9.00- 11.00 Specyfika schorzeń, choroby przewlekłe, neurologiczne, wady wrodzone,

2. 9.00- 11.00 Specyfika schorzeń, choroby przewlekłe, neurologiczne, wady wrodzone, 11.00-11.15 przerwa kawowa 11.15-12.30 Leczenie objawowe i specyfikacja leczenia paliatywnego 12.30- 13.15 przerwa obiadowa 13.15-14.30 Dzieci z chorobą onkologiczną. Przebieg i objawy chorób w ostatnim okresie życia 14.30-14.45 przerwa kawowa 14.45-16.00 Opieka nad chorym dzieckiem w ostatnich chwilach życia

3. Leczenie paliatywne dzieci- gdy brak zespołu opieki paliatywnej Ankieta 103 rodzin zmarłych dzieci w szpitalu Według rodziców Prawie wszystkie dzieci cierpiały w ostatnim okresie swojego życia Ból Zmęczenie Duszność

4. Leczenie „paliatywne”-co to znaczy? łagodzi nieprzyjemne doznania związane z chorobą lub nie u pacjenta z rozpoznaniem choroby nieuleczalnej. oferuje pomoc w rozwiązaniu problemów psychologicznych, socjalnych i duchowych Cel nadrzędny - poprawa jakości życia

5. Okres terminalny Chorywie że umiera, chce aby ktoś z nim był, umiał usunąć ból i nie opuścił go aż do śmierci. Pacjent ma prawo do leczenia objawowego, do obecności i opieki bliskich mu osób, ale również do twórczego działania na jakie pozwala mu aktualna kondycja fizyczna, psychiczna i duchowa. Mimo ze będzie coraz słabszy do chorego należą wybory co do spotkań i zaspokajania jego potrzeb. Medycyna nie może już przywrócić zdrowia, a przedłużanie życia przestaje być celem najważniejszym i zyskuje cechy nieetycznej uporczywej terapii

6. Zespół opieki paliatywnej Eksperci w sprawie rozpoznawania i kontroli objawów zaawansowanej choroby niezależnie od jej etiologii Powinni kierować się empatią i umiejętnością komunikacji interpersonalnej co pozwala rozpoznać potrzeby i cierpienie chorych i ich rodzin.

7. Postawa osób kontaktujących się z rodzinami chorych Punktualność Autentyczna obecność – aktywna i skuteczna rola opiekuna medycznego i niemedycznego według uprawnień i kwalifikacji bez wchodzenia w cudze kompetencje. Zachowanie równości w relacji człowiek człowiek mimo nierówności kompetencji. Bycie „przy” i bycie dla „pacjenta” Aktywne słuchanie nie możemy wchodzić w swoje kompetencje „ jesteśmy wówczas nieautentyczni dla rodziny chorego

8. Przygotowujemy rodziców i dziecko do godnego odejścia i zakończenia życia Godne umieranie Świadome dzięki prawdzie poprzez wypowiadanie jej bez odbierania nadziei Przygotowane (przez wszelką możliwą pomoc) akceptowane bez cierpienia fizycznego sakramentalne dla wierzących

9. Błędy w komunikacji Badania pokazują że ponad połowa problemów i obaw pacjentów nie zostaje wysłuchana przez lekarzy. Przyczyny: zbyt szybkie mówienie, brak przerw w wypowiedziach, przerywanie, brak możliwości zadawania pytań, brak zainteresowania problemami, udzielanie niepełnych informacji, nieokazywanie zrozumienia, brak empatii. Powinniśmy unikać: pochopnego udzielania rad, pocieszania, rozwiązywania problemów, zmiana tematu dyskusji, bagatelizowania problemów, używanie terminologii medycznej, uogólnień.

10. Leczenie objawowe

11. Definicja bólu wg Międzynarodowej Organizacji Badań nad Bólem (International Assocjation for Study of Pain – IASP): Ból jest nieprzyjemnym odczuciem i przeżyciem emocjonalnym, związanym z istniejącym lub mogącymwystąpić uszkodzeniem tkanek, a także opisywanym przez chorego w kategoriach takiego uszkodzenia.

