Analiza kluczowych sektorów województwa podlaskiego

1. Analiza kluczowych sektorówwojewództwa podlaskiego SEKTOR ROLNICTWO Białystok 2012

2. Centrum Wspierania Rozwoju Gospodarczego i Społecznego im. K. Brzostowskiego w Białymstoku, Instytut Badawczy ProPublicum ZESPÓŁ AUTORSKI: mgr Anna Kowalewska – kierownik projektu mgr Norbert Brzostowski dr Ewa Glińska dr Katarzyna Krot dr Urszula Kobylińska mgr Marta Jarocka mgr Ewelina Muszyńska Redaktor naukowy: dr hab. inż. Joanna Ejdys, prof. PB

3. Określenie stanu rozwoju sektora w województwie podlaskim (w tym wskazanie jego słabych i mocnych stron na tle rozwoju sektora w kraju i na świecie). Ustalenie głównych determinant oraz barier rozwojowych sektora. Przedstawienie prognoz przyszłości sektora w województwie podlaskim z uwzględnieniem jego zagrożeń i szans rozwojowych. Przedstawienie warunków pomyślnego rozwoju sektora w województwie podlaskim. Poprzez identyfikację barier rozwojowych wskazanie podmiotom sfery regulacji (w tym instytucjom rynku pracy, władzom lokalnym i regionalnym) kierunków działań zmierzające do ich ograniczenia. Dostarczenie informacji w zakresie istniejących form, możliwości wsparcia sektora ze środków krajowych i unijnych. Oszacowanie wysokości dochodów w gospodarstwach rolnych zgodnie z zaproponowaną klasyfikacją podziału gospodarstw rolnych. Oszacowanie rozmiarów bezrobocia ukrytego w rolnictwie. Cele analizy 3

4. Popytowo-podażowe zewnętrzne uwarunkowania rozwojowe sektora – I obszar analizy. Analiza sił konkurencji w sektorze – II obszar analizy. Analiza powiązań sektora z rynkiem pracy – III obszar analizy. Prognozy średniookresowe przyszłości sektora w województwie podlaskim uwzględniające szanse i zagrożenia rozwojowe – IV obszar analizy. Obszary analizy 4

5. Metodologia I obszaru analizy Popytowo-podażowe zewnętrzne uwarunkowania rozwojowe sektora Metody gromadzenia danych: Badania „deskresearch” (analiza danych zastanych). Zogniskowany wywiad grupowy (FGI) z przedstawicielami sektora i pracownikami naukowymi. Panel ekspercki wewnętrzny.

6. Metodologia II obszaru analizy Analiza sił konkurencji w sektorze Metody gromadzenia danych: Badania „deskresearch” (analiza danych zastanych). Zogniskowany wywiad grupowy (FGI) z przedstawicielami sektora i pracownikami naukowymi. Panel ekspercki wewnętrzny. Metody analityczne: Analiza 5 sił Portera Punktowa ocena atrakcyjności sektora Benchmarking

7. Metodologia III obszaru analizy Analiza powiązań sektora z rynkiem pracy Metody gromadzenia danych: Badania „deskresearch” (analiza danych zastanych) Badania ankietowe I (z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi) Badania ankietowe II (z gospodarstwami rolnymi posiadającymi osobowość prawną) Panel ekspercki wewnętrzny Metody analityczne: Metody statystyczne

8. Metodologia IV obszaru analizy Prognozy średniookresowe przyszłości sektora w województwie podlaskim Metody gromadzenia danych: Badania „deskresearch” (analiza danych zastanych) Panel ekspercki wewnętrzny Zogniskowany wywiad grupowy (FGI) z przedstawicielami sektora i pracownikami naukowymi Badania ankietowe II (z gospodarstwami rolnymi posiadającymi osobowość prawną) Badania ankietowe III (ze studentami kierunku rolnictwa) Metody analityczne: Metody scenariuszowa Analiza SWOT

9. Charakterystyka sektora

10. Charakterystyka sektora Struktura pracujących wg sekcji w 2010 roku w województwie podlaskim

11. Charakterystyka sektora Struktura wartości dodanej brutto według rodzajów działalności i województw w 2009 r.

12. Charakterystyka sektora Struktura towarowej produkcji rolniczej według województw w 2009 roku (ceny stałe z 2008 roku)

13. Charakterystyka sektora Struktura towarowej produkcji rolniczej według produktów w 2009 roku (ceny stałe z 2008 r.)

14. Charakterystyka sektora Liczba gospodarstw rolnych według form własności i województw

15. Średnia powierzchnia użytków rolnych gospodarstwach indywidualnych województwa podlaskiego prowadzących działalność rolniczą Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach województwa podlaskiego prowadzących działalność rolniczą

16. Charakterystyka sektora Klasy wielkości ekonomicznej w tys. euro gospodarstw rolnych w Polsce i w województwie podlaskim zgodnie z danymi z PSR 2010

17. Gospodarstwa rolne w województwie podlaskim prowadzące działalność rolniczą według typów rolniczych Gospodarstwa rolne w Polsce prowadzące działalność rolniczą według typów rolniczych

18. Gospodarstwa domowe z użytkownikiem gospodarstwa rolnego prowadzącego działalność rolniczą według głównego źródła dochodu i województw Gospodarstwa domowe, w których ponad 50% dochodów ogółem stanowiły dochody z:

19. Odsetek gospodarstw indywidualnych produkujących głównie na sprzedaż wg województw 19

20. Popytowo-podażowe zewnętrzne uwarunkowania – I obszar analizy 20

21. Popytowo-podażowe zewnętrzne uwarunkowania rozwojowe sektora – I obszar analizy 1. Naturalne:- warunki klimatyczne,- ukształtowanie powierzchni, - jakość gleb,-warunki wodne,-rozmieszczenie obszarów Natura 2000,-zagrożenia związane z chorobami zwierząt i roślin w skali globalnej,- zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego.2. Demograficzne:-starzenie się mieszkańców obszarów wiejskich,- struktura wykształcenia mieszkańców regionu, w tym absolwenci szkół rolniczych w województwie,- migracje mieszkańców regionu, - dezagraryzacjapolskiej wsi.

