Onderzoek voor bachelor studenten: wat moeten, zouden moeten, en kunnen we ze eigenlijk leren?

1. Onderzoek voor bachelor studenten: wat moeten, zouden moeten, en kunnen we ze eigenlijk leren? Daan Andriessen, Lector Hogeschool Inholland

2. Onderzoek voor bachelor studenten: over de kloof tussen wat we willen en wat we (kunnen) doen Daan Andriessen, Lector Hogeschool Inholland

3. Onderzoek = nieuwe kennis • ‘Onderzoek is een doelbewust en methodisch zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van antwoorden op tevoren gestelde vragen volgens een tevoren opgesteld plan’ . • (Verschuren, 1994)

4. Onderzoek = nieuwe kennis (2) Doelbewust: vanuit probleemveld, gericht op beantwoorden van probleemstelling en deelvragen. Methodisch: systematisch en volgens erkende methoden en wetenschappelijke criteria te werk gaan. Nieuwe kennis: nieuw voor de wereld met bredere geldigheid dan het individuele geval. Vragen: ‘zonder vragen geen...’. Plan: onderzoeksontwerp en - plan (acties, instrumenten, tijd en geld).

5. Wat moeten we ze leren? • Dublin Descriptoren over onderzoek: …

6. Wat moeten we ze leren? • Dublin Descriptoren over onderzoek: • Oordeelsvorming: • relevante gegevens verzamelen en interpreteren.

7. Wat moeten we ze leren? • Commissie Franssen over onderzoek: • (Wetenschappelijke) toepassing: de toepassing van beschikbare relevante (wetenschappelijke) inzichten, theorieën, concepten en onderzoeksresultaten

8. Wat moeten we ze leren? • Commissie Franssen over onderzoek: • Probleemgericht werken: het zelfstandig definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties en het ontwikkelen en beoordelen van oplossingen.

9. Wat moeten we ze leren? • Commissie Franssen over onderzoek: • Methodisch en reflectief denken en handelen: • planmatig aanpakken van werkzaamheden • reflecteren op het handelen, op basis van het verzamelen en analyseren van relevante informatie.

10. Wat moeten we ze leren? • HBO-kenmerken over onderzoek: • Probleemgericht werken: (wetenschappelijke) kennis, inzichten, houdingen en vaardigheden toepassen.

11. Wat moeten we ze leren? • HBO-kenmerken over onderzoek: • Methodisch en reflectief denken en handelen: relevante informatie verzamelen en analyseren.

12. Moeten we ze leren onderzoeken?

13. Accreditatiekaders NVAO • “Beleid: De instelling beschikt over adequaat beleid (…) op het gebied van (…) verankering van onderzoek in het onderwijs. • (…) verankering van onderzoek in het onderwijs is van belang omdat instellingen voor hoger onderwijs alle in meer of mindere mate te maken hebben met onderzoek, zelfs als ze (…) de studenten slechts op de hoogte willen brengen nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen (…)”.

14. Accreditatiekaders NVAO • Standaard 2: • “De oriëntatie van het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en/of de beroepspraktijk”.

15. Conclusie: wat moeten we ze leren? • WEL: PROBLEEMOPLOSSING • Planmatig gegevens/informatie verzamelen en interpreteren/analyseren voor het oplossen van een complex probleem in de praktijk. • NIET: ONDERZOEK • Volgens erkende methoden en wetenschappelijke criteria te werk gaan. • Genereren van kennis die nieuw is voor de wereld met bredere geldigheid dan het individuele geval.

16. Waarom dan wel onderzoek? • Redenering: • Onderzoek doen leidt tot een kritische houding en dat leidt tot vernieuwing. • Schuiling vanmorgen: • Hoe valide is die redenering? Evidence-based? • Leidt beheersen van onderzoeksvaardigheden tot een kritische houding?

17. Indientochlerenonderzoeken… • … wat voor een onderzoek dan? • Welke onderzoeksfunctie? • (Oost & Markenhof, 2002)

18. Wat zouden we ze moeten leren? Bron: Oost & Markenhof, 2002

19. Oefening onderzoeksfuncties • Hoe vaak komt een bepaald type diabetes voor bij achthonderd patiënten die de diabetes polikliniek van het AZU bezoeken?

20. Oefening onderzoeksfuncties • Zijn er overeenkomsten met betrekking tot de didactiek tussen de inhoud van de vernieuwingspoging in het Amerikaanse wiskunde-onderwijs, zoals vormgegeven in “The Curriculum and Evaluation Standards for School Mathematics” • en de inhoud van een Nederlandse vernieuwingspoging, namelijk het Adaptief Groeps Onderwijs voor wiskunde aan 12-16 jarigen?

21. Oefening onderzoeksfuncties • Zal het realiseren van een treinverbinding tussen Vleuten, Utrecht CS en de Uithof een waardevolle aanvulling vormen op het openbaar vervoernetwerk?

22. Oefening onderzoeksfuncties • Is er een meer dan toevallig verband tussen leesgewoonten en een aantal nader te omschrijven persoonlijkheidskenmerken van de respondenten?

23. Oefening onderzoeksfuncties • Hoe kunnen wij de waarde van ontastbare productiemiddelen bepalen en wel op zodanige wijze dat deze informatie bijdraagt aan het oplossen van problemen binnen organisaties?

25. Complexiteit Praktijkgerichtheid

26. Wat zouden we ze moeten leren? • Exploratief ontwerpend onderzoek is het meest praktijkgericht onderzoek. • Dit zou goed passen bij het doel van HBO onderwijs. • Het is echter de meest complexe vorm van onderzoek. • Is het realistisch dit te willen leren aan bachelor studenten?