12. BólSpowodowany chorobą Zajęcie kości przez guz Zajęcie tkanek miękkich przez guz Zajęcie trzewi przez guz Zajęcie ośrodkowego i /lub obwodowego układu nerwowego przez guz

13. Spowodowany leczeniem przeciwnowotworowym Ból pooperacyjny Zapalenie skóry wywołane napromienianiem Nieżyt żołądka wywołany wielokrotnymi wymiotami Bóle neuropatyczne fantomowe i związane ze stosowanymi lekami. Bóle osteoporotyczne Zapalenie śluzówek

14. Spowodowane zabiegami nakłucie palca nakłucie żyły

15. Bóle incydentalne miesiączkowe po urazie „Zwykły ból”

16. Ocena bólu zasady ocena wyglądu i zachowania ciało – grymasy, przykurcze, sztywność podczas zabawy, mycia. Kontekst – czynniki rodzinne, medyczne, środowiskowe. Dokumentacja: • miejsce bólu • czas (godzina, odstęp od ostatniej dawki leku p. bólowego, czas trwania charakter bólu) • objawy towarzyszące • czynniki łagodzące i/lub wywołujące ból • tzw. drugoplanowe źródła bólu środowiskowe i wewnętrzne

17. Skale oceny bólu • Przykładowa skala odczuwania bólu stosowana przez lekarzy w badaniu dzieci w wieku od 4 roku życia.

18. OCENY BÓLU – liczbowo – numeryczna ( NRS) •    0 -  odpowiada ,, wcale nie odczuwam bólu”•    1- 3 oznacza słaby ból•    4 – 6 oznacza ból średni•    7 – 9 oznacza ból silny•    10 –  odpowiada ból bardzo silny, ,, najgorszy, jaki mogę sobie wyobrazić

19. Podstawowe behawioralne objawy bólu u dzieci płacz bladość skóry cierpiący wyraz twarzy brak zainteresowania otoczeniem obniżona zdolność koncentracji trudności w zasypianiu

20. Niefarmakologiczne metody przeciwbólowe opieka psychologiczna i socjalna nad dzieckiem jego bliskimitzn. wszystkimi osobami blisko związanymi z dzieckiem (niekoniecznie krewnymi). dokładna informacja o chorobie, jej przebiegu, udział w wyborze sposobu leczenia bólu pomoc „w zabawie”

21. Niefarmakologiczne metody leczenia bólu

22. Leczenie przeciwbólowe: • Radioterapia paliatywna • chemioterapia paliatywna

23. Farmakologiczne metody leczenia bólu Stosowanie leków przeciwbólowych Zgodnie z zegarem Najlepszą drogą podania Zgodnie z dzieckiem

24. Ból w chorobie nowotworowej Co należy zapewnić ? Odpowiedni lek przeciwbólowy Odpowiednią dawkę Odpowiedni odstęp między dawkami Odpowiedni czas leczenia W bólach przebijających podawać dodatkowe dawki leków „dawki ratujące”

25. Ból w chorobie nowotworowej bariery • Uzależnienie? • Złe samopoczucie – nudności, wymioty, senność, zaburzenia świadomości, zaparcia, zaburzenia mikcji. • obawa przed depresją układu oddechowego – ból działa antagonistycznie do depresji oddechowej. • strach przed skróceniem życia , prawidłowe leczenie bólu raczej przedłuża życie a na pewno poprawia jego komfort. • Brak wiedzy

26. Drogi podania leków zalety i wady

27. Leczenie działań niepożądanych opioidów Spodziewane działania niepożądane Zaparcie– nie ustąpi samoistnie, ważne zapobieganie (błonnik, płyny, środki zmiękczające stolec, wlewki doodbytnicze). Nudności i wymioty – ustępują po kilku dniach, można podawać leki przeciwwymiotne. Świąd - pielęgnacja skóry, leki antyhistaminowe, zmiana leku na inny. Depresja oddechowa- możebyćzwiązana z chorobą podstawową, wówczas próba leczenia jest niewłaściwa „wydłużenie cierpienia” Senność – zwykle ustępuje samoistnie w ciągu około tygodnia, jeżeli przeszkadza i nie ma dolegliwości bólowych można zmniejszyć dawkę leku. Mioklonie–mimowolne skurcze mięśni kończyn, występują w okresie zasypiania, jeżeli są silne, dodajemy leki lub zmieniamy opioid

28. Duszność Subiektywnie odczuwana trudność w oddychaniu Częstość oddechów i saturacja słabo korelują z subiektywnym odczuciem duszności Objaw uciążliwy przyczyny różnorodne, zwykle niemożliwe do usunięcia Leczenie: Tlenoterapia, ale czy zawsze? Morfina- małe dawki Sterydy Rehabilitacja oddechowa Właściwe odżywianie

29. Zmęczenie Przyczyny: Anemia? Niedożywienie ? Działania niepożądane leków przeciwbólowych? INTEGRALNA SKŁADOWA NIEULECZALNEJ CHOROBY

30. Niedożywienie/ Odwodnienie Podążamy za dzieckiem – je i pije co chce, ile chce i kiedy chce. Receptory odpowiadające za pragnienie znajdują się w jamie ustnej, więc często wystarczy jedynie zwilżyć usta. Czasami żywienie przynosi dyskomfort Rodzice mają problem z wstrzymaniem się od żywienia

