GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ Hamdi GÜLŞEN

1. GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ Hamdi GÜLŞEN

2. MEVZUAT Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Genel Yönetim Mali İstatistikleri Genel Tebliği Sıra No:2 (Genel Yönetim Sektörünün Kapsamı) Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Detaylı Hesap Planlarına İlişkin Tebliğ Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Genel Tebliği (Sayı: 1) (Amortisman Uygulamaları)

3. GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ

4. 5018 KMYKK KAPSAM KAPSAM MADDE 2.- Bu Kanun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü kapsar.

5. 5018 KMYKK-4/1,7/D,42/2 MADDE 4/1:Kamu Maliyesi; gelirlerin toplanması, harcamaların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun varlık ve borçları ile diğer yükümlülüklerin yönetimini kapsar. MADDE 7/D:Kamu hesaplarının standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre oluşturulması zorunludur. MADDE 42/2:Kesin Hesap Kanun Tasarısı, muhasebe kayıtları dikkate alınarak ......... hazırlanır.

6. MUHASEBE SİSTEMİ NEDİR? 5018/49 Muhasebe sistemi; mali raporların düzenlenmesi ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak ve karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak şekilde kurulur ve yürütülür. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin çerçeve hesap planına uygun detaylı hesap planları ilgili idarelerin görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca; merkezi yönetim kapsamı dışındaki kamu idarelerinin uygulayacakları hesap planları ise Maliye Bakanlığı ile ilgili idareler tarafından birlikte hazırlanır.

7. KAYIT ZAMANI VE KULLANILACAK BELGELER- 5018/50 Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır.   Kamu borç yönetimine ilişkin olanlarda Hazine Müsteşarlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde mali işlemlerin gerçekleştirilmesi ve muhasebeleştirilmesinde kullanılacak belgelerle şekil ve türleri Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

8. 5018 KMYKK-51 Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi MADDE 51.-Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterilir.   Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.   Kamu hesapları mali yıl esasına göre tutulur. Mali yılın bitimine kadar fiilen yapılmış olan ödemelerden mahsup edilememiş olanların, ödenekleri saklı tutulmak suretiyle, mahsup işlemleri mali yılın bitimini izleyen bir ay içinde yapılabilir. Zorunlu hallerde bu süre, Maliye Bakanlığı tarafından bütçe giderleri için bir ay, diğer işlemlerde iki ayı geçmemek üzere uzatılabilir.

9. GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ ve ÇERÇEVE HESAP PLANIRG:08.06.2005-25839

10. GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİNİN İÇERİĞİ

11. AMAÇ Bu Yönetmeliğin amacı, genel yönetim kapsamındakikamu idarelerinin, hesap ve kayıt düzeninde saydamlık, hesap verilebilirlik ve tekdüzenin sağlanması, işlemlerinin kayıt dışında kalmasının önlenmesi, faaliyetlerinin gerçek mahiyetlerine uygun olarak sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi; mali tablolarının zamanında, doğru, muhasebenin temel kavramları ve genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri çerçevesinde, uluslararası standartlara uygun, yönetimin ve ilgili diğer kişilerin bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak şekilde hazırlanması ve yayımlanmasına ilişkin esas, usul, ilke ve standartların belirlenmesidir.

12. KAPSAM Bu Yönetmelik, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerini kapsar. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa tabi ve aynı zamanda kurumlar vergisi mükellefi olan kamu idareleri, bu Yönetmeliğin sadece bütçe işlemlerininmuhasebeleştirilmesi, raporlanması ve hesapların konsolidasyonuna ilişkin hükümlerine tabidir.

13. TANIMLAR Muhasebe birimi: Kapsama dahil kamu idarelerine ait, gelir ve alacakların tahsili, gider ve borçların hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm mali işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanmasına ilişkin muhasebe hizmetlerinin yapıldığı birimi, Muhasebe yetkilisi: Usulüne göre atanmış, muhasebe biriminin yönetiminden ve yetkili mercilere hesap vermekten sorumlu yöneticisini, Muhasebe sistemi: Mali işlemlerin yürütülmesinde, kaydedilmesinde ve raporlanmasında kullanılan hesap planları, defterler ve muhasebeleştirme süreçlerinin tamamını, Muhasebe politikaları: Muhasebe işlemlerinin kaydedilmesi, mali raporların hazırlanması ve sunulmasında kabul edilen ilke, kural, standart ve uygulamaları, Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi, Öz kaynak: Yönetmelik kapsamına dahil kamu idarelerinin varlıkları ile yabancı kaynakları arasındaki farkı, Gelir: İlk defa hesaplara alınacak varlıklar ile yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta artışa neden olan her türlü işlemi,

