1 / 53

NOWOTWORY

NOWOTWR. Nowotwr - neoplasmaOncos = tumorCancer - carcinomaNomenklatura - ...oma,...akKlasyfikacja. . Parenchyma, stroma (naczynia, desmoplazja, carcinoma scirrhosum)Nowotwory niezlosliwe (fibroma, chondroma, osteoma, adenoma, papilloma, cystadenoma)Nowotwory zlosliwe (miesak, rak)Guzy mies

papina
Download Presentation

NOWOTWORY

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

    1. NOWOTWORY

    2. NOWOTWR Nowotwr - neoplasma Oncos = tumor Cancer - carcinoma Nomenklatura - ...oma,...ak Klasyfikacja

    3. Parenchyma, stroma (naczynia, desmoplazja, carcinoma scirrhosum) Nowotwory niezlosliwe (fibroma, chondroma, osteoma, adenoma, papilloma, cystadenoma) Nowotwory zlosliwe (miesak, rak) Guzy mieszane (wielokierunkowe rznicowanie) Teratoma maturum, immaturum; hamartoma; choristoma Polip

    4. ZRZNICOWANIE I ANAPLAZJA Zrznicowanie - stopien podobienstwa komrek nowotworu do komrki macierzystej zarwno morfologicznie jak i czynnosciowo - brak zrznicowania = anaplazja - nowotwory zlosliwe vs niezlosliwe

    5. Anaplazja: pleomorfizm komrek, hyperchromazja, wzrost N:C, powiekszone jaderka, mitozy (nieprawidlowe), komrki olbrzymie Dysplazja Rak in situ, rak wczesny Tempo wzrostu (frakcja komrek proliferujacych, apoptoza, wplyw na terapie)

    6. NOWOTWORY LAGODNE ekspansywny, powolny wzrost dobrze odgraniczone, czesto otorebkowane dobrze zrznicowane, przypominaja macierzysta tkanke niska aktywnosc mitotyczna nie daja przerzutw

    7. NOWOTWORY ZLOSLIWE carcinoma, sarcoma rzne tempo wzrostu, przerzuty naciekanie, brak zahamowania kontaktowego rzny stopien zrznicowania, anaplazja nieprawidlowe mitozy

    8. DROGI SZERZENIA SIE NOWOTWORW Wzrost miejscowy, naciekanie otoczenia Rozsiew na powierzchni blon surowiczych (carcinosis pleurae, peritonei) Rozsiew droga naczyn chlonnych Rozsiew droga naczyn krwionosnych (pluca, watroba)

    9. Zachorowalnosc na nowotwory zlosliwe w Polsce w 2008 r: Kobiety - rak sutka 22,% - rak jelita grubego 10,1% - rak pluca 8,1% - rak trzonu macicy 7,3% - rak jajnika 5,0% - rak szyjki macicy 5,0%

    10. Zachorowalnosc na nowotwory zlosliwe w Polsce w 2008 r: Mezczyzni - rak pluca 21,6% - rak prostaty 12,6% - rak jelita grubego 12,2% - rak pecherza moczowego 6,9% - rak zoladka 5,0%

    11. Zgony na nowotwory zlosliwe w 2008 r. Kobiety: - rak pluca 13,8% - rak sutka 13,1% - rak jelita grubego 11,6% - rak jajnika 6,1% - rak trzustki 5,6%

    12. Zgony na nowotwory zlosliwe w 2008 r. Mezczyzni: - rak pluca 32,3% - rak jelita grubego 10,9% - rak prostaty 7,5% - rak zoladka 6,8% - rak pecherza moczowego 4,5%

    13. CZYNNIKI SRODOWISKOWE UV, azbest, chlorek winylu, 2-naftylamina, beryl, benzen, kadm, zwiazki niklu i chromu, radon nadwaga, alkohol, papierosy

