Talitha Visser t.c.visser@utwente.nl

1. Talitha Visser t.c.visser@utwente.nl t.c.visser@utwente.nl

2. Deze Workshop • Wat doe ik? • Het professionaliseringsprogramma • Discussie/ vragen t.c.visser@utwente.nl

3. Wat doe ik? • DUDOC Docent sk/nlt CSG Het Noordik in Almelo (2dagen) & AIO aan Universiteit Twente (3dagen) • Kenmerken van een professionaliseringsprogramma om implementatie van een NLT module te bevorderen. • Professionaliseringsprogramma ontworpen. • Professionaliseringsprogramma uitgevoerd met 4 scholen voor 2 modules. • Professionaliseringsprogramma geëvalueerd en gekeken naar wat docenten hebben geleerd. t.c.visser@utwente.nl

4. Professionaliseringsprogramma t.c.visser@utwente.nl

5. Fase voor lesgeven • Docenten die een vernieuwing implementeren gaan door een proces van veranderingen. • Docenten moeten alle onzekerheden op een rijtje hebben. • Professionaliseringsprogramma is het meest succesvol wanneer wanneer(Cotton, 2006): - aansluit bij de dagelijkse schoolpraktijk - voorkennis van de docenten - en aansluit bij diversiteit van de deelnemers In de fase voor het lesgeven een individueel en gezamenlijk deel. t.c.visser@utwente.nl

6. Individuele voorbereiding • Start ruim een paar weken voor de module • Docenten worden aangemoedigd om de module te bestuderen en drie vragen in overweging te nemen: 1. Welke kennis en vaardigheden moeten mijn leerlingen verkrijgen met deze module? 2. Welke beoordelingsmomenten en instrumenten ben ik van plan te gebruiken? 3. Welke vragen heb ik voor de gezamenlijke voorbereidingsdag? • Zoek uit of alle materialen die nodig zijn voor de module op school aanwezig zijn. t.c.visser@utwente.nl

7. Gezamenlijke voorbereidingsdag • Start: Inventariseren van (vraag 3) Welke vragen heb ik voor de gezamenlijke voorbereidingsdag?  aansluiten bij de behoeftes van de docenten (Dunne, 2002) • Aansluiten bij de behoefte van de docent creëert eigenaarschap en actief leren (Day, 1999; Vermunt, 2006) • De interactie met andere docenten kan een netwerk creëren (Clement & Vandenberghe, 2000). t.c.visser@utwente.nl

8. Gezamenlijke voorbereidingsdag • Start: twee tot drie weken voor de start van de module. t.c.visser@utwente.nl

9. Online ondersteuning • Docenten hebben ondersteuning nodig tijdens het lesgeven, speciaal wanneer nieuwe benaderingen worden uitgevoerd (Dede, Ketelhut, Whitehouse, Breit, & McCloskey, 2009) • Face-tot-face meetings zijn lastig te organiseren, online ondersteuning kan dit oplossen (Berger, Eylon, & Bagno, 2008) • E-mail is een simpel instrument wat iedereen in de gelegenheid stelt om mee te doen (Berger, et. al 2008) • Korte berichtjes per week stimuleerd andere deelnemers om ook mee te doen (Owston, Sinclair, & Wideman, 2006) t.c.visser@utwente.nl

10. Online ondersteuning • Elke week wordt door een coördinator een mail gestuurd: - geef aan wat zijn de “good practices” van deze week - vervelende ervaringen van deze week - eventuele vragen / hulp die nodig is • Een paar dagen later samenvatting naar alle deelnemers t.c.visser@utwente.nl

11. Reflectie bijeenkomst • Gezamenlijke discussie over: - sterke en zwakke punten van de module - beoordelingsmethodes en momenten - leerdoelen - module opzet/planning • Gezamenlijk reflecteren is een belangrijke en nuttige leeractiviteit (Meirink, 2007)  zorgt voor zelfvertrouwen voor volgende module  zorgt voor nieuwe inzichten t.c.visser@utwente.nl

12. Evaluatie • Niveau 1 (Guskey, 2002) Wat vinden de deelgenomen docenten van het professionaliseringsprogramma? • Algemeen waren de docenten tevreden met het professionaliseringsprogramma. • Individuele voorbereidingbewust van de belangrijkste aspecten en (formuleren van vragen) van de problemen in de module. • Gezamenlijke voorbereiding wegnemen van problemen, verwerven van ideeën, motiverend voor de implementatie in de klas en creëert zelfvertrouwen. • Online ondersteuning verhelderend en verhelpt problemen gedurende het onderwijs. • Reflectie bijeenkomst creëert ideeën voor verbetering voor volgend jaar. t.c.visser@utwente.nl

13. Evaluatie • Punten van aandacht: • De tijd tussen de individuele voorbereiding, de gezamenlijke voorbereiding en de uitvoer in de klas moet niet te groot zijn  anders geen aansluiting met dagelijkse lespraktijk en relevantie is gering. • Online ondersteuning was relatief hoog vergeleken andere onderzoeken. • - inhoud van mails was gering. • - vergt veel tijd. •  frequentie verminderen eventueel face-to-face bijeenkomst t.c.visser@utwente.nl