14. TANIMLAR Gider: İlk defa hesaplara alınacak yükümlülükler ile yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta azalışa neden olan her türlü işlemi, Ekonomik sınıflandırma: Kapsama dahil kamu idarelerinin gelir ve giderlerinin türleri itibarıyla sınıflandırılmasını, Bütçe geliri: Kapsama dahil kamu idarelerinin bütçeleri ve diğer mevzuatla gelir olarak tanımlanan her türlü işlemi, Bütçe gideri: Kapsama dahil kamu idarelerinin bütçeleri ve diğer mevzuatla gider olarak tanımlanan her türlü işlemi, İz bedeli: Ekonomik ömrünü tamamladığı halde fiilen kullanılmasına devam edilen iktisadi kıymetler ile gerçek değeri tespit edilemeyen veya edilmesi uygun görülmeyen ancak, hesaplarda izlenmesi gereken iktisadi kıymetlerin muhasebeleştirilmesinde kullanılan ve muhasebe kayıtlarında yer verilen en düşük tutarı, Maliyet bedeli: Bir varlığın satın alınması, üretilmesi veya değerinin artırılması için yapılan harcamalar veya verilen kıymetlerin toplamını, Rayiç değer: Varlık veya kaynakların değerleme günündeki normal alım satım değerini,

15. TANIMLAR İtibari değer: Her türlü senetlerle, bono ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değeri, Defter değeri: Varlık veya kaynakların değerleme gününde muhasebe kayıtlarındaki değerini, Tahakkuk esası: Bir ekonomik değerin yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilmesini, Nakit esası: Gelirlerin nakden veya mahsuben tahsil edildiğinde, giderlerin ise nakden veya mahsuben ödendiğinde muhasebeleştirilmesini, Malî yıl: Takvim yılını, Faaliyet dönemi: Bakanlıkça aksi kararlaştırılmadıkça mali yılı, Hesap dönemi: Bakanlıkça aksi kararlaştırılmadıkça mali yılı, ifade eder.

16. TEMEL KAVRAMLAR Genel yönetim muhasebesi, muhasebe ilke ve kurallarının dayanağını oluşturan ve aşağıda belirtilen kavramlara göre yürütülür: a) Süreklilik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, herhangi bir zaman sınırlamasına tabi olmaksızın sürdürülür. b) Dönemsellik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, belirli dönemlerde raporlanır ve her dönemin faaliyet sonuçları diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanır. c) Parayla ölçülme: Parayla ölçülebilen ekonomik olay ve işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları, ortak ölçü olarak ulusal para birimi ile yapılır. d) Maliyet esası: Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan kalemler hariç, kamu idareleri tarafından edinilen varlık ve hizmetler, bunların elde edilme maliyet bedelleriyle muhasebeleştirilir. Maliyet bedeli tespit edilemeyen varlık ve kaynakların değerlemesine ilişkin hükümler saklıdır. e) Belgelendirme: Muhasebe kayıtları, gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş belgelere dayandırılır. f) Tutarlılık: Muhasebe uygulamalarının, faaliyet ve bütçe uygulama sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların birbirini izleyen dönemlerde tutarlı bir şekilde karşılaştırılabilirliğinin sağlanması esastır. Uygulanan muhasebe politikalarının değişmesi durumunda, değişikliklerin ve mali etkilerinin mali tablo dipnotlarında açıklanması zorunludur. g) Tam açıklama: Mali tablolar, bu tablolardan yararlanacak olanların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır şekilde düzenlenir. h) Önemlilik: Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve değerinin, mali tablolarda yer verilecek önemde olması esastır. i) İhtiyatlılık: Muhasebe uygulamasında muhtemel risklere ve olaylara karşı bu Yönetmelikte belirtilen durumlarda karşılık ayrılır. Faaliyet sonucunu değiştirmeye yönelik olarak gizli yedekler ya da gereğinden fazla karşılık ayrılamaz.

