«Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης» 2 0/02/2014, Λευκωσία, Κύπρος

«Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης» 20/02/2014, Λευκωσία, Κύπρος

Εθνικο Μετσοβιο ΠολυτεχνειοΣχολη Χημικων Μηχανικων Τομεασ Χημικων ΕπιστημωνΜοναδα Περιβαλλοντικησ Επιστημησ και Τεχνολογιασ • Διαχείριση απορριμμάτων με στόχο την • πλήρη ανάκτηση υλικών: • Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης • Μαρία Λοϊζίδου • Καθηγήτρια ΕΜΠ «Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης» 20/02/2014, Λευκωσία, Κύπρος 2

Σκελετός παρουσίασης • Εισαγωγή • Διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη • Διαχείριση ΑΣΑ στην Κύπρο • Αποδοτικότητα των πόρων • Πετυχημένες πρακτικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για την πλήρη ανάκτηση υλικών

Εισαγωγή: Απορρίματα και φυσικοί πόροι • Στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάθε χρόνο: • Καταναλώνουμε περίπου 7.3 δισ.τόνους φυσικών πόρων και • Παράγουμε περίπου 2.7δισ. τόνους αποβλήτων, • Εκ των οποίων μόλις το 40% επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται, με το υπόλοιπο να καταλήγει για ταφή ή καύση

Εισαγωγή: Απορρίματα και φυσικοί πόροι • Εάν ανακυκλώναμε αυτή την ποσότητα απορριμμάτων θα: • Αποφεύγαμε την παραγωγή 148 εκατομμυρίων τόνων CO2ετησίως; • Εξοικονομούσαμε ετησίως περίπου 5.25 δις €* από την πώληση πολύτιμων ανακυκλωμένων υλικών όπως αλουμίνιο, χαρτί, γυαλί, πλαστικό, σίδηρο, • * Κατά μέσο όρο, ένας τόνος ανακυκλώσιμων απορριμμάτων συσκευασίας πωλείται προς 125€,

Τιμές πώλησης ανακυκλωσίμων (ΚΔΑΥ Κορωπίου)

Ευρώπη: Θεσμικό Πλαίσιο • Η Ευρωπαϊκή πολιτική για τη διαχείριση των αποβλήτων διαμορφώθηκε σταδιακά κατά τα τελευταία 30 έτη. • Σημαντική συνιστώσα, για την ανάπτυξη της εν λόγω πολιτικής, αποτέλεσαν τα Προγράμματα Δράσης για το Περιβάλλον (Environment Action Programme, EAP) καθώς και η διαμόρφωση του ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου. • Σημειώνεται ότι η πολιτική διαχείρισης των απορριμμάτων για την περίοδο μέχρι το 2020, εναρμονίζεται με την ευρύτερη στρατηγική της ΕΕ «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Ευρώπη: Θεσμικό Πλαίσιο • 40 χρόνια (1973-2012) • Σημείωση: Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (ΠΔΠ) • Environment Action Programme (EAP)

7ο Πρόγραμμα Δράσης για το περιβάλλον (7th EAP) • Η κοινότητα θέτει ακόμη υψηλότερους στόχους για την ανακύκλωση με βάση τις επιδόσεις των προηγμένων Ευρωπαϊκών χωρών. Χώρες όπως η Αυστρία, η Ολλανδία, η Γερμανία και η Δανία, έχουν πετύχει ποσοστό ανακύκλωσης (σε απορρίμματα συσκευασίας) μεγαλύτερο του 70%, • Έτσι, η συζήτηση στην ΕΕ διαμορφώνει, πλέον, έναν συνολικό στόχο ανακύκλωσης σε ποσοστό 70% μέχρι το 2025, • Σημειώνεται, πως σύμφωνα με μελέτες, εάν το ποσοστό ανακύκλωσης φτάσει το 70%, εκτιμάται πως θα δημιουργηθούν περίπου 500,000νέες θέσεις εργασίας.

Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98/ΕΚ)

Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98/ΕΚ) • Καθιέρωση της χωριστής συλλογής χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου τουλάχιστον μέχρι το 2015, • Ανακύκλωση 50% των ΑΣΑ ή μέρος αυτών μέχρι το 2020 (χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου τουλάχιστον) Προσοχή: το ποσοστό δεν αναφέρεται στις συσκευασίες αλλά στο σύνολο των ανακυκλώσιμων υλικών, • Υποχρέωση κατάρτισης σχεδίων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Τα κράτη μέλη είχαν υποχρέωση να υποβάλλουν τα σχετικά σχέδια πρόληψης το αργότερο μέχρι τις 12 Δεκέμβρη του 2013.

