GASTROİNTESTİNAL HORMONLAR ve NÖROENDOKRİN TÜMÖRLER

1. GASTROİNTESTİNAL HORMONLAR ve NÖROENDOKRİN TÜMÖRLER Prof. Dr. Sadi Gündoğdu İ.Ü CERRAHPASA TIP FAKÜLTESİ Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı

2. Nöroendokrin TM (NET): Nöroendokrindiferansiyasyon gösteren epitelyaltm’ler • Bazı klinik ve patolojik özellikler tm’ün yerine özgü ancak diğer özellikler tüm NET’lerde ortak

3. Gastroenteropankreatik NETler • PankreatikNET (adacık hücre tm) • Karsinoidtm

4. PankreatikNET‘ler

5. Gastrinoma • Insulinoma • VIPoma • Glucagonoma • Somatostatinoma

8. Zollinger-Ellison sendromu (Gastrinoma) • Üst jejunumdaülserasyon, gastrik asit sekresyonunda artış ve pankreasın beta hücrelerinden kaynaklanmayan adacık hücre tm • Gastrinsekresyonu artar- gastrik asit salınımı artar • % > 90 peptikülser (+) • %75 –duedonum ilk kısımda, %14 distal duodenumda, %11 jejunumda • Rekürrens sık

11. Diyare belirgin bir bulgu olabilir • Diyareye neden olan faktörler: • Artan gastrik asid sekresyonu→volüm yükü → ince barsak ve kolondan tam olarak emilemez • Artan asit sekresyonu → pankreasın HC03 üretme kapasitesini aşar → azalan pH pankreas sindirim enzimlerini inaktive eder→safra asitleri ile yağ etkileşimini bozulur, incebarsakvillusları hasar görür • Yüksek serum gastrindüzeyleri Na ve su emilimini inhibe eder

12. Gastrinomalı hastaların 1/3ünde tanı sırasında metastaz • En sık met yeri= Karaciğer

13. Karın ağrısı ve diyare en sık başlangıç şikayetleri • Yanma tarzında ağrı • Kilo kaybı • GI kanama • Nefrokalsinozis öyküsü veya renal kolik → MEN1? • Endoskopide-belirgin gastrik kıvrımlar

16. Serum gastrindüzeyi —  • Gastrik asit(gastrikpH < 5.0)+ açlık serum gastrin>1000pg/mL • Sekretinstim. testi — serum gastrindüzeyinde ≥200 pg/mL  artış olması tanısal

17. Insulinoma • Insulinomalarnadir pancreatic adacık tm’leridir • Çoğu sporadik, bazıları MEN1 ilişkili • Insulin ↑→ Glukoz ↓→Hypoglisemi

18. Açlık hipoglisemisi, (bazılarında postprandial olabilir) + nöroglikopeniksemptomlar • ±sempatoadrenal (otonomik) semptomlar • Kilo artışı

19. Nöroglikopeniksemptomlar • konfüzyon • görmede bozukluk • davranış değişikliği • amnezi

20. Sempatoadrenalsemptomlar • çarpıntı • terleme • titreme

21. WhippleTriadı • Hastanın semptomları hipoglisemi ile tetiklenir • Semptomlar mevcut iken bakılan kan şekeri düzeyi düşük • Glukoz uygulanması ile semptomlar geriler

22. soliter/multiple, benign/malign olabilir • çoğu soliter ve benign • Multiple insulinomalar daha nadir ve MEN1 ilişkili • Tanı uzamış açlıkta (72 st uzamış açlık testi) hipoglisemi sırasında artmış insülin ve C-peptid düzeyleri

23. VIPoma • Vazoaktifintestinal polipeptid(VIP) salgılayan NET’ler • Çoğu pankreasta lokalize • VIPintestinalepitelhc’lerinde reseptöre bağlanır →adenilatsiklazve cAMPüretimi aktive → lümene net sıvı ve elektrolit sekresyonu: diyare

24. Çoğu hastada VIPomasendromu • Pankreatikkolera sendromu • Verner-Morrison sendromu

26. Sulu diyare+ hypokalemia + hipokloridi (VIP gastrik asit sekr. Suprese eder) • Gaita volümü>700mL/gün (açlıkta bile ) ve % 70 hastada > 3000mL/gün • Gaita : kokusuz, açlıkta persiste eden, yüksek Na konsantrasyonlu, düşük ozmolal açık (sekretuardiyare özellikleri) • Karın ağrısı hafif/yok

27. Glukagonoma • Pankreasın alfa hücrelerinde kaynaklanır

28. Klinik sendrom: • Nekolitikmigratuareritem(NME) • cheilitis • diyabet • anemi • Kilo kaybı • Diyare • Veniztromboz • Nöropsikiyatrik semptomlar

30. Somatostatinoma • Pankreas adacık D hücreleri • Somatostatin: insülin, glukagon, gastrin ve GH inh. eder • Kolesistokinin ile stimüle olan pankreatik enzim sekresyonunu ve safra kesesi kontraksiyonunu , intestinal aminoasit absorbsiyonunu, gastrik asit sekresyonunuinh eder • barsak hareketlerini azaltır böylece intest,nal geçiş zamanını arttırır

31. En sık semptomlar karın ağrısı ve kilo kaybı • İnsulinsekrinh →Diyabet • Kolesistokinin salgısı ↓ →safrakesesi kontr ↓ → Kolelitiyazis • Pankreatik enzim ve HCO3 sekrinh → intestinallipid emilimi ↓ → Diyare –steatore • Gastrinsekr ↓ → Gastrikhipokloridi

32. KarsinoidTm • En sık gastrointestinal orijinli (%55)

36. “Karsinoid sendrom”karsinoidtmlerden salgılanan çeşitli humoral faktörler sonucunda oluşan semptomlardır • Tipik karsinoid sendrom: flushing ve diyare • Daha çok ince barsak kaynaklı metastatikkarsinoidtm ‘lerde görülür

40. Gastrik karsinoidtm’ler üçe ayrılır: • kronikatroficgastrit ve pernisiyöz anemi • gastrinoma ile ilişkili (ZES)-MEN 1 • sporadik • İnce barsak: karın ağrısı ve/veya intermitan obstrüksiyon • Appendiks :insidental • Transversve inen kolon ve rektalkarsinoidler: barsak alışkanlıklarında değişiklikler, obstrüksiyon veya kanama • Rectalkarcinoidler: rektal muayene veya endoskopi sirasındainsidental

41. GLP-1 (GLUCAGON-LIKE PEPTIDE-1) • Oralglukoz iv glukoza göre insüinsalınımını daha fazla stim eder • Bu etki GLP-1 gibi GI peptidler aracılığı ile oluşur • GLP-1 ince barsak L-hücrelerinden besinlere yanıt olarak salgılanır

42. GLP-1 glukoza bağımlı olarak pankreas adacık hücrelerinden insülinsalınımını uyarır • Gastrik boşalmayı yavaşlatır • Yemek sonrası glukagonsalınımınıinh eder • Yemeyi azaltır

45. GLP-1 düzeyleri tip 2 Dm de azalır • Tip 1 DM de GLP-1 regülazyonu bozulabilir