Biobased Economy: nieuwe gouden eeuw voor Nederland?

1. Biobased Economy: nieuwe gouden eeuw voor Nederland? Scheveningen 06 december 2011 www.twitter.com/janrotmans

2. Derde Industriële Revolutie 1ste Industriële Revolutie kolen, stoommachine 2de Industriële Revolutie olie, verbrandingsmotor 3de Industriële Revolutie duurzame energie, groene grondstoffen

3. Transitie naar Duurzame Economie Van Naar CO2-gebaseerd CO2-arm lineair gesloten kringlopen fossiele brandstoffen groene grondstoffen recyclen upcyclen bezit ruilen / huren

4. Filosofie we moeten de natuur imiteren in plaats van dwingen van reductionisme naar holisme

5. Clean Tech Industry duurzame energie schoon vervoer schone watertechnologie schone chemie

6. Mondiale economische machtsstrijd • Obama • “ Het land dat de schone technologie-economie • domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie • domineert en Amerika moet dat land zijn ”

7. Mondiale Clean Tech ontstaat mondiale economie rondom schone technologie snelst groeiende industrie ter wereld 2010: 250 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009) China 55 miljard Duitsland 42 miljard Amerika 35 miljard Italië 17 miljard Nederland 2 miljard?

8. Mondiale Clean Tech China investeert komende 5 jaar 235 miljard euro in schone technologie VW investeert 1 miljard in duurzame energie (windmolenpark, waterkrachtcentrale) Unilever wil voetafdruk halveren in 10 jaar Duitse staatsbank stelt 100 miljard beschikbaar voor duurzame energie

9. Relatieve omzet in Clean Tech naar BNP 2008 [% EUR] (bron WNF)

10. Nederlands aandeel in verschillende Clean Tech segmenten naar BNP 2008 [% EUR] (bron WNF)

11. Investeringen in Clean Tech (bron WNF)

12. Clean Tech Wereldwijde Omzet [% EUR/BNP] Nationale publieke uitgaven duurzame energie R&D [% EUR/BNP] (bron WNF)

13. Conclusie I nieuwe economie rondom duurzaamheid snelst groeiende industrie ter wereld Nederland onderinvesteert in nieuwe economie

14. Transitie naar Bio-Economie

15. Transitie naar Bio-Economie overgang van economie gebaseerd op koolstof naar economie met biomassa als centrale grondstof

16. Transitie naar Bio-Economie biomassa planten, hout, algen, afval fotosynthese bioraffinage biomaterialen

17. Waardepiramide

18. Uitgangspunt Nederland ideaal grote haven(s) chemische industrie landbouw en agro-industrie transport en logistiek energieproductie kennis & innovatie

19. Omwenteling technologisch aanpassing logistiek systeem nieuwe infrastructuur (nieuwe pijpleidingen) aangepaste havens materiaalstromen veranderen andere agrarische ketens maatschappelijk andere maatschappelijke verhoudingen aangepaste wetgeving duurzaamheid

20. Deeltransities landbouw moet ontvlechten van fossiele sector chemie moet ontvlechten van fossiele sector chemie ombouwen richting voeding-gezondheid druist in tegen belangen petro-chemie en landbouw vraagt om radicale verandering, kost decennia

21. Duurzame bio-chemie Stabilisatie huidige situatie Acceleratie Take-off Voorontwikkeling tijd 2050 2000 2011 Fase van transitie bio-economie

22. Schaal transitie bio-economie Macro-niveau - voorraden fossiele brandstoffen + voorzieningszekerheid + klimaatverandering - financieel-economische crisis Meso-niveau + Klimaatverdrag Durban? + WBC Sustainable Development. - EU wet & regelgeving - Nederlandse wet & regelgeving Micro-niveau + pilots + technologische kennis + entrepreneurs - lokale wet- en regelgeving

23. Transitie • fundamentele verandering van structuur, cultuur, werkwijzen • structuur: institutionele, economische, fysieke structuur • cultuur: gedeelde beelden, waarden, paradigma’s • werkwijzen: routines, regels, gedrag • radicale omslag in denken & handelen op systeemniveau • in kleine stappen