Οδηγία για Χώρους Υγειονομικής Ταφής(1999/31/ΕΚ) • Στόχος της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ είναι ο καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την πρόληψη ή μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υγειονομική ταφή των αποβλήτων. • Τα κράτη μέλη οφείλουν να καταρτίσουν εθνική στρατηγική για την εφαρμογή μείωσης των βιοαποβλήτων που προορίζονται για ταφή. • Η Οδηγία θέτει στόχους σε βάθος χρόνου έως και 15 έτη, από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της, για τη σταδιακή εκτροπή των Βιοαποδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων (ΒΑΑ) από τους χώρους υγειονομικής ταφής.

Οδηγία για Χώρους Υγειονομικής Ταφής (1999/31/ΕΚ) • Σταδιακή εκτροπή των ΒΑΑ από τους ΧΥΤΑ ως εξής: • Μέχρι 16/07/2006 (5 πρώτα* έτη): • Μείωση στο 75%της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995. • Μέχρι 16/07/2009 (8 πρώτα* έτη): • Μείωσηστο 50%της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995. • Μέχρι 16/07/2016 (15 πρώτα* έτη): • Μείωση στο 35%της συνολικής (κατά βάρος) ποσότητας ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995. • * Από την ημερομηνία που ορίζεται από το Άρθρο 18(1)της Οδηγίας: Συμμόρφωση το αργότερο δύο έτη μετά την έναρξη ισχύος της Οδηγίας (16/07/2001).

Διαχείριση ΑΣΑ (EE-27) • Πηγή: Eurostat, press release 33/2013 (2011 data)

Ποσοστά ανακύκλωσης για τα απορρίμματα συσκευασίας- % (Eurostat: Κωδικός δεδομένων online [ten00063] ) Περιγραφή:Στα πλαίσια του Άρθρου 6(1) της Οδηγίας 94/62/ΕΚ ως ‘ποσοστό ανακύκλωσης' ορίζεται ο λόγος της ανακυκλωμένης ποσότητας προς τη συνολική ποσότητα ανακυκλωσίμων απορριμμάτων συσκευασίας. • Πηγή: Deliverable A.3.1 (LIFE11 ENV/GR/000950)

Αξιολόγηση της επίδοσης των χωρών (EE27) • Πρόσφατη έκθεση της ΕΕ (Ιούλιος 2012) δημοσιεύει τον τρόπο με τον οποίο διαχείριζονται τα ΑΣΑ στα κράτη μέλη της ΕΕ και αξιολογεί την επίδοσή τους με χρήση 18 κριτηρίων.

ΚύπροςVSΑυστρία • (Διαχείριση ΑΣΑ)

1.1Αποσύνδεση οικονομικής ανάπτυξης από την παραγωγή αποβλήτων 1.2 Πρόγραμμα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων 1.3 Ποσοστό ανακύκλωσης ΑΣΑ 1.4 Ποσοστό ανάκτησης από ΑΣΑ 1.5 Ποσότητα ΑΣΑ που καταλήγει σε υγειονομική ταφή 1.6 Ανάπτυξης ανακύκλωσης αστικών απορριμμάτων 2.1 Απαγόρευση ταφής αστικών απορριμμάτων σε χώρους υγειονομικής ταφής 2.2 Ρήτρα διάθεσης αστικών απορριμμάτων σε ΧΥΤΑ 2.3 Ύπαρξη συστήματος ο «ρυπαίνων πληρώνει» για τα αστικά απορρίμματα

3.1Κάλυψη συλλογής για τα αστικά στερέα απορρίμματα 3.2 Διαθέσιμη δυναμικότητα επεξεργασίας ΑΣΑ 3.3 Πρόβλεψη παραγωγής και επεξεργασίας ΑΣΑ στο Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων 3.4 Ποιότητα πρόβλεψης παραγωγής ΑΣΑ και αναγκών επεξεργασίας 3.5 Συμμόρφωση υφιστάμενων ΧΥΤΑ για τα μη επικίνδυνα απόβλητα 4.1 Εκπλήρωση στόχων αναφορικά με την εκτροπή των βιοαποδημίσιμων ΑΣΑ από ταφή 4.2 Ποσοστό βιοαποδομήσιμων ΑΣΑ που οδηγούνται προς ταφή 5.1 Αριθμός παραβάσεων (Οδηγίες πλαίσιο για τα απόβλητα & για Υγειονομική ταφή) 5.2 Αριθμός δικαστικών υποθέσεων (Οδηγίες 2008/98/ΕΚ & για 1999/31/EK)