    14. WIEK 55 - 74 rz. - najwieksza liczba zgonw nowotworowych - kobiety 40 - 79 lat - mezczyzni 60 - 79 lat Dzieci 10% zgonw do 15 rz leucaemia/ lymphoma, medulloblastoma, neuroblastoma, nephroblastoma, retinoblastoma, rhabdomyosarcoma

    15. PREDYSPOZYCJE GENETYCZNE DZIEDZICZNE ZESPOLY NOWOTWOROWE: - dziedziczenie AD - mutacja pojedynczego genu - nowotwory dotyczace okreslonego narzadu lub kilku narzadw - specyficzny fenotyp - niepelna penetracja - rzna ekspresja

    16. Rodzinne retinoblastoma (Rb) Rodzinna polipowatosc jelita grubego (APC) MEN (MEN1, RET) Neurofibromatosis 1 i 2 (NF 1, NF 2) Melanoma (p16) Zespl Li Fraumeni (p53) HNPCC (MLH1, MSH2) Rak sutka i jajnika (BRCA1, BRCA 2)

    17. NOWOTWORY RODZINNE: - rak sutka, jajnika, jelita grubego, nowotwory mzgu, czerniak, chloniaki Mlodszy wiek, nowotwr u kilku krewnych, czesto obustronny lub wieloogniskowy Brak specyficznego fenotypu Sposb przenoszenia dominujace, wieloczynnikowe? Ryzyko wyzsze 2 - 3x

    18. DEFEKT NAPRAWY DNA Zespoly AR niestabilnosc chromosomalna lub genetyczna - xeroderma pigmentosum - ataxia- teleangiectasia - zespl Blooma - anemia Fanconiego

    19. PREDYSPOZYCJE NIE-GENETYCZNE Replikacja komrek zmiany regeneracyjne, hiperplastyczne, dysplastyczne Przewlekle zapalenie (Virchow, 1863) colitis ulcerosa, choroba Lesniowskiego-Crohna, gastritis chronica, hepatitis viralis Stany / zmiany przedrakowe keratosis senilis, leukoplakia, hyperplasia endometrii, gastritis chronica atrophica

    20. KARCINOGENEZA Nabyta lub dziedziczna mutacja Klonalna proliferacja komrki prekursorowej - protoonkogeny (dominujace) - geny supresorowe (recesywne) - geny regulujace apoptoze (dominujace lub recesywne) - geny naprawcze DNA (recesywne)

    21. KARCINOGENEZA JEST PROCESEM WIELOSTOPNIOWYM, ZARWNO NA POZIOMIE GENETYCZNYM (NAGROMADZENIE ZABURZEN GENETYCZNZYCH) JAK I FENOTYPOWYM

    22. 7 podstawowych zmian w fizjologii komrki determinujacych jej zlosliwy fenotyp: 1. zdolnosc do proliferacji bez zewnetrznych sygnalw (aktywacja onkogenw) 2. niewrazliwosc na sygnaly hamujace wzrost 3. unikanie apoptozy (p53) 4. defekty w naprawie DNA 5. nieograniczony potencjal replikacyjny 6. indukowanie angiogenezy 7. zdolnosc do naciekania i przerzutowania

    23. ONKOGENY Produkty onkogenw = onkoproteiny: - sa pozbawione waznych elementw regulujacych - ich produkcja nie zalezy od czynnikw wzrostu czy innych zewnetrznych sygnalw

    24. CZYNNIKI WZROSTU: - PDGF - nadekspresja w astrocytoma, osteosarcoma - FGF - nadekspresja w raku zoladka, amplifikacja w raku pecherza moczowego, sutka, w czerniaku

    25. RECEPTORY CZYNNIKW WZROSTU (stala dimeryzacja i aktywacja bez wiazania GF): HER 1- nadekspresja w raku plaskonablonkowym pluca i w glejakach HER 2- amplifikacja w raku sutka, jajnika RET- punktowa mutacja w zespolach MEN