14. Evaluatie • Lastige punten voor organisatie: • Verschillende docenten die module verzorgen binnen een leerjaar (iedere module andere docent) • Niet iedere school kiest zelfde modules en niet dezelfde volgorde (meerdere modules in een domein) • Verschillende lessentabellen (lengte van lesperiode van module verschilt) t.c.visser@utwente.nl

15. Evaluatie • Niveau 2 (Guskey, 2002) Wat hebben de docenten geleerd van het professionaliseringsprogramma? • Niveau 3 (Guskey, 2002) Wat hebben de docenten uitgevoerd in hun klas? • Instructie strategieën • Omgang met voorkennis van leerlingen • Vormen van toetsing • Aanpassingen aan de module • Excursies en gastcolleges • Samenwerking collega’s • Inhoudelijke kennis t.c.visser@utwente.nl

16. Vragen & discussie Talitha Visser t.c.visser@utwente.nl Tel: 053 489 4814

17. Mogelijkheden voor uitvoer Instructie strategieën • Uitvoer experimenten • Leerproces van leerlingen (feedback geven aan leerlingen) • Eigen research onderzoek presenteren • Groepjes leerlingen • Theoretische uitleg • Motiveren van leerlingen (aanpassen volgorde hoofdstukken, filmpjes, als docenten team i.p.v. 1 docent) t.c.visser@utwente.nl

18. Mogelijkheden voor uitvoer Omgaan met voorkennis van leerlingen • Extra uitleg moeilijke theorie • Groepsindeling (aandacht voor vakkenpakket) • Aanpassing beoordelingsmethodes en instrumenten (andere opdrachten) t.c.visser@utwente.nl

19. Mogelijkheden voor uitvoer Aanpassingen aan de module • Volgorde van de module aanpassen (vb. praktisch hoofdstuk naast theoretisch hoofdstuk, starten met eigen onderzoek) • Weglaten van paragraaf/hoofdstuk • Presentaties achterwege laten • Extra opdracht(en) toevoegen • Formules aanpassen • Tijdgebrek • Nadruk verleggen t.c.visser@utwente.nl

20. Mogelijkheden voor uitvoer Excursies/ gastcolleges: • Kost veel tijd, ruim van te voren contact leggen en vastleggen. • Ideeën uitwisselen over mogelijkheden • Oud-leerlingen gebruiken voor gastcollege t.c.visser@utwente.nl

21. Mogelijkheden voor uitvoer Samenwerking collega’s: • Docenten teams • Een docent moet de leiding nemen • Ieder expert op zijn eigen gebied, scheelt voorbereidingstijd • Nakijkwerk verdelen • Samenwerking Toa belangrijk, betrekken in de voorbereiding, contact andere scholen • Uitwisselen toetsen met collega’s andere school • Uitwisselen materialen andere scholen (films, brandstofcellen, toestel v Hoffman etc..) t.c.visser@utwente.nl

22. 5 kenmerken voor een multidisciplinair pdp Tijdens het professionaliseringsprogramma moet aandacht worden besteed aan 5 kenmerken om de invoering en uitvoering van een NLT-module te bevorderen. 1. Docenten moeten hun kennis ontwikkelen. 2. Docenten moeten samenwerken met collega's. 3. Docenten moeten netwerken. 4. De module moet relevant en aantrekkelijk worden gemaakt voor leerlingen. 5. Docenten moeten goed voorbereid zijn voor hun lessen. Op basis van deze vijf kenmerken is een generiek professionaliseringprogramma ontwikkeld en uitgevoerd voor 2 NLT-modules t.c.visser@utwente.nl

23. Factoren die een rol spelen bij selectie van een NLT-module • de module sluit aan bij de interesse/ belevingswereld van de leerlingen • leerlingen kunnen zelfstandig met de module aan het werk • de inhoud van de module sluit aan bij de voorkennis van leerlingen • de module is voldoende verdiepend voor de leerlingen • de module is voldoende verbredend voor de leerlingen • de module is voldoende gevarieerd in zijn vaardigheden en werkvormen • de module is inhoudelijk kloppend, helder en gestructureerd • de module brengt samenhang tussen de verschillende mono-vakken • de module heeft een maatschappelijke betekenis voor leerlingen • de module sluit aan bij de interesse van de docent • in de module is ruimte voor eigen inbreng (creativiteit) van de docent • de module is realiseerbaar en uitvoerbaar door de docent • de module bevat een goede docentenhandleiding • materialen en faciliteiten die nodig zijn voor de module zijn makkelijk te realiseren t.c.visser@utwente.nl

24. Samen nieuwe NLT modules implementeren Presentatie NLT conferentie 7 februari Talitha Visser t.c.visser@utwente.nl t.c.visser@utwente.nl