Αυστρία: Δήμος Βιέννης • Πληθυσμός Δήμου: 1,714,000 κάτοικοι • Σχήμα Συλλογής: Αποκομιδή & Προσκομιδή • Αριθμός ρευμάτων: 5(χαρτί, μέταλλο, γυαλί, πλαστικά, οργανικό) • Χαρακτηριστικά δήμου: Υψηλή διαλογή στην πηγή • Ποιοτική παρακολούθηση αποτελεσμάτων

Σημεία απόρριψης αποβλήτων (Χαρτογράφηση GIS ) Vienna GIS: http://www.wien.gv.at/stadtplan/en/

Κάδοι χωριστής συλλογής απορριμμάτων • Γυαλί: από το 1977 • Χαρτί: από το 1982 • Μέταλλο: από το 1985 • Οργανικό: από το 1988 • Πλαστικό: από το 1989

Γυαλί: από το 1977 • Χαρτί: από το 1982 • Μέταλλο: από το 1985 • Οργανικό: από το 1988 • Πλαστικό: από το 1989

Παρακολούθηση προόδου (Αναλυτική καταγραφή ροής υλικών) Το διάγραμμα αφορά το σύνολο της χώρας

Προγράμματα εκπαίδευσης (διαμόρφωση σύμφωνα με target groups) • Καμπάνια ενημέρωσης “OidaTrenn!” • Key message: Sort your waste, dude! • Target group: έφηβοι • Περιγραφή: Ο διάσημος Αυστριακός ερμηνευτής Trackshittaz, διασκεύασε την δισκογραφική του επιτυχία “OidaTaunz!” (“Dance, dude!”) για τους σκοπούς της καμπάνιας και άλλαξε τον τίτλο σε “OidaTrenn!” (“Sort your waste, dude!”)

Προγράμματα εκπαίδευσης (διαμόρφωση σύμφωνα με target groups)

Προγράμματα εκπαίδευσης (διαμόρφωση σύμφωνα με target groups) • Εκδήλωση ευαισθητοποίησης (Βιέννη, 2011) • Key message: Everyone sort your waste • Target group: Ενήλικες • Ο διάσημος Αυστριακός δάσκαλος χορού Thomas Schäfer-Elmayer, συμμετείχε σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο Δήμος της Βιέννης, δίνοντας σε 100 ζευγάρια το εναλλακτικό σύνθημα να χορέψουν “Allestrennt” αντί για “AllesWalzer” δηλαδή “Everyonesort your waste” αντί για “Everyone waltz”

Ιταλία: Δήμος Cappanori

Ιταλία: Δήμος Cappanori (2) • Τίτλος προγράμματος: Zero Waste • Περίοδος εφαρμογής: 2004 μέχρι σήμερα • Πληθυσμός: 46,207 κάτοικοι • Σχήμα Συλλογής: Πόρτα-Πόρτα • Ποσοστό ανακύκλωσης: >80% (στοιχεία 2010) • Αριθμός ρευμάτων: 4 (οργανικά, γυαλί, πλαστικό/μέταλλο, χαρτί/χαρτόνι) • Επιτυχία: Υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης • Εφάρμοσε παράλληλα με την ανακύκλωση δράσεις ενημέρωσης για την πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων (πυραμίδα ιεράρχησης: πρώτο στάδιο)

Ιταλία: Δήμος Cappanori (3)

Ιταλία: Δήμος Cappanori (4) • Στάδια Υλοποίησης του προγράμματος Zero Waste: • Πιλοτική εφαρμογή: 2005 • Η εφαρμογή του προγράμματος ξεκίνησε πιλοτικά το 2005 με την μέθοδο πόρτα-πόρτα στο Guamo, ένα χωρίο 600 κατοίκων. • Επέκταση της εφαρμογής: 2007 • Η νέα πρακτική συλλογής πόρτα-πόρτα επεκτάθηκε • στις περιοχές Μάρλια και Λαμάρι • 23% της έκτασης του Δήμου (10,000 κάτοικοι) • Full-scale εφαρμογή: 2010 • Τον Ιούνιο του 2010, το σύστημα επεκτάθηκε στο • σύνολο του Δήμου και η εφαρμογή του συνεχίζεται • μέχρι σήμερα.

