Hekimlik Mesleğinin Uygulanmasında Hukuka Uygunluk Nedenleri

1. Hekimlik Mesleğinin Uygulanmasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Hakim Dr. Ceyda ÜMİT Gaziantep II. Ağır Ceza Mahkemesi

2. İÇİNDEKİLER I. Kavramsal Açıklamalar II. Hukuka Uygunluk Nedenleri 1. Tıbbi Müdahalede Yetkili Hekim Şartı 2.Hastanın Rızasının Bulunması 3.Hastanın Tıbbi Müdahale Konusunda Bilgilendirilmesi (Aydınlatılmış Onam) 4. Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması

3. Kavramsal Açıklamalar • Kusur Sorumluluğu (nulla poena sine culpa) Kast Sorumluluğu:Doğrudan ve Olası Kast Taksir Sorumluluğu:Basit ve Bilinçli Taksir • Hukuka Aykırılık • Nedensellik Bağı

4. Kavramsal Açıklamalar • Kusur sorumluluğu: Eylemin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği • Doğrudan Kast : İşlenen suçun maddi unsurlarının bütünüyle düşünülmesi ve öngörülmesi • Olası Kast: Belirli bir sonucun gerçekleşmesine yönelik işlenen fiilin diğer bazı sonuçların da oluşumuna muhtemelen neden olacağının öngörülmesi

5. Kavramsal Açıklamalar • Taksir Sorumluluğu: Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesinin öngörülmeyerek gerçekleştirilmesi • Bilinçli Taksir :Öngörülen netice istenmemesine karşın sonucun meydana gelmesi hali • Basit Taksir: Öngörülebilir nitelikteki neticenin öngörülememesi

6. Hekimlik Mesleği Açısından Hukuka Uygunluk Nedenleri • Hekimlik mesleğinin uygulanmasında hukuka uygunluk nedenlerinin varlığı asıldır. • Hekimlik, özel ve teknik bir alanda yürütülen son derece hassas bir meslektir. Hekimlerimizi ceza sorumluğu ile karşı karşıya getiren mesleğin başka mesleklerle kıyaslanamayacak kendine özgü doğası, faaliyet alanı ve sunulan tıbbi hizmetin özelliğidir.

7. Hekimlik Mesleği Açısından Hukuka Uygunluk Nedenleri Hekimlik mesleğinin icrasında hukuka uygunluk nedenleri; hekimin ceza ve hukuk sorumluluğunu kaldıran durumlardır Her tıbbi müdahale, en üstün norm; anayasamızda güvence altına alınmış olan kişinin bedensel ve ruhsal bütünlüğüne yönelik bir eylemdir. Tıbbi müdahalenin hukuka aykırı olmaması için; yetkili doktor tarafından hukukun kabul ettiği bir amaçla, hastanın aydınlatılmış rızasının alınarak tıp bilimi verilerine göre zorunlu ve uygun bir şekilde, yani, dikkat ve özen yükümlülüğü çerçevesinde yapılması gerekmektedir.

8. Hekimlik Mesleği Açısından Hukuka Uygunluk Nedenleri • Hukuka uygunluk ögelerinden birinin yokluğu ve meydana gelen olumsuz sonucun doğrudan tıbbi hata ile bağlantılı olması, ayrıca, hekimin müdahaleyi yaparken içinde bulunduğu saikler, olaya özgü değerlendirmeye göre, hekimin sorumluluğuna yolaçabilmektedir.

9. Hekimlik Mesleği Açısından Hukuka Uygunluk Nedenleri Hekimin Sorumluluğunu Kaldıran Durumlar • Tıbbi Müdahalenin Yetkili Hekim Tarafından Yapılması • Hastanın Rızasının Bulunması • Hastanın Tıbbi Müdahale Konusunda Bilgilendirilmesi (Aydınlatılmış Onam) • Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması

10. Hekimlik Mesleği Açısından Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Yetkili Hekim Tarafından Yapılması • 1219 sayılı Tababet ve Şuabat Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun 1. maddesi; hasta tedavi etmek için tıp fakültesi mezunu olmak ve Türk olmak şartını getirmekte ise de; Kanunun 4. maddesinde; yabancıların da hekim olarak çalışmalarına imkan tanınmaktadır. O halde, tıbbi müdahalenin hukuka uygun olması için ilgili hekimin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması şartı aranmayacaktır.

