Kommunen si rolle og landbrukslovgjevinga i høve til sameiger

1. Kommunen si rolle og landbrukslovgjevinga i høve til sameiger Marit Torsrud Nerol Jordbruksforvalter i Ål kommune

2. Endringar i odelslova, jordlova og konsesjonslova Med verknad frå 1. juli 2009

3. Jordlova • §1 Føremålsparagrafen Denne lova har til føremål å leggja tilhøva slik til rette at jordviddene med skog og fjell og alt som høyrer til (arealressursane) kan verte brukt på den måten som er mest gagnleg for samfunnet og dei som har yrket sitt i landbruket.

4. Jordlova • Arealressursane bør disponerast på ein måte som gir tenleg variert bruksstruktur ut frå samfunnsutviklinga i området og med hovudvekt på omsynet til busetjing, arbeid og driftsmessige gode løysingar. Ein samfunnsgagnleg bruk innebær at ein tek omsyn til at ressursane skal disponerast ut frå framtidige generasjonar sine behov.

5. Jordlova • Forvaltninga av arealressursane skal vera miljøforsvarleg og mellom anna ta omsyn til vern om jordsmonnet som produksjonsfaktor og ta vare på areal og landskap som grunnlag for liv, helse og trivsel for menneske, dyr og planter.

6. Jordlova • Den varige personlege driveplikta på landbrukseigedomar jamfør § 8 i jordlova er forsterka og varig. • Jordbruksareal skal drivast. Jordbruksareal omfattar fulldyrka jord, overflatedyrka jord og innmarksbeite • Varig driveplikt syner tydleg eigar sitt forvaltaransvar

7. Jordlova • Dyrka og dyrkbar jord er ein grunnleggjande ressurs for matproduksjon. • Det er og ein avgrensa ressurs • Dyrka og dyrkbar jord er også ein viktig del av kulturlandskapet

8. Jordlova • Driveplikta kan oppfyllast ved anten ved å: • Drive arealet sjølv • Bortleige av arealet som tilleggsjord. For å oppfylle driveplikta på denne måten er det krav om ei leigeavtale på minst 10 år. • Det er ikkje høve for eigar å seie opp avtala.

9. Jordlova • Driveplikta er ikkje knytta til noko vilkår om lønnsam drift • Det kan søkjast fritak frå driveplikta

10. Konsesjonslova § 1 Lovens formål • ”Loven har til formål å regulere og kontrollere omsetningen av fast eiendom for å oppnå et effektivt vern om landbrukets produksjonsarealer og slike eier- og bruksforhold som er mest gagnlige for samfunnet bl. a. for å tilgodese

11. Konsesjonslova • Framtidige generasjoners behov • Landbruksnæringen • Behovet for utbyggingsgrunn • Hensynet til miljøet, allmenne naturverninteresser og friluftsinteresser • Hensynet til bosettingen

12. Konsesjonslova • Hovudregelen i konsesjonslova § 2 er at det er konsesjonsplikt ved erverv av fast eigedom, men det er gjort ei rekkje unntak: • Unntak på grunnlag av eigedommen sin karakter § 4 • Unntak på grunnlag av erververens stilling § 5

13. Konsesjonslova • Nedsett konsesjonsgrense § 7 • Kommunen kan innføre forskrift for at unntaka i § 4 skal setjast ut av kraft eller om forskrifta også skal innhalde unntak frå slektskapsunntaket i § 5. • Forskrifta kan berre innførast der kommunen ber om det. Det er Statens Landbruksforvaltning som avgjer innføring av forskrift.

14. Konsesjonsplikt • Buplikt oppstår ved overtaking av eigedomen. Den lovbestemte buplikta er ein føresetnad for at odelsberettiga eller nær slekt kan overta eigedomen konsesjonsfritt. • Buplikt kan oppstå dersom: eigedomens bebyggelse er eller har vore brukt som heilårsbustad

15. Konsesjonslova • Eigedommen anten består av meir enn 25 dekar fulldyrka eller overflatedyrka jord eller av meir enn 500 dekar produktiv skog • Buplikt kan også oppstå ved erverv av eigedom med bebyggelse som ikkje er teke i bruk som heilårsbustad dersom bebyggelse er under oppføring og det er gjeve tillatelse til oppføring med sikte på bustadføremål

16. Konsesjonslova Sameige Dersom eigedommen anten består av meir enn 25 dekar fulldyrka eller overflatedyrka jord eller av meir enn 500 dekar produktiv skog har kvar enkelt deltakar i sameige personleg buplikt • Den som er sameigar i eigedommen frå før og overtek nye sameigeandelar får buplikt ved å overta nye andelar. • Dette gjeld uansett om andelane vedkommande hadde frå før vart innført før reglane om buplikt vart gjeldande

17. Konsesjonslova. • Ervervar må busetja seg på eigedommen innan eit år etter ervervet. • Departementet har gått ut frå at når fristen for å krevje offentleg skifte er gått ut 3 år etter arvelaters død må det som hovudregel leggjast til grunn at det har oppstått eit tingrettsleg sameige. • Kvar enkelt i dette sameiget har buplikt

18. Konsesjonslova • Buplikta varer i 5 år • Dette gjeld også for eigedom som er løyst på odel • For deltakarar i sameige blir buplikta oppfylt ved at alle sameigedeltakarane bur på sjølve eigedomen • Buplikta er oppfylt når eigaren er registrert som busett på eigedomen etter reglar i lov om folkeregistrering

19. Konsesjonslova • Sameige Jamfør konsesjonslova § 9 andre ledd skal konsesjon ”i allminnlighet ikke gis dersom det ved ervervet oppstår sameie i eigedommen eller antall sameiere økes” Generelt syner dette at oppretting av sameige og auking av antall deltakarar i sameige er uheldig for drifta av landbrukseigedom

20. Kommunen si rolle • Rettleiingsplikt • For å drøfte oppløysing av sameige er det ofte tenleg å ha med ein nøytral samtalepartnar