مدیریت بهینه دارایی ها و بدهی ها در بانک ملت با استفاده از مدلسازی ریاضی

1. بخش اول مدیریت بهینه دارایی ها و بدهی ها در بانک ملت با استفاده از مدلسازی ریاضی Optimum assets and liabilities management In bank mellat by mathematical modelling

2. مقدمه بانک یک موسسه مالی واسطه است که وجوه راکد مردم را تحت عنوان سپرده دریافت و به قرض گیرندگان وام می دهد.امروزه با بکارگیری انواع تکنیک های مدیریت دارایی/بدهی می توان به بهترین شکل این فرآیند را مدیریت کرد که از آن جمله تکنیک مدیریت دارایی – بدهی می باشد.

3. مهندسی مالی مهندسی مالی عبارتست از طراحی، توسعه و بکارگیری ابزارهای جدید مالی و فرآیندهای مربوطه و در نهایت ارائه راه حل های مبتکرانه برای مسائل و مشکلات مالی. (Finnerty,1988) مهندسی مالی عبارتست از فرآیند استفاده از روش های کمی برای طراحی مبتکرانه ابزارهای مبادلات و ساختار مالی، به منظور اثربخشی سازمانی

4. مهندسی مالی کارکردهای مهندسی مالی عبارتند از: 1- مدیریت دارایی ها و بدهی ها 2- مدیریت ترازنامه 3- آربیتراژ و سفته بازی 4- پوشش خطر بنابراین فرآیند مدیریت دارایی و بدهی جزء یکی از ابزارهای مهندسی مالی است که با طراحی یک مدل کمی مبتکرانه، راه کارهای موجود برای مدیریت بهینه دارایی ها و بدهی های بنگاه اقتصادی مورد نظر را به دست می دهد.

5. مدیریت دارایی و بدهی • مدیریت دارایی-بدهی شامل مجموعه ای از ابزارها و روشهای فنی است که خلق ارزش برای سهامداران و تحت کنترل بودن ریسکها را تضمین می کند. • اهداف: • مدیریت ریسک نرخ بهره • مدیریت ریسک نقدینگی • مدیریت سرمایه • مدیریت سرمایه گذاری

6. ترازنامه و اجزای تشکیل دهنده آن • ترازنامه معرف وضعیت مالی واحد تجاری در یک مقطع زمانی معین است که آن را صورت وضعیت مالی نیز می نامند. • ترازنامه حاوی اطلاعاتی در خصوص دارایی های مؤسسه مالی (سمت راست ترازنامه) و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام (سمت چپ ترازنامه) می باشد. • راهبردهای مختلف مدیریت دارایی ها • استراتژی محافظه کارانه • استراتژی جسورانه • راهبردهای مختلف مدیریت بدهی ها • استراتژی محافظه کارانه • استراتژی جسورانه

7. ترازنامه و اجزای تشکیل دهنده آن

8. سؤال اصلی 1- آیا طراحی مدل کمی مدیریت بهینه دارایی ها و بدهی ها برای بانک، امکان پذیر است؟

9. بخش دوم

10. اولویت بندی و تعیین اهمیت اهداف از آنجائیکه برآورد سازی همه این اهداف تعیین شده از درجه اهمیت یکسانی برخوردار نمی باشد لذا اهداف بوسیله مصاحبه و پرسشنامه در سه گروه تقسیم بندی شدند:

11. متغیرها و محدودیت ها مدل دارای 24 متغیر تصمیم می باشد که 14 متغیر، متغیرهای اصلی (مربوط به اقلام ترازنامه) و10 متغیر، متغیر انحراف (5 متغیر انحراف مثبت و5 متغیر انحراف منفی) می باشد. همچنین مدل ارائه شده دارای 21 محدودیت می باشد که 17 محدودیت ساختاری و5 محدودیت آرمانی است. از 17 محدودیت ساختاری 5محدودیت به صورت ثابت در دو مقطع زمانی لحاظ گردیده است.

12. گروه اول متغیرهای تصمیم گروه اول متغیرهای تصمیم با توجه به ساختار ترازنامه بشرح ذیل می باشند:

13. گروه دوم متغیرهای تصمیم برای هریک از اهداف تعیین شده متغیرهای تصمیم انحراف بصورت زیر نشان داده می شود:

14. محدودیتهای ساختاری :

15. محدودیتهای ساختاری :

16. محدودیتهای ساختاری :

17. محدودیتهای ساختاری :

18. محدودیتهای آرمانی (هدف)

19. تابع هدف MinZ= p1(0.857d+3 +0.143d-4)+p2(d-5)+p3(0.125d-1 + 0.875d+2) پس از مشخص شدن محدودیت ها با استفاده از نرم افزار LINGO10 ، مدل طراحی شده حل گردید. نتایج حاصل از مدل نشان دهنده میزان تخصیص بهینه منابع (بدهی و سرمایه) در بین گروه های مختلف دارایی می باشد که همراه با توسعه مدل، در شرایط مختلف مورد بررسی قرار می گیرد

20. نتایج و تحلیل داده ها

21. نتایج پرسشنامه با استفاده از نرم افزار Expert Choice نتایج وزن دهی به اهداف تعیین شده، مشخص می شود. رابطهp1>p2>p3 بین پارامترها برقرار است به این معنی که که در تامین اهداف برآوردسازی اهداف گروه اول براهداف گروه دوم دارای اولویت می باشد و تامین اهداف گروه دوم بر گروه سوم دارای ارجحیت می باشد.