    26. BIALKA PRZENOSZACE SYGNALY: Rodzina bialek ras wiazacych GTP (transferaza farnezylu) punktowe mutacje: K-ras w raku trzustki do 90%, tez w raku jelita grubego i pluca H-ras w raku nerki i pecherza moczowego N-ras w czerniaku

    27. BIALKA TRANSKRYPCJI JADROWEJ: - C-MYC - translokacja w chloniaku Burkitta - N-MYC amplifikacja w neuroblastoma - L-MYC amplifikacja w raku drobnokomrkowym pluca

    28. REGULATORY CYKLU KOMRKOWEGO: - CYKLINA D translokacja w chloniaku (mantle cell lymphoma), amplifikacja w raku sutka i przelyku - CYKLINA E nadekspresja w raku sutka - CDK4 amplifikacja lub punktowa mutacja w glejakach, miesakach, czerniaku

    29. AKTYWACJA ONKOGENW Punktowa mutacja - gen ras w raku trzustki Rearanzacja chromosomu - translokacja i inwersja (chromosom Ph (9;22), chloniak Burkitta (8;14), miesak Ewinga (11;22) Amplifikacja (N-myc, HER-2)

    30. GENY SUPRESOROWE Antyonkogeny Hipoteza Knudsona Utrata heterozygotycznosci (LOH) Rodzinne retinoblastoma - osteosarcoma, miesaki tkanek miekkich

    31. GEN RB: postac aktywna - hamulec przejscia G1/S mutacja germinalna - retinoblastoma, osteosarcoma somatyczna mutacja - rak pluca, sutka, pecherza, glioblastoma

    32. GEN p53: zahamowanie cyklu komrkowego przy uszkodzeniu DNA, naprawa lub apoptoza mutacje w ponad 50% nowotworw zespl LiFraumeni (germinalna mutacja p53) - miesaki, rak sutka, bialaczki, guzy CSN, raki kory nadnercza

    33. APC - polipowatosc rodzinna i rak jelita grubego P16 melanoma, rak trzustki NF1 - neurofibromatosis, NF2 E-kadheryna (rak sutka, zoladka) VHL - zespl von Hippel-Lindau (rak nerki) WT-1 - guz Wilmsa

    34. REGULACJA APOPTOZY: bcl-2, bcl-xL bax, bad p53 c-myc

    35. NAPRAWA DNA: HNPCC (mismatch repair) Xeroderma pigmentosum (nucleotide excision repair) Ataxia-teleangiectasia - gen ATM, 1% nosicieli w populacji, ubytek komrek Purkinjego w mzdzku, niedobory immunologiczne, ostra wrazliwosc na promieniowanie jonizujace, nowotwory limfatyczne, rak sutka

    36. ANGIOGENEZA Granica odzywienia 1 - 2 mm Czynniki proangiogenne (komrki nowotworowe, leukocyty, podscielisko); HIF1a - VEGF, bFGF Czynniki antyangiogenne angiostatyna, endostatyna, vasculostatyna P53 stymuluje antyangiogenna trombospondyne-1 i hamuje VEGF Mutacja RAS nasila produkcje VEGF MoAb anty-VEGF (bevacizumab), inhibitory szlaku aktywacji Notch

    37. MECHANIZMY INWAZJI I PRZERZUTOWANIA Inwazja ECM - - oddzielenie komrki (rozluznienie polaczen) - przylaczenie komrki do elementw ECM - degradacja ECM - migracja

    38. ROZSIEW KRWIOPOCHODNY Agregaty z plytkami, czynniki krzepniecia, zatory Przyleganie do srdblonka (CD44), przekraczanie blony podstawnej Organotropizm: - naturalny drenaz - ligandy, chemoatraktanty Warunki miejscowe

    39. KARCINOGENEZA CHEMICZNA Inicjacja - mutacja (trwale uszkodzenie DNA) Promocja - proliferacja (efekt odwracalny, nie wplywa bezposrednio na DNA, podatnosc na nowe mutacje)

