NBC Ortamında Su ve Gıda Güvenliği Sanitasyon uygulamaları Prof.Tbp.Alb.Mahir GÜLEÇ

1. NBC Ortamında Su ve Gıda Güvenliği Sanitasyon uygulamalarıProf.Tbp.Alb.Mahir GÜLEÇ

2. Koruyucu Hekimlik sağlık hizmetlerinde belki de en önemli alandır. Hem birey ve toplum sağlığı, hem de ülke ekonomisi için önemi tartışılmaz.

3. İçme ve kullanma sularının sanitasyonu Katı ve sıvı atıkların zararsızlandırılması Hava kirliliğinin önlenmesi Sağlıklı barınma koşullarının temini Besin Sanitasyonu Vektör ve kemirici kontrolü “Gürültü, radyasyon, aydınlanma havalandırma” Sağlığa az ya da çok zararlı olabilecek kuruluşlar Mezarlıklar Turist Sağlığı Sağlıklı Çalışma koşulları/ergonomi Sağlık eğitimi Aile Planlaması Kişisel Hijyen Beslenme Bağışıklama Erken Tanı Kemoproflaksi Çevreye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri 3. basamak 2. basamak 1. basamak Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri Koruyucu Sağlık Hizmetleri Esenlendirici (Rehabilitasyon ) SAĞLIK HİZMETLERİ

4. 2. Koruyucu Sağlık Hizmetleri

5. Koruyucu Hekimlik; savaşın kan dökülmeden kazanılmasıdır. Dimeglio

6. Gelecekteki muhtemel hastalık ve sakatlığın riskini en aza indiren veya engelleyen, Hastalık belirtileri ortaya çıkmadan önce teşhis edip erken tedavinin yapılmasını sağlayan, “hastalık” öncesi verilen sağlık hizmetleridir.

7. Koruyucu sağlık hizmetleri bireylerde görülen hastalığın tedavisi ile doğrudan ilgili değildir. Koruyucu sağlık hizmetleri tehlikenin kendisine (ETKENE) karşı yapılan bir mücadele şeklidir.

8. Kişinin ve toplumun sağlığının korunup geliştirilmesi için kişiye ve çevreye yönelik olarak alınacak tedbirlerin tümü koruyucu sağlık hizmetleri kapsamındadır.

9. Primer Korunma Sekonder Korunma Tersiyer Korunma

10. Günümüzde koruyucu hizmetlerin kapsamı daha da genişleyerek; • sağlıklı su rezervlerinin temini, • halk sağlığını koruma tedbirleri ve • kronik hastalıkların önlenmesi gibi temel olarak tüm nüfusun sağlık hizmetlerini de kapsamaya başlamıştır.

12. DSÖ(Mayıs 2002) • Aşı laboratuvar çalışanlarına yapılmalı. • Kitle aşılamasına gerek yok. • Temas olursa, temastan sonra aşı yapılmalı.

13. American Academy of Family Physicians : “Amerikan halkı tehdit altındadır. Parkta gördüğünüz güvercinler birer terör aracı olabilir. AAFP savaşta ön safı tutacaktır”

14. HealthMeds.com : “Evet, silah taşıma hakkınız var, gaz maskeleri alın ve depolayabileceğiniz tüm yiyecek ve suyu bulundurun. Ayrıca kendinizi ve ailenizi koruyacak ilaçlara ulaşmak da kesinlikle hakkınız”

20. S.T.A.R.T. 2 Medical Supply Unit $ 124.95

21. The individual cost of all the above adds up to $734.00, but buying them together as"The Package", at over 28% off, is only $525.00, a savings of $209.00!

22. $159.95

23. As can be seen, the. study established that In many cases, hand washing technique was inadequate.In order to avoid this potentially hazardous inadequate level of cleansing a systematic and thorough hand washing technique should be practised by all staff

24. KALIP - SIVI SABUNLAR Kalıp sabunlar, kirlilik kaynağı olabilmektedir. Şahsi olmalıdır. Toplu yaşanılan yerlerde sıvı sabun tercih edilmelidir.

25. ELLER NASIL YIKANMALI ? • Eller yıkanmadan önce takılarınızı çıkarın • Ilık veya dayanabileceğiniz kadar sıcak su kullanın. • Sabun kullanın. • Ellerinizin her yerini tam olarak yıkayın. (Sıklıkla unutulan alanlara dikkat etmeli.) • Ellerinizi en az 15 saniye ovalayın. • Ellerinizi kurularken ovmayın daha çok havluyu elinize vurarak kurulanın. • El kurulamada kullanılan kağıt ile musluk kapatın.

30. Dünya Tabipler Birliği “Kimyasal ve Biyolojik Silahlar” Deklarasyonu (1990): 1- Sadece askeri personele değil, sivil halk üzerinde etkilidir. 2- Savaşılan ülkenin sınırlarının ötesine etkilidir. 3- Uzun bir dönem için insanlarda sağlık sorunlarına neden olur. 4- Hayvanlar, bitkiler ve doğal çevrede uzun süreli tahribat yaratır, insanlığın besin kaynaklarını yok eder. 5- Varolan sağlık hizmetleri (teknoloji ve insan gücünün) yetersiz kalır..

