Aansluiting vwo-wo in vogelvlucht en kikkerperspectief Lezing 7 november 2002 Voor: VVAO Leiden

1. Aansluiting vwo-wo in vogelvlucht en kikkerperspectief Lezing 7 november 2002 Voor: VVAO Leiden Locatie: Het Witte Huis, Oegstgeest Spreker: Marlon Domingus, Aansluitingsprogramma vwo-wo, Universiteit Leiden

2. Indeling (30 minuten): • • Veranderingen n.a.v. de Tweede Fase (2 minuten) • • Aansluitingsproblemen globaal genomen (5 minuten) • • Doelstellingen Aansluitingsprogramma vwo-wo • van de Universiteit Leiden (2 minuten) • • Het oriënteringsprogramma en het verdiepingsprogramma • van het Aansluitingsprogramma (2 minuten) • • De Aansluitingsmodulen van het Aansluitingsprogramma; • opzet, doelstelling, presentatie en ervaringen (10 minuten) • • Blik naar de toekomst (2 minuten) • • Vraag & antwoord (7 minuten)

3. Deze presentatie staat vanaf vandaag op: www.aansluitingsprogramma.leidenuniv.nl/vvao.ppt

4. 1.Veranderingen n.a.v. de Tweede Fase Vanaf 1998-1999 wijzigingen in de bovenbouw van het vwo met als doelstelling de aansluiting tussen vwo en het hoger onderwijs te verbeteren. 1.1. De Tweede Fase – een inhoudelijke verandering In plaats van vakken en vakkenpakketten nu 4 profielen, een gemeenschappelijk deel en een vrije ruimte. De omvang van een vak is in studielast-uren (slu) vastgelegd; de studielast van 4 vwo t/m 6 vwo bedraagt 4800 slu en is als volgt ingedeeld:

5. Gemeenschappelijk deel (40%) Vakken studielast Nederlands 480 Engels 400 Duits 1160 Frans 1160 Algemene natuurwetenschappen 200 Geschiedenis 1 80 Maatschappijleer 120 Culturele en kunstzinnige vorming 200 Lichamelijke opvoeding 1 160 Totaal 1960 uren

6. Profielen – keuze uit één van de vier profielen (40%) Profiel Cultuur en Maatschappij (C&M) Moderne vreemde taal 320 480 Tweede moderne vreemde of Klassieke taal of filosofie 320 480 Geschiedenis2 360 Cultureel kunstzinnige vorming 480 Wiskunde A1 360 Totaal 1840 2160 uren

7. Profiel Economie en Maatschappij (E&M) Economie 1,2 520 Wiskunde A1,2 600 Aardrijkskunde 360 Geschiedenis 2 360 Totaal 1840 uren

8. Profiel Natuur en Gezondheid (N&G) Biologie 1,2 480 Natuurkunde 1,2 360 Scheikunde 1 400 Wiskunde B1 600 Totaal 1840 uren

9. Profiel Natuur en Techniek (N&T) Biologie 1,2 480 Natuurkunde1 360 Scheikunde 1 400 Wiskunde B1 600 Totaal 1840 uren

10. Vrij deel (20%) •Loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB) … • Examenvak naar keuze >280 slu • Vrij te besteden aan vakken uit het profiel incl. het maken van het profielwerkstuk(80 slu)… • Vrij te besteden aan vakken buiten het profiel (management en organisatie, Fries of informatica)… • Het volgen van bijvoorbeeld een masterclass … •Het volgen van bijvoorbeeld een module ter oriëntatie op het vervolgonderwijs (OVO) … • schoolactiviteiten o.a. lidmaatschap van de MR… Totaal 1000 uren

11. 1.2 Het Studiehuis – een didactische verandering In plaats van nadruk op kennis, meer nadruk op vaardigheden en het actief en zelfstandig leren van leerlingen • Minder frontale lessen – meer individueel of in groepjes aan opdrachten werken, aan de hand van een leswijzer (instructie van de vakdocent mbt per week te verwerken stof en opdrachten) en een antwoordmodel tbv zelfcorrectie. • Rol van de docent verschuift van primaire initiator naar begeleider • Naast kennis meer nadruk op vaardigheden zoals werkplanning, communiceren en reflecteren.

12. 2. Aansluitingsproblemen globaal genomen

13. •leerlingen kiezen een vervolgopleiding zonder feitelijk te weten wat deze studie inhoudt • leerlingen kiezen een vervolgopleiding om verkeerde redenen (status-gevoelige opleiding, dwang van thuis) • leerlingen kiezen een vervolgopleiding zonder goed genoeg te weten wat hun talenten / wensen zijn

14. • leerlingen moeten een vervolgopleiding kiezen uit een jaarlijks groeiend aantal opleidingen dat inhoudelijk ook verandert, mede door mode-trends in opleidingen (momenteel zijn vooral de management-varianten en demulti-disciplinaire opleidingen in trek) • bij schoolvakken die als zodanig ook vertegenwoordigd zijn in het vervolgonderwijs (vb: wi, na sk, gs, ne, en, fra, du, eco): het kennis- en vaardigheden-niveau van de abituriënt sluit vaak niet optimaal aan op de eisen van de HO-vervolgopleiding.

15. Als gevolg van één of meerdere bovenstaande redenen staakt een student zijn/haar studieen loopt daarmee studievertraging opdie in de huidige beperkingen qua studiebeurs enmaximale studieduur al snel het afrondenvan een opleidingzonder aanvullende leningenen zelfs het met terugwerkende kracht terugbetalenvan de voorlopig toegekende studiebeurs in gevaar brengt.