22. تحلیل نتایج مدل 1- در مدل مورد بررسی، مقادیر سپرده های دیداری، پس انداز، سرمایه گذاری مدت دار و حقوق صاحبان سهام به عنوان ورودی مدل لحاظ می شوند و با توجه به الزامات، محدودیت ها و اهداف تعیین شده، به گروه های مختلف دارایی تخصیص می یابند. 2- درمدل طراحی شده، همه عبارات خطی هستند و مدل محدودیت عدد صحیحی روی متغیرها ندارد. 3- حل مدل بدین گونه است که چنانچه یک جواب شدنی موجود باشد، حل کننده به سمت وضعیت شدنی میل می کند و در این وضعیت جوابی را می یابد که همه محدودیت های مدل را ارضا می کند؛ در حل مدل در دومقطع 1389 و 1390، مدل به حل بهینه عمومی رسیده است. 4- مقدار تابع هدف برای حل جاری برای هر دوبار تخمین، صفر بوده است. 5- در حل مدل هیچ مقداری وجود ندارد که محدودیتهای مدل توسط آن نقض شده باشد یا از آن تجاوز کرده باشد وفیلد حالت نشدنی درهردوبار تخمین صفر بوده است. 6- مدل برای سال 89 با چهار مرتبه تکرار و برای سال 90 با سه مرتبه تکرار حل شده است.

23. تحلیل ترازنامه سال 1389 مبالغ به میلیون ریال

24. تحلیل ترازنامه سال 1389

25. تحلیل ترازنامه سال 1390 مبالغ به میلیون ریال

26. تحلیل ترازنامه سال 1390

27. تحلیل انحرافات ایجاد شده در اولویت های تعیین شده صفر شدن مقدار تابع هدف در نتایج حل مدل برای ترازنامه در دو مقطع سال های 1389و 1390 نشان دهنده آن است که کلیه اهداف در کلیه سطوح اولویت تامین گردیده است.

28. تحلیل سود حاصل از مدل با سود واقعی با توجه به رشد مورد انتظار کل دارایی ها، مدل، منابع بانک را به گونه ای بین گروه های مختلف دارایی با توجه به میزان بازدهی آنها تخصیص داده است که علاوه براینکه کلیه اهداف بانک با درنظرگرفتن سطح اهمیت هریک ازآنها تامین شده است بلکه با اختصاص منابع به این شیوه میزان سود دریافتی بانک نیز افزایش خواهدیافت که هدف اصلی مدل نیز کسب حداکثر سود با توجه به کلیه الزامات و محدودیت­ها می باشد.

29. نتیجه گیری

30. نتیجه گیری نتایج حاصل از انحرافات متغیرهای تصمیم

31. نتیجه گیری نتایج حاصل از انحرافات متغیرهای تصمیم 1-سه متغیر وجه نقد، مطالبات از بانک ها و موسسات اعتباری و اوراق مشارکت جزء دارایی های با درجه نقد شوندگی بالا در ترازنامه بانک می باشند، به عبارتی این دارایی ها، همان دارایی های جاری هستند که نگهداری میزان مشخصی از آن برای کنترل ریسک نقدینگی لازم می باشد. کمتر بودن دارایی های جاری در ترازنامه نسبت به مبلغ اختصاصی مدل نشان دهنده آن است که مدیران بانک در مدیریت دارایی های جاری خود از سیاست جسورانه پیروی می نمایند. این روش پرمخاطره است و خطر ازدست دادن مشتری، کاهش توان پرداخت تعهدات در زمره خطرات آن قراردارد. 2-متغیر مطالبات از بانک مرکزی عبارتست از سپرده قانونی که بصورت هفتگی با نرخی که هرسال توسط بانک مرکزی برای هریک از انواع سپرده ها (دیداری، پس انداز و مدت دار) اعلام می شود محاسبه و نزد بانک مرکزی تودیع می گردد. این نرخ معادل 14/5% برای مقاطع مورد بررسی بوده است. بنابراین تودیع سپرده قانونی نزد بانک مرکزی ، یک الزام قانونی محسوب می شود. تفاوت موجود به دلیل عدم رعایت الزام مربوطه توسط بانک می باشد.

