w sektorze i, w obszarze referencyjnym r w okresie t Er - zmienna we wszystkich sektorach w obszarze referencyjnym r w okresie t

8. Wskaźniki lokacyjne dla działów PKD Zatrudnienie a/ zatrudnienie w danym dziale PKD w województwie b/ całość zatrudnienia w województwie c/ zatrudnienie w danym dziale PKD w kraju d/ całość zatrudnienia w kraju Analogicznie: Koncentracja podmiotów (liczba firm wg REGON) Przychód brutto ze sprzedaży przemysłowej Wartość dodana brutto

9. Wskaźnik lokacyjny - ujęcie statyczne Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim LQ =1,25 Sekcja B dział 05 - wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu)  Sekcja B dział 09 - działalność usługowa wspomagająca górnictwo Sekcja C dział 15 - produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych Sekcja C dział 19 - wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej Sekcja C dział 21 - produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych  Sekcja C dział 24 - produkcja metali Sekcja C dział 26 - produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych Sekcja C dział 27 - produkcja urządzeń elektrycznych Sekcja C dział 28 - produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana Sekcja C dział 29 - produkcja pojazdów samochodowych, przyczep Sekcja C dział 32 - pozostała produkcja wyrobów Sekcja E dział 38 - działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowców Sekcja E dział 39 - działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami Sekcja F dział 42 - roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Sekcja F dział 43 - roboty budowlane specjalistyczne Sekcja G dział 46 - handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi Sekcja I dział 56 - działalność usługowa związana z wyżywieniem Sekcja J dział 58 - działalność wydawnicza Sekcja J dział 61 - telekomunikacja Sekcja J dział 62 - działalność związana z oprogramowaniem Sekcja J dział 63 - działalność usługowa w zakresie informacji Sekcja Q dział 86 - opieka zdrowotna Sekcja Q dział 87 - pomoc społeczna z zakwaterowaniem Sekcja S dział 95 - naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego

10. Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne Wskaźnik lokalizacji ze zmienną w postaci liczby podmiotów gęstości podmiotów oraz jego dynamika w województwie śląskim w latach 2009 i 2012 - dane krajowe jako obszar referencyjny)

11. Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne

12. Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim II I Sekcja C dział 21 produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych… Sekcja J dział 63 działalność usługowa w zakresie informacji Sekcja E dział 39 działalność związana z rekultywacją… Sekcja B dział 09 działalność usługowa wspomagająca górnictwo… III IV Sekcja C dział 24 produkcja metali … Sekcja C dział 19 wytwarzanie i przetwarzanie koksu… Sekcja B dział 05 wydobywanie węgla kamiennego

13. Analiza przesunięć udziałów Analiza przesunięć udziałów (shift-share) jest narzędziem ekonomicznym umożliwiającym weryfikację regionalnych specjalizacji. • Analiza poprzez trzy składowe: • potencjał badanego obszaru na tle rozwoju obszaru referencyjnego (PO) • struktury przedsiębiorstw, które funkcjonują na badanym obszarze (SP) • konkurencyjności obszaru podlegającego badaniu (KO) Formuły w analizie przesunięć udziałów: gdzie: E r - zmienna w obszarze referencyjnymr, w danym okresie t, Eir- zmienna w sektorze i, w obszarze referencyjnym r, w danym okresie t, Eib- zmienna w sektorze i, w badanym obszarze b, w danym okresie t. Oznaczenie subskryptów i superskryptów: r– obszar referencyjny, ir– sekcja i w obszarze referencyj-nym, i b – sekcja i w obszarze badanym.

14. Analiza przesunięć udziałów Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim

15. Analiza przesunięć udziałów Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim

17. wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji – analiza import/eksport

18. analiza import/eksport

19. II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy

22. Mapowanie powiązań nauka-gospodarka-technologie: • Obecny stan zasobów tabel powiązań: • 16 tematów dwustronnych powiązań w sferze nauki-gospodarki-technologii, 34 szczegółowe tablice powiązań • wszystkie tablice: format arkuszy – kody + opisy (komentarze) • zdefiniowane powiązania między tablicami z pozycji PKD • PKD – podstawowe poziomy grupowania: kody 4-cyfrowe, kody 3-cyfrowe, kody 2-cyfrowe (całość klasyfikacji) • Patenty: podstawowe poziom grupowania: do kodów 4 znaków (prawie 650 podklas), kody 3-cyfrowe, kody 2-cyfrowe

23. II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy

24. II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy

25. Razem: rozpatrywanych 9 powiązań, z czego 1 silne

29. Wynik ćwiczenia: wskazanie kolejnych sektorów PKD oraz powiązanych z nimi obszarów B+R i technologii zasługujących na analizę w aspekcie inteligentnej specjalizacji regionu.

31. Dziękuję za uwagę Dane kontaktowe Biura Przedsięwzięcia Główny Instytut Górnictwa Plac Gwarków 1 40-166 Katowice tel. 32 259 24 66, 32 259 26 28 fax. 32 259 21 54 euszok@gig.eu