31. Nudności i wymioty Nudnościnieprzyjemna subiektywna potrzeba zwymiotowania. Wymioty gwałtowne poróżnienie żołądka w reakcji na gwałtowne skurcze mięśni brzucha, klatki piersiowej i przepony. Objawy towarzyszące: Skóra blada pokryta zimnym potem,Ślinotok, Tachykardia, Hipotonia

32. Postępowanie niefarmakologiczne przeciw nudnościom i wymiotom • Ciche i chłodne pomieszczenie • Eliminacja zapachów i widoku jedzenia • Posiłek w małych częstych porcjach (po 2 łyżki) • zachęcenie do wypijania odpowiedniej ilości płynów • Unikanie ucisku na jamę brzuszna podczas układania chorego • Pozycja półsiedząca • właściwa pielęgnacja jamy ustnej

33. Suchość jamy ustnej - kserostomia Najczęstsze przyczyny: Leki Oddychanie przez usta Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej Objawy: Ból podczas żucia i połykania Zaburzenia odczuwania smaku

34. Zaparcie stolca Zespół objawów obejmujących zbyt małą częstość wyprożnień lub stolce twarde oddawane z wysiłkiem często z towarzyszącym uczuciem niepełnego wypróżnienia. Nawet regularny codziennie oddany stolec nie wyklucza zaparcia . Przyczyna: zwolniony pasaż jelitowy, nadmierne odwodnienie stolca, zaburzenie odruch defekacji również przez pozycje ciała

35. Zatrzymanie moczu Nagłe i znaczące zmniejszenie wydalanego moczu. Całkowite zatrzymanie moczu świadczy zwykle o niedrożności w obrębie dróg moczowych. Nawracające zakażenia układu moczowego związane z zaleganiem moczu. Leczenie : cewnikowanie pęcherz moczowego. Przetoki moczowe Nieprawidłowe połączenie układu moczowego z innymi narządanmi wyściełanymi nabłonkiem zazwyczaj na skutek choroby lub radioterapii. Przetoki pęcherzowo jelitowe, pęcherzowo odbytnicze, pęcherzowo pochwowe

36. Objawy fazy umierania Postępujące ciężkie osłabienie Zmniejszenie przyjmowania pokarmów i płynów Zaburzenia świadomości Apatia senność brak zainteresowania otoczeniem Trudności w połykaniu lekarstw/ zaleganie treści pokarmowej w żołądku Zmiana wyglądu zewnętrznego Jeżeli objawy pojawią się nagle należy poszukiwać przyczyn odwracalnych (np. infekcje, odstawienie sterydów, niewydolność nerek) Należy rozważyć czy usunięcie odwracalnej przyczyny może wydłużyć życie i poprawić jego komfort, należy rozmawiać o tym z rodzicami i dzieckiem.

37. Chory w okresie umierania może odczuwać ból, lęk, niepokój emocjonalny, mogą pojawić się nowe przyczyny cierpienia Osoby umierającej i jego bliskich U 92% chorych występują rzężenia przedśmiertne stanowiące wywołane zalegającą wydzieliną i nie powodują dyskomfortu Zmiana strategii leczenia z zapobiegania i leczenia objawowego, leczymy objawowo.

38. Opieka nad chorym umierającym Coś więcej niż kontrola bólu i innych objawów oraz pomoc psychologiczna i duchowa. To towarzyszenie choremu w nadziei że robimy dla innych to czego kiedyś oczekujemy od innych dla siebie.

39. Opieka nad chorym dzieckiem w ostatnich chwilach życia zapewnienie spokoju, ciszy, obecności bliskich ich dotyku, zapachu, cichego, spokojnego głosu, podajemy jedynie leki przeciwbólowe Odstąpienieod karmienia, przewijania, czynności pielęgnacyjnych, podawania leków z wyjątkiem leków przeciwbólowych i łagodzących duszność.

40. SEDUTPERSP Sedutperspiciatisundeomnis istenatuserror sit mvoluptatem accusantiumDoloremqu evoluptatem

41. SEDUTPERSP Sedutperspiciatisundeomnisistenatus error sit mvoluptatemaccusantium • Doloremquevoluptatemmvoluptatem • accusantiumDoloremquevoluptatemerror • sit mvoluptatemaccusantium

42. A. error sit • mvoluptatem • Accusantiumerror • sit mvoluptatem • accusantium Sedutperspiciatis undeomnisistenatus error sit voluptatem accusantium • Doloremquevoluptatem • Doloremquevoluptatem

43. SEDUTPERSP 2. Sedutperspiciatis undeomnisistenatus error sit voluptatem accusantium • Doloremquevoluptatem • Doloremquevoluptatem 1. Sedutperspiciatis undeomnisistenatus error sit voluptatem accusantium • Doloremquevoluptatem • Doloremquevoluptatem