32. نتیجه گیری 3- ازآنجاکه هدف سیستم بانکی نیز مانند سایر موسسات مالی، کسب سود از عملیات مالی خود می باشد، لذا تخصیص منابع برروی وجوهی که دارای بازده بیشتر می باشند، از اهداف اصلی مدیران بانک است. از جمله مزیت های مدل و حل کننده آن، از یک طرف تخصیص وجوه کمتر به دارایی هایی که بازده کمتر داشته و تنها جنبه الزام دارند و از طرف دیگر تخصیص وجوه بیشتر به دارایی های با بازده بیشتر می باشد. تفاوت های مذکور نشان دهنده آن است که سیاست تخصیص منابع به سرمایه گذاریها و تسهیلات که دارای بازده قابل قبول می باشند به گونه ای است که از مقدار اختصاصی مدل کمتر است که این امر موجب کاهش بازدهی و سود کسب شده توسط بانک می شود. 4-از آنجاکه دارایی های ثابت، جزء دارایی های کم بازده محسوب می شود بنابراین بهتر است که مبلغ آن در حد رعایت الزام موجود برای آن باشد. این الزام رعایت نسبت دارایی های ثابت به حقوق صاحبان سهام است که می بایستی کمتر از 0/7 باشد. دراین خصوص عملکرد بانک مطلوب بوده و مبلغ این متغیر در ترازنامه تنها درحد الزام تعیین شده، بوده است.

33. نتیجه گیری 5- ضمانتنامه جزء دارایی های زیرخطی یا به عبارتی اقلام خارج از ترازنامه است. اقلام خارج از ترازنامه، معاملاتی هستند که بالقوه بوده و تا زمان بالفعل شدن تاثیری بر سود و زیان بانک ندارند. اما از طرف دیگر کارمزد دریافتی بابت عملیات انجام شده در سود و زیان بانک موثر است. از آنجا که علاوه بر وجود سقف صدور برای ضمانتنامه های صادره، این جزء از دارایی ها بر سود بانک تاثیرگذار می باشد، مدل با درنظر گرفتن کلیه موارد اختصاص مبلغ کمتر در سال 89 دو مبلغ بیشتر در سال 90 را به ضمانتنامه ها پیشنهاد می دهد. عملکرد بانک درخصوص متغیر مذکور، نسبتاً مطلوب بوده است. 6-مقدار تابع هدف برای مدل در دو مقطع مورد بررسی صفر گردیده است. این امر نشان دهنده تحقق کامل اهداف در سطوح اولویت های تعیین شده می باشد. 7- سود کسب شده و به تبع آن سود سهام پیشنهادی به روش تخصیص منابع به گروه دارایی ها توسط مدل در دو مقطع مورد بررسی از سود کسب شده به روش تخصیص منابع به گروه دارایی ها توسط بانک بیشتر بوده است.

34. نتیجه گیری نتایج حاصل از انحرافات مدل 8-کفایت سرمایه که نشان دهنده توانایی بانک درخصوص ایفای تعهداتش است، ازجمله مهم ترین شاخص های سنجش بانکها در سطح بین المللی محسوب می شود و معیاری برای رتبه بندی بانکها می باشد. میزان D3P بدان معنی است که براساس تخصیص دارایی ها توسط مدل، این نسبت به میزان مذکور برای هر مقطع، بهبود یافته است. 9-برای کنترل ریسک نقدینگی، می بایستی دارایی های با درجه نقدشوندگی بالا (وجه نقد، مطالبات از بانکها و موسسات اعتباری و اوراق مشارکت) حداقل 17% مجموع سپرده ها باشد. رعایت این نسبت، بانک را از خطر ریسک نقدینگی و خطر ورشکستگی مصون می دارد. میزان D4P بدان معنی است که تخصیص دارایی ها بین گروه های مختلف توسط مدل به گونه ای است که به میزان ذکر شده ،ریسک نقدینگی را کاهش داده است که جزء مزیت های مدل است.

35. نتیجه گیری 10- طراحی مدل کمی مدیریت بهینه دارایی ها و بدهی ها در بانک مورد مطالعه امکانپذیر می باشد. 11- طراحی مدل کمی برای تعیین ساختار مناسب اقلام ترازنامه در سطح بانک مورد مطالعه امکانپذیر بوده و این مدل می تواند ساختار مناسبی برای اقلام ترازنامه بانک تعیین نماید. 12- مدیریت اقلام دارایی ها در سطح بانک مورد مطالعه با استفاده از مدل های کمی امکانپذیر بوده و می توان با استفاده از مدل مذکور به مدیریت اقلام دارایی ها در سطح کل بانک پرداخت. 13- مدل کمی طراحی شده می تواند در سطح سایر بانک های تجاری نیز برای مدیریت دارایی ها و بدهی ها، تعیین ساختار مناسب ترازنامه و مدیریت اقلام دارایی ها استفاده شود.

36. با سـپاس فراوان از ازحضارگرامی با سـپاس فراوان از ازحضارگرامی