    40. INICJACJA Inicjatory bezposrednie (silnie elektrofilne, reakcje z DNA, RNA i bialkami, efekt letalny lub mutacja) - alkilujace (leki przeciwnowotworowe) - acylujace

    41. Inicjatory posrednie (prokarcinogeny): metabolizm - monooksygenazy zalezne od cytochromu P-450 (polimorfizm genw) - poli- i heterocykliczne weglowodory aromatyczne (nowotwory rznych narzadw, palenie tytoniu, smazenie i wedzenie miesa)

    42. - aminy aromatyczne i barwniki (glwnie watroba - zlcien maslana, pecherz -naftyloamina) - naturalne produkty (aflatoksyna B, gryzeofulwina) - nitrozoaminy (przewd pokarmowy) - chlorek winylu, azbest, chrom, nikiel, arsen

    43. Promotory: - egzogenne (leki, fenol, alkohol, infekcja wirusowa uszkodzenie - proliferacja) - endogenne (hormony - watroba, sole zlciowe- jelito grube)

    44. PROMIENIOWANIE UV Raki skry, czerniak (rznice geograficzne) UVB (UVC - ozon) tworzenie dimerw pirymidynowych w DNA NER, xeroderma pigmentosum

    45. PROMIENIOWANIE JONIZUJACE Kazdy typ promieniowania (nawet dawki terapeutyczne) - bialaczki (poza CLL) - raki tarczycy (u mlodych ludzi) - raki sutka, pluc, slinianek Tkanki wzglednie oporne - skra, kosci, przewd pokarmowy

    46. CZYNNIKI MIKROBIOLOGICZNE Wirusy DNA - HPV - rak szyjki macicy, jamy ustnej i krtani - EBV - chloniak Burkitta typ afrykanski, chloniaki B-komrkowe przy immunosupresji (infekcja HIV i przeszczepy), ziarnica zlosliwa (niektre typy), rak nosogardzieli - wirus hepatitis B - rak watroby

    47. Wirusy RNA - HCV - HTLV-1 Helicobacter pylori - rak zoladka - chloniak zoladka

    48. WPLYW NOWOTWORU NA ORGANIZM Efekt miejscowy (ucisk, owrzodzenia, krwawienie) Efekt hormonalny (brak lub nadmiar) Kacheksja nowotworowa (anorexia, TNFa, IL-1, IFN-?) Zespoly paranowotworowe (10%)

    49. A. Endokrynopatie: - hiperkalcemia - rak sutka, nerki, pluca, jajnika - zespl Cushinga - rak pluca, trzustki - hipoglikemia - rak watroby, fibrosarcoma - zespl rakowiaka - rak trzustki - policytemia rak nerki, watroby

    50. B. Zespoly nerwowo-miesniowe: - miastenia rak pluca C. Zaburzenia dermatologiczne: - dermatomyositis rak sutka, pluca - acanthosis nigricans rak pluca, zoladka D. Zaburzenia naczyniowe: - thrombophlebitis migrans rak trzustki

    51. KLASYFIKACJE Grading - stopien zrznicowania (klasyfikacja Brodersa) Staging - TNM Klasyfikacja Clarka, Callendera, Laurena, Goseki, Astlera-Collera, Blooma-Richardsona

    52. DIAGNOSTYKA Cytologia (zluszczeniowa, FNA) Histologia (grading, staging, marginesy, uwagi kliniczne i rokownicze) Immunocytochemia (markery) Techniki molekularne Cytometria przeplywowa

    53. MARKERY Hormony (HCG, kalcytonina, ektopowe hormony, VMA) Antygeny onkofetalne (a-fetoproteina, CEA) Izoenzymy (PAP, NSE) Immunoglobiny, PSA Glikoproteiny (rak jajnika - CA-125; rak trzustki i jelita grubego - CA-19-9; rak sutka - CA-15-3)

More Related