24. organiseren denken handelen

25. Transitie is Machtsverschuiving regime: dominante structuur, cultuur en werkwijzen met macht en gevestigde belangen niche: opkomende, afwijkende structuur, cultuur en werkwijzen op klein schaalniveau niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime overnemen; regime beschermt zich daartegen door de niche onschadelijk te maken of op te nemen transitie = regime-wisseling = machtswisseling

26. Transitie bio-economie leidt tot andere praktijken, organisatiestructuren, regelgeving, financiën en machtsverhoudingen vergt institutionele innovatie: landbouw en chemie moeten intensief gaan samenwerken vanuit wezenlijk andere culturen vraagt om radicale verandering in kleine stappen

27. Conclusie II bio-economie zit in beginfase van transitie bio-economie is nog gekoppeld aan energie wensbeeld

28. Barrières

29. Barrières mentale barrières juridische barrières beleids barrières financiële barrières

30. Mentale Barrières gebrek aan ambitie 30% groene grondstoffen in 2030 is eenvoudig te realiseren

31. Mentale Barrières gebrek aan visie filosofische grondhouding bio-economie als harmonie met de natuur bio-economie als efficiënte omgang met de natuur bio-economie als controle over de natuur

32. Sluiten van Kringlopen DOEPEL STRIJKERS – gebaseerd op Newmans Extended Metabolism Model

33. Toeristisch Industrie Park

39. Juridische Barrières wet- en regelgeving fossiel georiënteerd creëert ongelijk bio-speelveld - etheen maken uit bio-ethanol (met importheffing) of uit nafta (aardolieproduct, zonder importheffing) - veel reststromen worden als afval beschouwd in afvalstoffenwet

40. Beleids Barrières alleen wegwijzers voor biomassa richting energie geen wegwijzers voor biomaterialen / biochemicaliën - biobrandstoffen wel verplicht en biomaterialen niet - Europese biobrandstoffenlijn creëert kunstmatige markt voor biobrandstoffen waardepiramide staat op zijn kop

41. Financiële Barrières Investeringen van de grote Nederlandse banken [miljard EUR] (bron WNF)

42. Conclusie III bio-economisch systeem zit vol weeffouten en is helemaal fossiel georiënteerd persistent

43. Sturing

44. Transitie Strategie • faciliteren en stimuleren • vraagt om leiderschap van overheid • incrementeel beleid + transformatief beleid

45. Stimuleren • ambities formuleren en kaders stellen • wat Duitsland is voor ontwikkeling van zonne-energie • wat Denemarken is voor ontwikkeling van windenergie • wordt Nederland voor ontwikkeling bio-based technieken

46. Stimuleren • visie ontwikkelen als stip op de horizon • in 2050 is Nederland de leider in bio-economie • in 2040 40% groene grondstoffen • in 2030 werkt 1:3 beta-studenten in bio-economie

47. Faciliteren • 1. strenge normen voor duurzaamheid biomassa • 2. experimenteerruimte creëren • 3. barrières wegnemen • 4. coalities vormen en netwerken stimuleren

48. Incrementeel Beleid • realiseren in praktijk wat nu al kan • fabriek neerzetten voor productie bio-etheen uit bio-ethanol • propyleneglycol uit glycerol in plaats van uit propylene • chloortransport stoppen in ruil voor chloorproductieuitbreiding • vergroenen van PET door grondstoffen als PTA uit biomassa

49. Incrementeel Beleid • - overheid als ‘launching customer’ • - integraal beleid ontwikkelen • - consument er bij betrekken • ‘communities’ benaderen • sociale media gebruiken • op slimme, interactieve wijze • consument heeft sleutel in handen

50. Transformatief Beleid • gericht op mondiale excellentie op hoogwaardige • niveaus in de waardeketen • hoogwaardige producten • kennisintensieve innovatie • transitie-arena’s met friskijkers en dwarsdenkers