OBESITAS BIJ KINDEREN EEN PROBLEEM ? - PowerPoint PPT Presentation

OBESITAS BIJ KINDERENEEN PROBLEEM ?

Myriam Van Winckel

Kinderarts, UZ Gent

GEWICHT BEOORDELEN

STANDAARD GROEICURVE

GEWICHT VOOR LENGTECURVE

BMI (G/L²) CURVEN

• Strikt genomen: té hoog gehalte lichaamsvet
• Lichaamsvetgehalte moeilijk rechtstreeks meetbaar
• Gewicht in functie van de lengte geeft idee over lichaamssamenstelling
• BMI (G/L²) of “gewicht voor lengte”
• Gemakkelijk te bepalen
• Behoorlijk goede maat voor gehalte lichaamsvet

• BMI 25 – 30 = overgewicht
• Géén toename van morbiditeit – mortaliteit
• BMI > 30 = obesitas
• Klasse 1: 30 – 35
• Klasse 2: 35 – 40
• Klasse 3: > 40

• Kinderen hebben andere lichaamssamenstelling, BMI criteria van volwassenen niet bruikbaar
• BMI percentielen : welk criterium ?

• BMI percentielen:

nadeel = vooraf vastgelegde prevalentie

• p 85 – p 97: overgewicht ?
• > p 97: obesitas ?
• Cole et al. (BMJ 320:1-6; 2000):
• Overgewicht: vanaf percentiele, overeenkomend met BMI 25 op 18 jaar
• Obesitas: vanaf percentiele, overeenkomend met BMI 30 op 18 jaar

Massa, Eur J Pediatr 2002; 161-343-346

• Belang van evolutie in de tijd !
• Kruising van twee percentiellijnen naar boven = alarmteken !
• % overgewicht is gemakkelijkste maat om evolutie van individuele patiënt te volgen

• Bij aanmelding: 160 cm, 70 kg

BMI: 27,3 (P97 = 22)

BMI %: 153 %

• 1 jaar later: 168 cm, 72 kg

BMI: 25,5 (P97 = 23)

BMI: 138 %

% overgewicht = BMI / p50 BMI x 100

= gewicht / p50 GvL x 100

Percentage kinderen dat aan criterium beantwoordt:

Roelants en Hoppenbrouwers, 2001

• Worden dikke kinderen ook dikke volwassenen ?
• Gezondheidsproblemen door obesitas op kinderleeftijd ?

• 30% obese volwassenen als kind reeds te zwaar
• Hoe ouder het kind met overgewicht én hoe ernstiger de obesitas; hoe groter de kans dat het kind ook als volwassene te zwaar zal zijn
• Vroege “adiposity rebound” is een belangrijke risicofactor voor persisteren van de obesitas

• Orthopedische problemen
• Insulineresistentie (voorloper diabetes type II)
• Nachtelijke hypoventilatie en slaapapnoe
• Huidproblemen, hygiëneproblemen
• Leversteatose
• Verminderde mobiliteit
• Psychosociale gevolgen

• Obesitas grotendeels bepaald door genetische factoren
• Ernst van obesitas neemt toe, terwijl genetische achtergrond niet wijzigt

invloed omgevingsfactoren

• Tweelingstudies (Stunkard, 1986; Bouchard, 1990)
• Adoptiestudies (Sorensen, 1989)
• Multigenetische aandoening (zeer zelden monogenetisch: leptinetekort, melaninereceptormutaties)

Ieder pondje gaat door ‘t mondje ????

• Verminderde fysieke activiteit :

DO WE FATTEN OUR CHILDREN AT THE TELEVISION SET?

• Veranderde eetgewoonten

MEER? VAKER? ANDERS? OMWILLE VAN VERKEERDE REDENEN?

• Veranderde opvoedingsgewoonten

ONTWIKKELING VAN ZELFCONTROLE?

• Gewicht op zuigelingenleeftijd houdt geen verband met gewicht als volwassene
• Hoe langer borstvoeding, hoe kleiner kans op overgewicht (BMJ 1999; 319:147-50)
• Eetgedrag kan beïnvloed worden door eetpatroon als zuigeling (verzadigingsgevoel respecteren)

Johnson, 1994:

• Hoe zwaarder het kind, hoe minder in staat voedselinname aan te passen aan de caloriedensiteit
• Hoe meer ouders de voedselinname van hun kind controleren, hoe minder het kind goede zelf-controle ontwikkelt

* Studies van L. Birch

• Kinderen leren eetgewoonten
• via ouderlijke aanmoedigingen
• (bord leegeten, flink eten,…)

* Voeding als compensatie

• (troost, eenzaamheid, verveling)
• Rol van de Westerse cultuur !