Ιταλία: Δήμος Cappanori (5) Αξιολόγηση • Ποσοστό ανακύκλωσης (2006): ~40% • Ποσοστό ανακύκλωσης (2010): >80% • Συνολική μείωση (ΑΣΑ): 21% (2005-2009) • Μείωση απορριμμάτων: ~64% (2005-2009) • (μη προδιαλεγμένων) • Η κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ μειώθηκε από 672 kg το 2006 σε 532 Kg το 2009 (πρόληψη), ενώ τα υπολειμματικάαπορρίμματα μειώθηκαν από 340kg το 2006 στα 152kg το 2009. (Inclusive Cities Observatory, 2011)

Ισπανία: Δήμος Verdú

Ισπανία: Δήμος Verdú (2) • Τίτλος προγράμματος: Porta-Porta • Περίοδος εφαρμογής: 2008 μέχρι σήμερα • Πληθυσμός: 1,029 κάτοικοι • Σχήμα Συλλογής: Πόρτα-Πόρτα • Ποσοστό ανακύκλωσης: 70% • Αριθμός ρευμάτων: 4 (οργανικά, γυαλί, πλαστικό/μέταλλο, χαρτί/χαρτόνι) • Επιτυχία: Υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης • Εφάρμοσε παράλληλα με την ανακύκλωση δράσεις ενημέρωσης για την πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων (πυραμίδα ιεράρχησης: πρώτο στάδιο)

Ισπανία: Δήμος Verdú (3) • Επιμέρους στόχοι του προγράμματος: • Οργανικά: 85% • Γυαλί: 90% • Χαρτί/Χαρτόνι: 60% • Συσκευασίες: 60%

Ισπανία: Δήμος Verdú (4)

Ισπανία: Δήμος Verdú (5) • Εκστρατείες ενημέρωσης του προγράμματος Porta-Porta: • Εκστρατεία «Προσδοκία»: 07 - 09/2009 • Campanya “expectació (Δραστηριότητες σε σχολείακαι • δημοσιεύσεις σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο) • Εκστρατεία «Αντίστροφη μέτρηση» : 09 – 10/2009 • Campanya “compteenrere”: Αποστέλλονται 2 • ενημερωτικές επιστολές στα σπίτια του Δήμου. • Εκστρατεία «Έναρξη»:31/10/2009 • Campanyad’inici: Συνέντευξη τύπου/ • Προβολή ταινίας/ Οργάνωση δύο ενημερωτικών • συναντήσεων για τους κατοίκους του Δήμου. Στο τέλος • των συναντήσεων δόθηκαν: ενημερωτικό υλικό, • τσάντες και κάδοι ανακύκλωσης στους κατοίκους του • Δήμου. • Εκστρατεία Παρακολούθησης : 11/2009-σήμερα • Campanya de seguiment (Δράσεις παρακολούθησης και διάχυσης των αποτελεσμάτων του προγράμματος)

Ισπανία: Δήμος Verdú (6) Αξιολόγηση • Ποσοστό ανακύκλωσης (πριν): 12.5% (2008) • Ποσοστό ανακύκλωσης (μετά): 70% (2010)

Γιατί όχι και στην Κύπρο;

Κύπρος: παραγωγή ΑΣΑ (2010) • To 2010 στην Κύπρο παράχθηκαν 588,864 τόνοι αστικών στερεών αποβλήτων.Στον ακόλουθο πίνακα δίνονται οι εκτιμήσεις για την παραγωγή ΑΣΑ ανά επαρχία της Κύπρου για τα έτη 2012, 2015, 2020, 2025 και 2030 (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης για τα οικιακά απόβλητα, Μάιος 2012):

Κύπρος: ποιοτική και ποσοτική σύσταση ΑΣΑ (2010) • Σημείωση: • Τα υλικά συσκευασίας αποτελούν ποσότητα 215,500 τόνων ή ποσοστό • 36.6 % των ΑΣΑ. 49

Κύπρος: σύσταση υλικών συσκευασίας 50

«Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης» 2 0/02/2014, Λευκωσία, Κύπρος