22. Popytowo-podażowe zewnętrzne uwarunkowania rozwojowe sektora – I obszar analizy 3. Ekonomiczne:-koniunktura gospodarcza w kraju i regionie,-koszty produkcji, dochody i ceny w rolnictwie, - dostępność i stopień wykorzystania funduszy pomocowych, - fundusze unijne a rozwój rolnictwa,- współpraca sektora rolnictwa z nauką, - kierunki rozwoju rolnictwa, - jakość życia na obszarach wiejskich, - kierunki rozwoju działalności pozarolniczej,- interwencjonizm państwowy na rynku rolnym.

23. Popytowo-podażowe zewnętrzne uwarunkowania rozwojowe sektora – I obszar analizy 4. Prawne:- polityka rolna UE i Polski,- wpływ wykorzystania funduszy europejskich na rozwój rolnictwa w Polsce i województwie podlaskim,-otoczenie instytucjonalne rolnictwa (ODR, AMiRR, MR),- restrykcyjność prawa z zakresu ochrony środowiska.

24. Popytowo-podażowe zewnętrzne uwarunkowania rozwojowe sektora – I obszar analizy 5. Technologiczne:- tempo zmian technologicznych w produkcji rolnej,- zmiany w wyposażeniu gospodarstw rolnych w Polsce,- innowacje w gospodarstwach rolnych,- żywność modyfikowana genetycznie (GMO).6. Społeczne:- zachowania konsumentów na rynku żywności: zdrowe żywienie, postawy wobec ekologicznej żywności,-nawyki żywieniowe Polaków, w tym poziom spożycia nabiału w Polsce na tle innych krajów,-społeczne postrzeganie pracy rolnika,-postawy wobec żywności modyfikowanej genetycznie.

25. Analiza sił konkurencji w sektorze – II obszar analizy 25

26. Siła przetargowa dostawców – producentów nawozów mineralnych umiarkowana Groźba pojawienia się nowych konkurentów - umiarkowane Siła przetargowa dostawców – producentów środków ochrony roślin mała Natężenie konkurencji w sektorze - duże Siła przetargowa nabywców - duża Siła przetargowa dostawców – producentów maszyn rolniczych umiarkowana Groźba pojawienia się substytutów – nie występuje Analiza sił konkurencji w sektorze – II obszar analizy 26

27. Analiza sił konkurencji w sektorze – II obszar analizy – siła przetargowa dostawców 27

28. Analiza sił konkurencji w sektorze – II obszar analizy – konkurencja wewnątrz sektora 28

29. Analiza sił konkurencji w sektorze – II obszar analizy – siła przetargowa odbiorców 29

30. Analiza sił konkurencji w sektorze – II obszar analizy – siła przetargowa ze strony nowych producentów 30

31. Analiza sił konkurencji w sektorze – II obszar analizy – siła przetargowa ze strony nowych producentów 31

32. Analiza powiązań sektora z rynkiem pracy – III obszar analizy

33. Pracujący wyłącznie lub głównie w gospodarstwach rolnych - wg PSR 2010

34. Pracujący w gospodarstwach rolnych prowadzących - wg PSR 2010

35. Nakłady pracy w gospodarstwach rolnych prowadzących działalność rolniczą w rocznych jednostkach pracy AWU w tysiącach w 2010 roku

36. Struktura wykształcenia kierujących indywidualnymi gospodarstwami rolnymi wg województw

37. Typ wykształcenia kierujących indywidualnymi gospodarstwami rolnymi wg województw

38. Charakter wykształcenia rolniczego kierujących indywidualnymi gospodarstwami rolnymi wg województw

39. Struktura wiekowa kierujących indywidualnymi gospodarstwami rolnymi wg województw

40. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Struktura indywidualnych gospodarstw rolnych objętych badaniem według wielkości użytków rolnych gospodarstw w ha

41. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Okres użytkowania gospodarstw rolnych (N=393)

42. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Sposoby przejmowania gospodarstw rolnych (N=395)

43. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Czy chciałby Pan(i), aby Pana(i) dzieci przejęły gospodarstwo rolne po swoich rodzicach? (N=388)

44. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Roczne przychody z gospodarstw rolnych (N=392)

45. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Miesięczne dochody netto w badanych gospodarstwach rolnych (N=392)

46. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Źródła utrzymania kierujących gospodarstwami rolnymi (N=393)

47. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Struktura dochodów całkowitych w indywidualnych gospodarstwach rolnych

48. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Sytuacja ekonomiczna - bieżąca, zmiana w ciągu ostatniego roku

49. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych Czynniki utrudniające prowadzenie gospodarstwa rolnego (N=395)

50. Tabela Struktura przedsiębiorstw według sekcji PKD Wyniki badań ankietowych - wyniki badań gospodarstw indywidualnych