27. Wat kunnen we ze leren? • Vragen van afstudeerders in mijn praktijk: • Onderzoek? Dat is toch iets met SPSS? • Is niet alles op internet waar? • Wat doe ik met literatuur? • Wat is de functie van probleemstelling en deelvragen? • Hoe zet ik een argumentatie op? • Hoe analyseer ik gegevens? • Hoe schrijf ik een leesbaar verslag? • Hoe gebruik ik kopjes in Word zodat ik een inhoudsopgave kan genereren?

28. Op zoek naar een realistisch ambitieniveau Soorten onderzoek BACHELOR JA JA DEELS • 1. Expert gebaseerd onderzoek (met inbegrip van literatuur-onderzoek) navragen. • 2. Reflectief onderzoek = nadenken. • 3. Empirisch onderzoek = nazoeken. (Verschuren, 2010)

29. BACHELOR JA JA JA NEE Beheersingsniveaus empirisch onderzoek • Het gebruik van resultaten van onderzoek. • Het geven van opdracht voor onderzoek. • Monitoring van uitgezet onderzoek. • Het uitvoeren van onderzoek.

30. Verschuren (2010) over onderzoek empirisch in het HBO • “Voor een ontwikkeling op het vlak van empirisch onderzoek zijn per definitie nodig competenties voor het uitvoeren van dit type onderzoek (…). De vraag is wel of de hoge kwalificaties en dito trainingen die dit vereist, al prioriteit moeten hebben in de bachelor fase. Vooralsnog lijkt dit meer iets te zijn voor de (research) masters.”

31. Conclusie • We hoeven bachelorstudenten niet te leren onderzoeken. • Wat we ze zouden moeten leren lijkt te hoog gegrepen (exploratief ontwerponderzoek). • We kunnen ze wel leren: • Het gebruik van resultaten van onderzoek. • Het geven van opdracht voor onderzoek. • Monitoring van uitgezet onderzoek. • Echter: dit mag niet ten koste gaan van het aanleren van de basisbekwaamheden voor kenniswerkers.

32. Realistisch ambitieniveau: Eerst opleiden tot kenniswerker Intellect Informatie Interactie Drie bouwstenen voor kennis

33. Leren door interactie met andere mensen (Sociaal leren) Intellect Informatie Interactie Drie bouwstenen voor kennis Leren door het ontwikkelen van concepten en overtuigingen (Cognitief leren) Leren door het terugkoppelen van informatie (Systeem leren)

34. Dialoog voeren Teamwerken Reflecteren Netwerken Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen De kenniswerker is in staat permanent relatief veel te leren… Intellect Interactie Informatie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Interactie Informatie Intellect

35. Dialoog voeren Teamwerken Reflecteren Netwerken Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

36. Vragen • De bekwaamheid de eigen informatiebehoefte te onderkennen en deze informatiebehoefte om te zetten in een zoekvraag. • Indicatoren: • Het belang inzien van het formuleren van de juiste vraag. • Inzien dat de vraag het antwoord stuurt. • In staat zijn om te bepalen welke informatie precies nodig is. • In staat zijn om de juiste ‘zoektermen’ te gebruiken.

37. Dialoog voeren Teamwerken Reflecteren Netwerken Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

38. Dialoog voeren Teamwerken Reflecteren Netwerken Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

39. Beoordelen en gebruiken • De bekwaamheid de gevonden informatie te selecteren, te evalueren, te verwerken en in het eigen werk op te nemen. • Indicatoren: • Informatie beoordelen op bruikbaarheid. • Bij onvoldoende bruikbare informatie nieuw zoekproces opstarten. • Informatie beoordelen op betrouwbaarheid, objectiviteit en actualiteit. • Informatie in de tekst verwerken en juiste bronvermeldingen toevoegen.

40. Dialoog voeren Teamwerken Netwerken Reflecteren Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

41. Team-werken Dialoog voeren Reflecteren Netwerken Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

42. Dialoog voeren Teamwerken Reflecteren Netwerken Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

43. We leren ze wel discussiëren maar geen dialoog • DISCUSSIE: • Gelijk krijgen • Argumentatie • Besluitvorming • “Ja, maar….” • DIALOOG: • Op elkaar voort bouwen • Vragen stellen • Kennis uitwisselen • “Ja, en…..”

44. Reflecteren Dialoog voeren Teamwerken Netwerken Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

45. Reflecteren op kennis • Het vermogen de waarde van kennis voor het oplossen van een bepaald probleem te beschouwen en hieruit lessen te trekken voor de toekomst. • Indicatoren: • In staat zijn de perceptie en de waarde van een probleem te beschouwen. • In staat zijn de waarde van kennis (b.v. theorie) te beoordelen. • In staat zijn de manier van oplossen van een probleem te beschouwen.

46. Dialoog voeren Teamwerken Reflecteren Netwerken Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

47. Dialoog voeren Teamwerken Reflecteren Netwerken Intellect Informatie Interactie Leren van de drie bouwstenen voor kennis Intellect Informatie Interactie Analyseren Beoordelen en gebruiken Creatief zijn Vinden Vragen

48. Samenvattend • We hoeven bachelorstudenten niet te leren onderzoeken. • Wat we ze zouden moeten leren lijkt te hoog gegrepen (exploratief ontwerponderzoek). • We kunnen ze wel leren: • Het gebruik van resultaten van onderzoek. • Het geven van opdracht voor onderzoek. • Monitoring van uitgezet onderzoek. • Echter: dit mag niet ten koste gaan van het aanleren van de basisbekwaamheden voor kenniswerkers.

49. Bijlage Achtergrondinformatie

50. Wat moeten we ze leren? • Dublin Descriptoren over onderzoek: • Oordeelsvorming:“Is in staat om relevante gegevens te verzamelen en interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten.”