Download
1 / 18
180 likes | 467 Views
Türkiye Ekonomisi: Kısa ve Uzun Dönemde Sorunlar. Fatih Özatay TOBB ETÜ ve TEPAV 31 Ekim 2013, İK, İzmir. 2002-07’deki yüksek büyüme sürmedi. İki önemli kırılganlık. 2001 krizinden sonra makroekonomik istikrarı sağlamak üzere önemli bir mesafe alındı.
E N D
Türkiye Ekonomisi: Kısa ve Uzun Dönemde Sorunlar Fatih Özatay TOBB ETÜ ve TEPAV 31 Ekim 2013, İK, İzmir
İki önemli kırılganlık • 2001 krizinden sonra makroekonomik istikrarı sağlamak üzere önemli bir mesafe alındı. • Bazı önemli reformlar da gerçekleştirildi. • Bu sayede geçmişle kıyaslanmayacak ölçüde düzgün bir bütçemiz ve düşük kamu borcumuz var. Bankacılık sektörümüz de o yıllara kıyasla çok daha sağlam. • Ancak küresel kriz ve sonrasında yaşananların gösterdiği gibi iki önemli kırılganlık var hala.
İki önemli kırılganlık • (1) Tasarruf oranımız düşük ve son yıllarda daha da düşme eğiliminde. • Bu nedenle, iddialı olmayan bir yatırım/GSYH oranını gerçekleştirmek için bile önemli ölçüde dış kaynak bulmamız gerekiyor. Bunun sonucunda; • (2) Döviz cinsi yükümlülükler, döviz cinsi varlıklardan çok daha fazla: Yükümlülük dolarizasyonu yüksek. • Sonuç: Uluslararası finansal yatırımcıların risk alma iştahındaki oynaklığa (sermaye hareketlerindeki oynaklığa) karşı kırılganız dolayısıyla.
Net sermaye girişleri/GSYH (%)(Yatay kalın çizgiler: Ortalama+1.5σ ve Ortalama-1.5σ)
Aşırı sermaye girişlerinin ve ani duruşların aktif fiyatlarına etkileri
Aşırı sermaye girişlerinin ve ani duruşların yarattığı reel kredi devreleri
Net sermaye girişleri ve reel kredi devreleri • Günay ve Kılıç (2011): Dış ticarete konu olmayan sektörler krediye karşı çok duyarlı. Bu nedenle devreleri çok daha oynak. • Binici ve Köksal (2012): Net sermaye girişleri arttıkça kredi patlaması olması olasılığı artıyor.
Kredi ve GSYH • Özatay (2008): Ip=f(.., KR) ve Cp=f(…, KR) • Ermişoğluvd. (2013): Kredi stokundaki değişim GSYH’yi öngörmekte anlamlı. • Kara ve Tiryaki (2013): Kredi stokundaki değişimin büyüme üzerine önemli etkisi var. • Geçmişte de böyle: Özatay ve Sak (2002).
Kur ve GSYH • Rekabetçi etki: Reel değerlenme büyümeyi düşürüyor. • Bilanço etkisi: Reel değerlenme büyümeye pozitif etkide bulunuyor: • Kara vd. (2007), Yeyati ve Sturzenegger (2009), Frenkel 2013), Kesriyelivd. (2013).
Oynak sermaye girişleri: Politika problemleri • Bu oynaklık aşırı kredi devreleri yaratıyor: • Aşırı kredi devreleri: Finansal istikrarı bozuyor. • Yüksek kredi artışları: Finansal krizlerden önce sıkça rastlanan bir olgu (aşırı risk alma iştahı; animalspirits). Cari açık da sıçrıyor. • Kredi düşüşleri: Yavaş büyüme, hatta daralma. İşsizlik, iflaslar…
Oynak sermaye girişleri: Politika problemleri • Aktif fiyatlarını aşırı oynaklaştırıyor. • Özellikle aşırı reel kur hareketleri can sıkıcı. • Aşırı reel değerlenme: Rekabet gücünü törpülüyor. Bilanço etkisi nedeniyle GSYH üzerine olumlu bir etki yaratsa da bu bir anomali. Dolarizasyon sorunu giderek ağırlaşıyor. • Aşırı reel değer kaybı: Bilançolar bozuluyor; enflasyon artıyor.