31. Koruyucu önlemleri bilme Koruyucu ekipmanları temin etme

32. DEKONTAMİNASYON • Gıda dekontaminasyonu zordur, • Gıdalar koruma altında saklanmalıdır. • Gıdaların tasnifi yapılmalıdır. Sadece koruyucu üst tabakası kontamine olanlar, Kötü paketlenmiş veya yetersiz paketlenmiş Ajana maruz kalanlar ve direk ajana maruz kalanlar olarak ayırabiliriz

33. Paketlenmemiş yiyecekler yanlışlıkla kullanımı önlemek amacı ile yok edilmelidir. • Dekontaminasyon sağlıklı yiyecek varsa yapılmaz. • Mevcutlar korunmalıdır.

34. Sinir ajanları ve mustard korunmamış yağlı yiyeceklere derin bir şekilde penetre olurlar. • Likit yapıdaki yiyecekler tamamıyla kontamine olabilirler. • Arsenikli bileşikler bazı gıdalarda kolayca hidrolize olur ve oluşan arsenik oksitleri zehirli özellik taşırlar.

35. Basitten başlayarak, en zora doğru gidilmelidir • Havalandırma • Aktif dekontaminasyon Isıtma(Buharlaştırma) Yıkama(Sıcak su ve deterjan) Fırçalama Basınçlı su

36. Kumaş ve kanvas (Yıkama ve fırçalama) Cam, metal, porselen ve plastik yüzeyler (Sıcak su veya sabunlu su ile temizleme) Kauçuk yüzeylerde bu yöntem etkili değil Direk temas (İmha)

37. Değişim • Mustarddan etkilenen et ürünlerinde sarımsak kokusu, nahoş bir tad ve renksiz bir görünüş oluşurken, • Arsenikli kimyasallardan etkilenen et ve sebzelerde ise asit tadı, kötü bir koku ve renksiz bir görüntü gözlenir.

38. Hayvanlar • Mustard ajanı hayvanlarda yanık oluşumuna neden olmaz. • Bölgede büyük oranda ölü hayvanların varlığı kontaminasyonu gösterir ve bu hayvanlar kesinlikle yenilmemelidir.

39. Su ve Gıdaların Korunması: • Gıda stoğu transport ve depolanma sırasında daima kaplı olarak korunmalıdır. • Uygun paketleme ve depolama metotları

40. Tasnif (Tam koruma) • Hava geçirmez cam şişeler, mühürlenmiş aliminyum paket ve metaller • Hava çıkışı olmayan yağlı kağıt kapalı kutular • Toprak ve çimen ile kaplı stok mallar sıvı ve buhar kimyasallara karşı iyi bir şekilde korunur.

41. Az koruma • Kapanmamış tahta kutular sıvı ve buhar kimyasallar karşısında hemen hemen koruma sağlayamaz. • İşlenmemiş ambalaj kağıdı ile kaplı olanlar sıvı ve buhar halinde kimyasallara karşı çok az bir koruma sağlar. • Tek tabaka halindeki bayağı bir tekstil hemen hemen hiç koruma yapmaz. • Kapalı binalar sıvı kimyasallara karşı iyi koruma yapmasına rağmen buharlara karşı koruma sağlayamaz.

42. GIDA DEKONTAMİNASYONU • Kimyasal ajan buharlarına temas etmiş olan konserve ve açılmamış paketler. Havalandırma

43. Sıvı kimyasal ajan ile kontamine olan konserve açılmamış paketler. Havalandırma En dıştaki kontamine tabakalar atılır ve daha iç tabakalar kontrol edilebilir.

44. . Sıvı veya buhar halindeki kimyasal ajana temas etmiş olan paketlenmemiş malzemeler Öncelikli imha

45. Yüzeysel yağ tabakası ve büyük orandaki kontamine bölgelerin uzaklaştırılması. % 1 klor veya % 2 sodyum bikarbonat solüsyonu ile yıkama Suda kaynatma, fırınlama, kavurma metodlarının uygulanması.

46. SİNİR AJANLAR Sıvı form imha Buhar forma tabi yağlı ve sulu besinlerde İmha Kuru gıdalar 48 saat havalandırma Diğer gıdalar ise % 2 sodyum bikarbonat ile yıkanıp soyulmalı veya kaynatılmalıdır.

47. AKCİĞER İRRİTANLARI • Su ile yıkanıp 24 saat süre ile havalandırılmalıdır.

48. KAN ZEHİRLERİ • Dekontaminasyona gerek yok.

49. KARGAŞA BASTIRICI AJANLAR • Gıdaların tadı yenilmeyecek şekilde bozulabilir.

50. Su dekontaminasyonu • Basit kaynatma; • Filtrasyon • Süperklorinasyon; basit klorlama, kimyasal ajan dekontaminasyonu için yeterli değildir • Flokulasyon; büyük miktardaki su için metal tuzları ile uygulanan metottur. • Tersinir Osmosis; ağır metallerin uzaklaştırılmasında uygulanan etkin bir metottur.