• Leren kinderen
• Voeding gebruiken als compensatie?
• Uitstel van behoeftenbevrediging?
• Omgaan met frustratie?
• Weerstand voedselverleiders?

zelfcontrolevaardigheden

grenzen stellen

• geen vermagering, tenzij zeer ernstig overgewicht
• afremmen van de gewichtstoename
• licht overgewicht (tot 130 à 140 %) accepteren

anders eten

gezonde voeding

méér bewegen

fysieke activiteit

gedragstherapie

• Omvat 12 sessies van 1 uur
• Individueel of in groep
• Multidisciplinair team:
• arts, diëtiste, psycholoog

• Wekelijks dagboek overlopen
• Aanstippen wat goed is & suggesties:
• niet minder maar anders eten
• zelf plannen en kiezen
• Flexibiliteit: cave: verboden=aantrekkelijk

• Bewegingsdagboek overlopen
• Beperken van televisie- en computertijd
• Gradueel uitbreiden
• Aërobe bewegingen bijv.wandelen,fietsen
• Levensstijl ! (trap of lift ?)
• Klussen thuis: auto wassen, stofzuigen
• Liefst samen met andere gezinsleden
• Moet leuk blijven !(dans, eigen keuze)

• Afspraak: concreet

- Noteer 1 leerpunt qua voeding/beweging

- Kleine haalbare stap

• De tijd: kort
• De beloning: klein

liefst een gezinsactiviteit

of een bewegingscadeau

• Functies van dagboeken:
• Voorwaarden: ZELF invullen
• Dagboeken bespreken

feedbackregels

diagnose

motivatie

evaluatie

therapie

Vaak gehoorde commentaren….

• ‘Mijn kind is niet gemotiveerd’
• ‘We zijn allen te dik, daar is niets aan te doen’
• ‘Mijn kind alles ontzeggen wil ik niet’
• ‘Een dieet brengt altijd ruzie in huis’

-->rationale toelichten, educatie geven

Ouders = therapeut-helpers

• Praktisch meewerken:
• de boodschappen
• de organisatie van de maaltijden
• kookgewoonten
• voedselaanbod beperken

--> levensstijl aanpassen (ook beweging!)

Ouders als steunfiguur:

• Moeten kind aanmoedigen voor de inzet,

niet verbinden aan een resultaat

--> Herstel positief gezinsklimaat!

• Oog hebben voor kleine haalbare stappen
• Contracten maken
• Duidelijke regels voor het ganse gezin

Enkele regels…

• Wat en wanneer : ouders
• Hoeveel: kind
• Lievelingsgerechten blijven;

het kind kiest tussen 2 mogelijkheden

Ook grootouders betrekken…

• Registraties
• Stimuluscontrole
• Bekrachtiging
• Gedragsinoefening

• Eet op vaste plaatsen
• Eet op vaste tijdstippen
• Reduceer de aanwezigheid van voeding in huis tot één plaats

• Externe aanmoediging ‘beloningen’
• Contracting
• Kind maakt een lijst
• (gezins)activiteiten
• Bewegingsspeelgoed

• Zelfcontrole
• Zelf-evaluatie & zelfbevestiging
• “Ik heb het goed gedaan’
• Zelf-instructietraining
•  Stop, tel tot 3, wat is je plan
• Problem-solving strategieën
• Moeilijke momenten analyseren
• Alternatieven bedenken

Gewicht voor lengte (%P50)

170%

Kamp (n=35)

Individueel (n=16)

160%

Groep (n=24)

Advies (n=43)

150%

140%

130%

120%

start

1 jaar

5 jaar

• 80% van wie het programma voltooit: gewichtsstagnatie op lange termijn (5 jaar)
• 60% relatieve gewichtsdaling
• Selectie na grondige “intake”

• Irreële verwachtingen: ‘vermageren’
• Reeds te ernstig overgewicht
• Oorzaak buiten zichzelf leggen
• Overgewicht: deel complex probleem
• >Opvoedingsproblemen (Rol Ouders!)
• >Emotionele problemen
• >Gezinsproblemen

• Is zelf zwaar, voert al jaren strijd tegen obesitas.
• Vraagt advies: wat kan ik doen om te vermijden dat mijn kind hetzelfde te wachten staat?

• Gewicht P 97 voor lengte P50 (sinds leeftijd van 3 maanden)
• Moeder én vader: BMI > 30
• Moeder vraagt wat ze kan doen?

• Gewicht is van P50 naar P90 geëvolueerd
• Lengte blijft op P25
• Is mollig, normale ontwikkeling
• Advies?

• Op vraag van oudercomité wil de lagere school van preventie van overgewicht een actiepunt maken
• Wat zou je adviseren?