17. DEVLET MUHASEBESİ Devletin mali nitelikli, para ile ifade edilebilen işlemlerinin kaydedilmesi, kaydedilen bilgilerin topluca gösterilmesi ve yorumlanmasına ilişkin faaliyetlerin tümü olarak tanımlanabilir.

18. DEVLET MUHASEBESİ Devlet muhasebesinde kayıtlar iki farklı yöntem ile tutulabilir; Bunlardan ilki birkaç istisnası olsa dahi ülkemizde genel anlamda uygulanmakta olan “Nakit Esaslı Muhasebe”, ikincisi ise uygulama çalışmaları hızla devam eden “Tahakkuk Esaslı Muhasebe”dir.

19. MUHASEBE USULLERİ Devletin faaliyet alanındaki gelişime paralel olarak uygulanan muhasebe usulleri Nakit Esası Uyarlanmış Nakit Esası Uyarlanmış Tahakkuk Esası Tahakkuk Esası

21. NAKİT ESASI Nakit akımlarından doğan işlemleri kaydeder. Mali işlemler ve olaylar nakit alındığında veya ödendiğinde muhasebeleştirilir. Mali raporlar, asıl olarak bütçe gelir ve giderlerinden kaynaklanan nakit girişlerini ve nakit çıkışlarını, nakdi varlıkları ve yükümlülükleri raporlar. Nakit esaslı muhasebe; Özellikle maddi ve mali duran varlıklarını, Tahakkuk etmiş gelir ve giderlerini, Taahhüt ve garantilerini, Varlık ve yükümlülüklerine ilişkin fiyat ve miktar değişmelerini kaydetmez ve raporlamaz.

22. TAHAKKUK ESASI Tahakkuk esasında işlemler ve olaylar, nakit akımlarının ne zaman olduğuna bakılmaksızın, ortaya çıktıklarında kaydedilir. Gelirler hesabı, nakit olarak tahsil edilip edilmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca tahakkuk eden ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre gelir olarak kaydedilmesi gereken gelir işlemlerini, giderler hesabı da, yine, nakit olarak ödenip ödenmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca tahakkuk eden giderlerin toplamını gösterir. Tahakkuk esasına dayalı muhasebe sistemine göre üretilen mali raporlar, gelirleri, giderleri (amortisman dahil), varlıkları (mali ve fiziksel varlıkları, cari ve sermaye varlıklarını), yükümlülükleri ve diğer ekonomik akımları içerir. Tam tahakkuk esasına dayalı muhasebe, kamu kaynaklarının etkin, verimli ve ekonomik kullanılıp kullanılmadığını ve performans ölçümü için sağlam bir alt yapı oluşturur.

25. TEMEL KAVRAMLAR Süreklilik, Dönemsellik, Parayla Ölçülme, Maliyet Esası Tarafsızlık ve Belgelendirme, Tutarlılık, Tam Açıklama, İhtiyatlılık, Önemlilik.

26. ÇERÇEVE HESAP PLANI I- Bilanço Hesapları 1- Dönen Varlıklar 2- Duran Varlıklar 3- Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5- Öz Kaynaklar II- Faaliyet Hesapları 6- Faaliyet Hesapları III-Maliyet Hesapları 7-Maliyet Hesapları IV- Bütçe Hesapları 8-Bütçe Hesapları V- Nazım Hesaplar 9 Nazım Hesaplar Çerçeve Hesap Planı

29. AKTİF HESAPLAR

30. PASİF HESAPLAR

31. GİDER HESAPLARI

32. GELİR HESAPLARI

33. Hesap Planı Kodlama Örneği

43. 4 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

48. GENEL YÖNETİM MUHASEBE STANDARTLARI, KURALLARI VE UYGULANMASI

49. GENEL YÖNETİM MUHASEBE STANDARTLARININ OLUŞTURULMASI (GYMY-13) Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen muhasebe standartları ve kurallarındaki değişiklikler ve iyileştirmeler de dahil bu konudaki uluslararası gelişmeler Kurulca izlenir ve uyarlanarak yayımlanır.

50. MUHASEBE İŞLEMİ (GYMY-14)- I Bir kamu idaresinin başka bir kamu idaresi veya diğer üçüncü kişilerle olan karşılıklı ekonomik ilişkileri veya kamu idaresinin kendi içinde muhasebe işlemi olarak değerlendirilmesi ve raporlanması gereken ve para cinsinden ifade edilebilen her türlü işlem muhasebe işlemidir.