16. 3. Doelstellingen Aansluitingsprogramma vwo-wo van de Universiteit Leiden

17. Het Aansluitingsprogramma vwo-wo (2001) komt voort uit het Aansluitingsproject vwo-wo (1996). Zestig scholen -voornamelijk uit de regio- participeren structureel in de activiteiten van het Aansluitingsprogramma vwo-wo en zijn zogenaamde ‘deelnemende scholen’.

18. Doelstellingen met betrekking tot leerlingen: •leerlingen helpen bij een zelf-onderzoek (wat kan ik en wat wil ik) • leerlingen helpen zich te oriënteren in hun studiekeuze door het aanbieden van inhoudelijke programma’s • leerlingen helpen zich een realistisch beeld te vormen van een concrete universitaire opleiding • leerlingen wijzen op de verschillen tussen een HBO opleiding en een universitaire opleiding • leerlingen intellectueel uitdagende en stimulerende onderwijsprogramma’s aanbieden

19. secundair: • leerlingen helpen bij een kennis/vaardigheden-achterstand bij een bepaald schoolvak (5 vwo en 6 vwo)

20. Doelstellingen met betrekking tot vwo-scholen: •het onderhouden van langdurige en wederzijds betekenisvolle relaties met vwo-scholen • het bevorderen van het (inhoudelijke) contact tussen docenten vwo en docenten wo • het bevorderen van het (inhoudelijk) contact tussen schooldecanen en de Universiteit Leiden • het ad hoc adviseren / ondersteunen van een bepaalde school op het gebied van studiekeuzebegeleiding of voorlichting met betrekking tot ontwikkelingen binnen de Universiteit Leiden

21. Doelstellingen met betrekking tot de Universiteit Leiden: •het bevorderen van het (inhoudelijke) contact tussen docenten wo en docenten vwo • het bevorderen van het (inhoudelijk) contact tussen docenten wo en leerlingen / scholen • het ad hoc adviseren / ondersteunen van een bepaalde opleidingen op het gebied van onderwijsmateriaal ontwikkeling of voorlichting met betrekking tot ontwikkelingen binnen middelbare scholen (o.a.: Tweede Fase)

22. 4. Het oriënteringsprogramma en het verdiepingsprogramma van het Aansluitingsprogramma vwo-wo van de Universiteit Leiden

23. 4.1 Het oriënteringsprogramma •Schoolwerkboekje ‘oriënteren op een studie aan de Universiteit Leiden’ – wat kan ik en wat wil ik •Schoolbezoek af te leggen door een universitair medewerker – verschillen en overeenkomsten vwo/wo. •Schoolbezoek af te leggen door een studententeam – wat is studeren / het studentenleven in de praktijk •Gastles / de universiteit in de klas – les van een universitair (hoofd)docent of hoogleraar dat aansluit bij reeds behandelde stof van een bepaald vak bij een bepaalde klas of daar aanvullend op is •Proefstuderen – een middag studeren bij de universiteit Leiden na het maken van enkele opdrachten

24. 4.2 Het verdiepingsprogramma •Aansluitingsmodule (20 slu) – het volgen van module onderwijs via een teleleer-omgeving (Blackboard) bij een specifieke opleiding •LAPP-top (Leiden Advanced Pre-university Program for Top students) (25 - 30 slu) – intensieve kennismaking met een bepaalde discipline / opleiding van de Universiteit Leiden met enkele bijeenkomsten op de Universiteit Leiden en een relevante door de opleiding georganiseerde excursie.

25. 5. De Aansluitingsmodulen van het Aansluitingsprogramma vwo-wo; opzet, doelstellingen, presentatie en ervaringen

26. 5.1 Opzet Met de Aansluitingsmodulen had het Aansluitingsprogramma vwo-wo van de Universiteit Leiden in 2001 een Nederlandse primeur. Inmiddels ontwikkelen andere universiteiten soortgelijke programma’s. Een module is een voorlichtingsinstrument en vormt een antwoord op de studie-uitval in de propedeuse van veel opleidingen, die het gevolg is van een verkeerde studiekeuze.

27. Een module heeft een omvang van 20 slu en bestaat uit representatieve teksten en opdrachten van een opleiding van de Universiteit Leiden die aan leerlingen 5 en 6 vwo worden aangeboden op een teleleeromgeving. Leerlingen dienen zich aan het eind van een studiekeuzetraject te bevinden en specifieke, namelijk verdiepende, belangstelling te hebben in de opleiding die de betreffende opleiding die de module aanbiedt.

28. Een module is ontwikkeld door één of meer docenten verbonden aan een opleiding van de Universiteit Leiden, in samenwerking met vwo-docenten (veelal verbonden aan scholen die participeren in de activiteiten van het Aansluitingsprogramma vwo-wo van de Universiteit Leiden), onderwijskundige adviseurs (ICLON) en ICT-adviseurs (ICLON). Een leerling wordt vanaf zijn/haar begin aan een module begeleid via de teleleeromgeving door een begeleider van de betreffende opleiding die vragen nakijkt en vragen van leerlingen beantwoordt.

29. Het Aansluitingsprogramma biedt in samenwerkingmet de volgende opleidingen momenteel de volgendeAansluitingsmodulen aan: 1 Bestuurskunde 2 Duits 3 Engels 4 Geschiedenis 5 Nederlands 6 Pedagogische Wetenschappen 7 Psychologie 8 Rechten 9 Wiskunde 10 Wijsbegeerte

30. 5.2 Doelstelling Leerlingen via onderwijs een realistisch beeld geven van een opleiding van de Universiteit Leiden om zo tot een verantwoorde studiekeuze te komen.

31. 5.3 Een Aansluitingsmodule in kikkerperspectief