11. Hekimlik Mesleği Açısından Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Yetkili Hekim Tarafından Yapılması • Tıpta Uzmanlık Tüzüğünün uzmanlık yetkisinin kullanılması başlıklı 4. maddesinde; tüzük hükümlerine göre uzmanlık belgesi olmayanların uzmanlıkla ilgili tıbbi müdahalede bulunması yasaklanmıştır. • Belirli bir dalda uzmanlığı olan hekimin uzmanlığı dışında bir alanda tıbbi müdahalede bulunması, tıbbi zorunluluk hallerinin yarattığı istisnalar dışında,Tüzük hükmü karşısında mümkün değildir. • Pratisyen hekimlerin yapacakları tıbbi müdahaleleri uzman hekimlerin, uzmanlık alanları dışında olsa dahi, yapabilecekleri şüphesizdir

12. Hekimlik Mesleği Açısından Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Yetkili Hekim Tarafından Yapılması • Hekimin uzman olmadığı halde veya uzmanlık alanı dışında tıbbi müdahalede bulunması üstlenme kusuruna yol açabilir. Yerleşik uygulama ve içtihat hukukunda da hekimin üstlenmemesi gereken bir tıbbi müdahaleyi tıbbi zorunluluk hali olmamasına karşın yapması, hekimin kusuru olarak kabul edilmektedir.

13. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rızanın Anlamı Tıbbi müdahaleleri hukuka uygun kılan hastanın rızasıdır. Rıza; en genel anlamıyla tanı ve tedaviye izin vermeye yönelik irade açıklaması olup,hekimin eylemi açısından hukuka uygunluk nedenidir. • Tıbbi müdahalede rızanın aranması, anayasada güvence altına alınan, herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkının sonucudur. • Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz. Kişi rızası olmadan, bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz .

14. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rızanın Anlamı • Hukuk düzeni tarafından korunan; kişinin kendi vücut bütünlüğüne ilişkin karar verme hakkıdır. Hür irade ile belirlenmiş hasta isteği, hastanın iyiliğinden önde gelmektedir. • Tetanos aşısı olmak istemeyen hastanın hayatını kaybetmesi hekimin kusuru değildir.

15. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rıza Kimden Alınır? • Rıza verme yetkisi, hastaya aittir. Bilincin kapalı olması halinde,rıza yakınlarından alınır. • Hasta, akıl hastalığı, sağır-dilsizlik gibi bir nedenle rızanın anlam ve sonuçlarını algılama yeteneğinden yoksun ise; kanuni temsilcisinin izni alınmalıdır. • Küçük ya da hacir altındaki hastalardaveli ya da vasinin rızası yeterlidir.

16. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rıza Kimden Alınır? Acil durum ve yaşamsal tehlikenin varlığı halinde, kanuni temsilci veya mahkemeden izin alınması zaman açısından olanaklı değilse izin şartı aranmayacaktır. Hasta ne kadar küçük ise, rıza verme yeteneğinin azaldığı, tıbbi müdahale ne kadar ağırsa ebeveynin rızasını almanın gerekliliği kabul edilmelidir. Tıbbi müdahalenin aciliyeti halinde;küçüğün rızası ile yetinilebilir. Hekimin tıbbi müdahaleyi zorunlu bulduğu hallerde veli ya da vasinin rıza vermesi halinde çocuğun izin vermemesinin önemi bulunmamaktadır.

17. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rıza Kimden Alınır? Boşanmış eşlerdevelayetin verildiği taraf, resmi birliktelik yoksa,her iki tarafın rızası alınmalıdır. Eşlerden biri gelmiyorsa tutanak altına alınarak, diğer eşin rızası ile, eşler arasında fikir ayrılığı varsa mahkeme kararı istenerek müdahale yapılabilir. Acil hallerde,bir tarafın izni varsa tıbbi girişim yapılmalıdır.Acil hallerde rıza yokluğuna karşın müdahale yapılabilmesi; 3. kişi lehine meşru savunma veya zorunluluk hali dolayısıyla hukuka uygun kabul edilmektedir. Acil hallerde, ilgili Cumhuriyet savcılığına başvurarak Çocuk Koruma Kanunu uyarınca sağlık tedbiri verilmesi de talep edilebilecektir.

18. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rıza Kimden Alınır? • Şahsa sıkı sıkıya bağlı kişisel alanı ilgilendiren cinsel tıbbi önlemlerderıza yetkisinin daha erken yaşlarda başladığı kabul edilir. Örnek bir olayda; 15 yaşındaki hastanın jinekolojik muayene veya teşhis için kan alınmasına rıza gösterebileceği kabul edilmiş, 16 yaşındaki hastanın çocuğunu aldırmasına karşı çıkan ailesinin başvurusunu mahkeme reddetmiştir. • Akıl hastası yönünden rıza açıklamasının bir istisnası vardır: Akıl hastası olan kişi tedavi yapılmadığında sağlığının zarar görmesi ihtimali bulunduğu takdirde, onayı alınmadan hastalığını tedaviye yönelik müdahaleye tabi tutulabilecektir.

19. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rızanın Kapsamı Rıza; soyut ve genel olamaz. Belirlenmiş tıbbi müdahaleye yönelik olmalıdır. Asıl tıbbi müdahale konusunda bilgi sunduktan sonra, bu tıbbi müdahaleye bağlı olarak zorunlu yapılması gereken tıbbi girişimler bakımındantekrar bilgi verme ve rıza almaya gerek yoktur. Hasta belirli bir hekim için rıza göstermişse, hekim değişikliği halindeyeniden rıza alınmalıdır. Tıbbi müdahale konusundaki rıza, ilaç tedavisini de kapsamalıdır.

20. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rızanın Kapsamı • Hukukta asıl olan her olayın, her vakıanın kendine özgü koşulları çerçevesinde değerlendirilerek sorumluluk tespitinin yapılmasıdır. • Hastanın aksi yöndeki iradesine karşın, rahim ve yumurtalığının alınması, hekim yönünden sorumluluk doğuracaktır. • Diğer yandan, bir spor hekiminin sporcunun rızası ile sporcuya doping maddesinin sağlık açısından zararlarını da anlatarak doping ya da benzeri maddeleri vermesi, yani kişinin rızası ile iyileştirme amacı taşımayan ve kişinin vücut bütünlüğünü olumsuz yönde etkileyici nitelikte müdahalelerde bulunması sorumluluk doğurabilecektir.

21. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Rızanın Şekli • Rıza; üzerinde tıbbi müdahalede bulunulacak kişi tarafından tıbbi müdahaleden önce ya da en geç müdahale sırasındaaçıklanmalı ve ilgili tıbbi müdahale konusunda alınmış olmalıdır. • Açıklama şekli önem taşımamakta, yazılı, sözlü, açık ya da zımmi irade beyanıyeterli kabul edilmektedir. • Hata, hile, zorlama, yanıltma, etki altında bırakma gibi durumlar olmadan rıza, serbestçe açıklanmış olmalıdır.

22. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Varsayılan Rıza Varsayılan rıza;kişinin bilincini kaybetmesi gibi durumlarda hayatının devamı açısından acil müdahalede bulunulmasının zorunlu olduğu hallerde hastanın yararına, hekimlik mesleğinin gerektirdiği önlemlerin alınarak müdahalenin yapılmasıdır. Hastanın içinde bulunduğu durum olmasaydı müdahaleye rıza göstereceği düşüncesinin yarattığı varsayılan rıza, hukuka uygunluk nedeni ve tıbbi zorunluluk halidir.

23. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Varsayılan Rıza • Tıbbi zorunluluk hallerindeki müdahale;Hipokrat yemini uyarınca, hekimin hastasının hayatını kurtarma amacı ile görevinin icrası kabul edilmelidir. • Narkoz verilerek ameliyata alınan hastanın karın bölgesi açıldığında önceki ameliyatta gazlı bez unutulduğunun görülmesi olayında, hastanın uyandırılarak gazlı bezin alınması hususunda izninin alınması hayatın olağan akışı ve mantık kurallarına terstir. • Yaşamsal tehlike olmasa bile, hastanın beden veya ruhsal bütünlüğüne yönelik büyük tehlikelere yol açabilecek rizikoların varlığı halinde de varsayılan rıza kabul edilebilir.

24. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Varsayılan Rıza • Ameliyatın genişletilmemesi halinde hastanın yaşamı veya sağlığı açısından esaslı tehlikenin bulunması durumunda hastanın varsayılan rızası kabul edilebilir, bu durumda hekimin müdahalesi hukuka uygun olacaktır. • Böbrek taşı alınması amacıyla yapılan ameliyatta böbreğin iltihabi durumu nedeniyle taşın alınmasının hastanın sağlığını tehlikeye koyacağı, böbreğin alınmasının tıbbi zorunluluk olduğunun tespit edilmesi sonucu yapılan müdahalenin hukuka aykırı olmadığına karar verilmiştir.

25. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Varsayılan Rıza • Hekim, bilinci açık olmayan hastayı aydınlatmasının ve iznini almasının mümkün olmaması, kanuni temsilcisine ulaşılamaması veya bizzat müdahale sırasında aydınlatma gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda, makul bir hastanın uygun bir aydınlatmadan sonra müdahaleye rıza göstereceğini kabul edebileceği durumlarda rıza almadan girişimde bulunabilir. • Tıbben müdahalede bulunulması zorunlu, ancak, kanuni temsilci rıza vermiyorsa, Medeni Kanun hükümleri çerçevesinde mahkemeden karar alınması, tehlike yaratacaksa izin aranmadan müdahale yapılması, eylemi hukuka aykırı kılmayacaktır.

26. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Hastanın Tıbbi Müdahale Konusunda Bilgilendirilmesi (Aydınlatılmış Onam) • Aydınlatma; hastanın iradesinin serbestçe oluşmasını ve vücut bütünlüğünün korunmasını sağlayıcı önemli bir hukuka uygunluk nedenidir. Hak sahibinin kişilik hakları ve vücut bütünlüğüne her tür müdahale hakkında serbest karar alabilmesine hizmet eder. • Hastanın rızasının hukuka uygunluk nedeni olarak kabul edilmesinin ön şartı; hastanın karar verebilmesi için gerekli tüm bilgilerin hastaya sunulmasıdır.

27. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı Tıbbi müdahalenin gerekliliği, kapsamı, sonuçları, muhtemel yan etkileri, riskleri, tedavi ve maliyet alternatifleri, müdahale sonrası uygulanacak bakım, cerrahın adı, uzmanlık durumu, tedaviyi uygulayan kurumun donanımıgibi tüm hususlarda hasta aydınlatılmalıdır. Hasta neye rıza verdiğini bilmelidir. Henüz tanı konulamayan, kesin bulgu elde edilemeyen hastalıklara dair olasılıklar konusunda bilgilendirme yükümlülüğü yoktur.

28. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı • Hastanın ameliyatı reddetmesinin sonuçları, müdahaleye onay verilmemesi durumunda ne olacağı, hastalığın nasıl bir seyir izleyeceği açıklanmalıdır. Kanser teşhisi ile ilgili yapılması gerekli bir testi öneren, ancak, testin yapılıp yapılmamasına dair sonuçları anlatmayan hekimin; hastanın maddi nedenle testi reddetmesi, müteakiben kanserden yaşamını yitirmesi nedeniyle eksik aydınlatma yaptığı kabul edilmiştir. • Önemli olan, yeterli aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmektir. Hastanın tıbbi müdahaleyi kabul etmemesi halinde ise tıbbi müdahale yapılamayacaktır.

29. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı Yeterince bilgilendirme yapılmadan ameliyata alınan hastanın ameliyat esnasında bazı organlarının alınması, aydınlatma yükümlülüğünün ihlalidir. Örnek bir olayda, rahimdeki tümör alınırken tüm rahmin alınabileceği konusunda aydınlatma yapılmadığı için hastanın kendi geleceğini belirleme hakkına saygı ilkesi ihlal edilmiştir. Anayasada garanti altına alınan kişisel bütünlük hakkı, hayatı tehlikeye girecek bile olsa vücuduna dokunulmasını istemeyen kişinin bu talebine saygı gösterilmesini gerektirmektedir.

30. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı Tıp bilimi ve mesleğinin kendine özgü özel koşulları çerçevesinde değerlendirme yapılmalıdır. Sözgelimi; ameliyattan önce anestezi uzmanının gerekli bilgilendirmeyi yapmaması, ancak hastanın narkoz dışında bir nedenle hayatını kaybetmesi halinde hekimin sorumluluğu doğmayacaktır. Buna karşın, hayati tehlike nedeniyle acilen ameliyata alınması gereken hastaya ameliyat sırasında sinir sisteminde zarar meydana gelebileceğini söyleme zorunluluğu bulunmamaktadır.

31. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı • Tıbbi girişim sonucu ortaya çıkabilecek rizikolar konusunda da aydınlatma yapılmalıdır. • Riziko aydınlatması;müdahaleden sonra meydana gelmesi muhtemel ve önlenmesi konusunda tıp bilimi verilerinin kesin garanti vermediği sonuçları da kapsamalıdır. • Kalça ameliyatı olan hastaya ameliyattan uzunca bir süre sonra dahi, ağrıların devam edeceği hatta daha şiddetli ağrılar yaşayabileceğinin açıklanmamış olması, hastanın ameliyat için verdiği rızanın geçersiz kabul edilmesine yol açmıştır.

32. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı • Aydınlatma yükümlüğünün ihlalinin hekimin sorumluluğuna yol açması için ihlal ile netice arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. • Hastanın kurallara uygun bilgilendirilmesi halinde, onay vermesi bekleniyorsa nedensellik ilişkisi kabul edilmez. • Aydınlatılsaydı dahi, hastanın rıza vermeyeceğinin ispatlandığı durumlarda meydana gelen neticeden sorumluluk doğabilir.

33. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı • Aydınlatılan konulardagerçekleşen risklerden de sorumluluk doğmayacaktır. • Hastanın aydınlatılmadığı konulardagerçekleşen riskten dolayı hekim sorumlu olabilecektir. Örneğin; felç riski konusunda aydınlatılmayan hastada müdahale sonrasında felç durumu oluşmuşsa sorumluluk doğacaktır.

34. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı • Müdahale acil ise;aydınlatmanın kapsamı daralacak, estetik operasyonlar gibi müdahalenin acil olmadığı hallerde ve büyük riskler taşıdığı durumlarda ise kapsamı genişleyecektir. • Acil bir zorunluluk durumunda daha ağır sonuçların doğmasını önlemek bakımından aydınlatma yükümlülüğünden vazgeçilebilir. • Trafik kazası sonucu bilincini kaybeden hastanın hayatını kurtarmak için yapılan acil müdahalede bilgilendirme koşulunun hukuka uygunluk nedeni olarak aranması,hayatın olağan akışına terstir. İ

35. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Zamanı • Müdahaleden önce, hasta bilgilendirilerek,karar vermesi için makul süre tanınmalıdır. • Doktrinde kabul edilen görüş; müdahaleden en az 1 gün önce aydınlatmanın yapılmasıdır. Kural olarak yazılı veya sözlü yapılabilir. • Karşılaşılabilecek muhtemel ispat sorunları açısından yazılı yapılması daha uygundur.Ayrıca, hekimin hastası ile konuşması da çok önemlidir. Yazılı bilgi verildikten sonra, sorular sözlü olarakyanıtlanmalıdır.

36. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Aydınlatmanın Kapsamı • Hastanın içinde bulunduğu durum ve hastalığı dikkate alındığında, bilgilendirildiği takdirde hastalığının daha kötüye gideceğinin anlaşılması halinde, hasta için kötü sonuçlar yaratmamak, sağlık durumunda düzelme sağlamak amacıylahekimin iyileştirme için susmayı tercih edebileceği kabul edilmektedir. • Benzer düzenleme, Hasta Hakları Yönetmeliğinde de bulunmaktadır: Genel kabul, hastalığın seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi halinde teşhisin saklanabileceği yönündedir. Bu durumda, hasta ya da yakınlarına bilgi verip vermeme hekimin takdirindedir.

37. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Kim aydınlatılmalıdır? • Aydınlatma kural olarak hastanın kendisine, müdahaleyi yapacak hekim tarafından yapılır. Hekim, hastanın ruhsal durumunu koruyacak şekilde teşhisi ve sonuçlarını söylemelidir. • Hastanınküçük, kısıtlı, akıl hastası olması durumunda;veli ya da vasi, hastanın şuurunun kapalı olması halindeise yakınları bilgilendirilir. • Narkoz altında yapılan ameliyat sırasında gelişebilecek tıbbi girişim olasılıklarına karşı; aydınlatılmak ve rıza vermek konusunda eşin vekil atanması kabul edilmiştir. Müdahale sırasında gelişebilecek durumlar açısından aydınlatılmak üzere, eş vekil atanabilir.

38. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması • Hekimlik mesleğinin icrasının hukuka uygunluğu için önemli bir koşul da; tedavi amacıyla tıp meslek ve sanatının gerektirdiği sorumlulukla hareket etme ve mesleki hata yapmamaktır. • Tıbbi hata; hekimin tıp mesleğini icra etmesi dolayısıyla yaptığı tıbbi girişimde tıp mesleğinin ve biliminin kural ve gereklerine uymaması nedeniyle hastasının yaşamı ve sağlığına zarar vermesidir. • Dikkatsizlik, özensizlik, ilgisizlik sonucu teşhis ve tedavi yönteminin yanlış belirlenmesi ve uygulanması, başlıca tıbbi hata nedenleridir.

39. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması • Hastanın aydınlatılmaması, onayının alınmaması, hastaya müdahale öncesi veya sonrasında gerekli destek ve bakım verilmemesi durumları, malpraktis kavramı içinde değerlendirilir. • Tıbbi hatanın varlığı için kusur da somut olayda kanıtlanmalıdır.

40. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması • Tıbbi hata, hastanın yaralanmasına, ölümüne, sağlığının bozulmasına neden olduğundan hekimin müdahalesini hukuka aykırı kılacak ve sorumluluğuna yol açacaktır. • Tıbbi hatanın tespitinde; tedavinin yapıldığı tarihte geçerli bilimsel bilgiler ve mevzuat esas alınacaktır.

41. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması • İzin verilen risk;dikkat ve özen yükümlülüğünün yerine getirilmesi koşuluyla tıbbın ve hukukun kabul ettiği risk ve beklenmeyen durumların oluşmasıdır.Tıbbi müdahalenin yol açması muhtemel komplikasyonlar tıbbi hata değildir. • Ameliyat sırasında sterilizasyon koşullarına dikkat edilmesi ve alınan standart önlemlere karşın enfeksiyon gelişmesi, izin verilen risk kapsamında değerlendirilir. Riskleri önleyici, asgariye indirici önlemlerin alınması halinde izin verilen risk dolayısıyla hukuka aykırılık oluşmayacaktır. • Hekim, sadece, öngörülebilir ve önlenebilir nitelikteki tutum ve önlemlerle önüne geçilebilecek komplikasyonlarda özen yükümlülüğüne aykırı davranışı nedeniyle sorumlu tutulabilecektir.

42. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması • Tedavinin amaç ve yöntemini seçmek, asli olarak hekimin takdirindedir. Riskli de olsa, bilinen ve tıbben kabul edilen bir yöntemin tıbbın gerektirdiği önlemler alınarak uygulanması,malpraktis kavramı içinde değerlendirilemez. • Sorumluluk için hatalı ya da kusurlu tıbbi müdahale ile meydana gelen istenmeyen sonuç arasında nedensellik bağı olmalıdır.

43. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması Örnek değerlendirme ölçütleri; -geç müdahale olup olmadığı, -yeterli müdahale olup olmadığı, -tedavide kusur olup olmadığı, -nedensellik bulunup bulunmadığı, -tedavinin zamanında yapılması konusunda savsama, özensizlik, meslek ve sanatta acemilik olup olmadığı, -tedavi zamanında yapılsaydı teşhis ve tedavinin sonucu etkileyip etkilemeyeceği…

44. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması Nedensellik Bağı Yargıtay önüne gelen bir başvuruda; hastanın başvurusu ile ölüm olayı arasında geçen kısa sürede tetkiklere başlansa dahi, ölüm olayının meydana gelebileceği, ölüm ile hekimin kusuru arasında nedensellik bağı bulunmadığı ölçütüne göre karar verilmesi gereğine işaret edilmiştir.

45. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması Nedensellik Bağı Ateşli silah yaralanması nedeniyle kaldırıldığı hastanede tıbbi müdahalesi yapılarak evine gönderilen hastanın yakınmalarının artması üzerine tekrar aynı hastaneye başvurduğu bu kez vücudunda mermi çekirdeğinin kaldığı tespit edilerek bir başka hastaneye sevkinin yapıldığı, hastanın aynı gün hayatını kaybettiği olayda; ilk getirildiği hastanede ateşli silah yaralanması tespit edilerek gerekli müdahale yapılsaydı kurtulmasının tıbben mümkün olup olmadığının tespitinden sonra sorumluluğun belirlenmesi gerektiği kabul edilmiştir.

46. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması Nedensellik Bağı Trafik kazası nedeniyle hastaneye getirilen yaralıya hekime haber verilişinden itibaren 15 dakika sonra hekimin tedaviye başlaması olayında, bilirkişi raporunda;gecikme olmasaydı dahi, hastanın hayatını kaybetmesinin kaçınılmaz olacağı belirtilmiştir.

47. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması Olaya Özgü Değerlendirme Kuralı Hekimlik sanatının icrası sırasında özen yükümlülüğüne aykırı olmayan takdir yetkisinin kullanılması hukuka uygundur. Mevcut veriler ışığında takdir yetkisini kullanan doktora hastayı daha önce sezaryene almadı diye sorumluluk yüklenemeyecektir. İçeriği hatalı olan ilaçta hekimin imal hatasını tahmin etme olanağı bulunmadığından kusur yoktur. Kapıya sıkışan parmaklara gerekli müdahale yapılmasına karşın kangren gelişmesine dair somut olayda hekimin ortalama özeni gösterdiği belirlendiğinden tıbbi hata saptanmamıştır. .

48. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması Olaya Özgü Değerlendirme Kuralı Ameliyat beklenen sonucu vermemiş olsa da; tıp bilimi kurallarına göre uygun bir müdahalede bulunulmuş ise hekimin taksirinden söz edilemeyecektir. Narkozun olağan komplikasyonu nedeniyle meydana gelen olayda hekimin kusuru yoktur. Hekimden özenin beklenemeyeceği hallerde, kusur yoktur. 19 saat aralıksız çalışmadan sonra fiziki aşırı yüklenme nedeniyle hata yapan hekimle ilgili değerlendirmede; hekimin konsantrasyona ihtiyacı olduğu, aşırı yorgunluk nedeniyle yaptığı hatadan kaynaklanan sonuçtan sorumlu olmayacağına karar verilmiştir.

49. Hekimlik Mesleğinin İcrasında Hukuka Uygunluk Nedenleri Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygun Olması Olaya Özgü Değerlendirme Kuralı • Ameliyat öncesi gerekli konsültasyon ve tetkiklerin yapılmaması, • Gerektiği halde dahiliye konsültasyonu istenmeyip hastanın şeker komasına girmesine yol açılması, • Tıbbi müdahalenin sağlık görevlisine yaptırılması, • Hasta dosyasına bakılmadan başlanan ameliyat sırasında tümörlü göz yerine diğer gözün alınması, • Tedavi için yanlış ilaç kullanılması, doz alımında yanılma, yanlış teşhis, tanıya uygun ilaç verilmemesi...

50. İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER cumit@adalet.gov.tr