Psychosocjologia poznania naukowego

1. Psychosocjologia poznania naukowego Ludwika Flecka

2. Ludwik Fleck (1886-1961) Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym 1935, 2006 Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa, 2007

3. Najważniejsze „izmy” • historyzm • kolektywizm • paradygmatyczność • antyindywidualizm • kolektyw myślowy, styl myślowy

4. Poznanie nie jest rekonstrukcją ani prototypem zjawisk lub dostosowaniem myśli do jakichś zewnętrznych faktów, które objawiają się przeciętnemu człowiekowi.

5. Najważniejsze pytanie Flecka? • Jak powstało dzisiejsze pojęcie kiły? • Jaka jest relacja między kiłą a reakcją Wassermana.

6. „W roku 1495 wybuchła nagle z niesłychaną siłą pewna choroba – kiła, która się rozszerzyła wsród najemnych wojsk francuskich walczących we Włoszech, a następnie została przez nie szybko rozniesiona po całej Europie (…) w tym czasie opanowała ogromne obszary i odznaczała się bardzo ciężkim przebiegiem.” (Gottstein) Początek czy koniec historii?

7. Historycznie dwie idee kiły etyczno-mistyczna praktyczno-terapeutyczna • zaraza rozkoszy • połączenie idei wszystkich chorób wenerycznych • kara za grzechy • poszukiwanie remedium na dolegliwość (rtęć) • idea leczenia i pomagania chorym

8. Ewolucja pojęcia kiły

9. patogenetyczna jednostka chorobowa • swoista jednostka etiologiczna • idea zepsutej krwi chorego • stara idea krwi kiłowej idea bakteryjna

10. Reakcja Wassermana • Ugruntowanie pojęcia choroby zakaźnej (zarazek-atak, reakcja-obrona) • Poszukiwanie skutecznej techniki badania • Dogmatyczne nauczanie przeprowadzania badania tak by dało pozytywny wynik (pierwsze badanie: 15-20%, późniejsze: 70-90%) • Z fałszywych przesłanek i niepowtarzalnych doświadczeń powstało ważne odkrycie!

11. Problemy • Spirochaetapallida (wykazuje pokrewieństwo do spiroachetacuniculi, pallidula, dentium) • Normalna krew może dać odczyn dodatni. • Krew chorego może dać wynik ujemny. • Nie da się ściśle dookreślić choroby.

12. kolektyw myślowy • Wspólnota ludzi związanych wymianą myśli lub wzajemnym oddziaływaniem intelektualnym, nośnik rozwoju jakiejś dziedziny myśli, określonego stanu wiedzy i kultury • Im większe różnice między kolektywami, tym mniejsza wymiana myśli!

13. Struktura kolektywu myślowego

14. Patrzymy własnymi oczami, widzimy oczami kolektywu!

15. Struktura wiedzy wiedza popularna/ wiedza fachowa

16. Styl myślowy - przykład Dookoła tworu myślowego (dogmatu, idei naukowej, myśli artystycznej) tworzy się mały ezoteryczny krąg (wiedzyfachowej) i większy egzoteryczny krąg uczestników (wiedzapopularna).

17. Styl myślowy „Kolektywna zdolność do wybiórczego postrzegania wraz z odpowiednią myślową i praktyczną obróbką tego, co postrzegane”. Odkrycie naukowe to zmiana stylu myślowego!

18. Fakt naukowy Odpowiadająca stylowi myślowemu struktura pojęciowa, którą można badać z historycznego, indywidualnie i kolektywnie psychologicznego punktu widzenia.

19. Przymus myślowy Prawda to trójczłonowa relacja między podmiotem (jego sądami), „stanem rzeczy”/ przedmiotem (ukonstytuowanym w stylu myślowym), a kolektywemmyślowym (który obejmuje także aktualny stan wiedzy i kultury umysłowej).

20. Sensownie o syfilisie Pogląd XV-XVI wieczny Pogląd wspólczesny Zaraza rozkoszy wychodząca z zakaźnych, owrzodzonych narządów płciowych jest córką trądu i może (…) stać się znów matką trądu.” Syfilis jest spirochetozą, a trąd jest chorobą wywoływaną przez prątki Mycobacte leprae.

21. Niknie demoralizujący rozziew między teorią a praktyką. (…) Rodzą się nowe ideały: nauki przyrodnicze i humanistyczne zbliżają się do siebie i stają się bardziej ludzkie. (…) lojalność naukowców w stosunku do ludzkości i w stosunku do kolektywu wzrośnie. Będzie odtąd można wyjaśniać naukowe konsekwencje, społeczne zwyczaje kolektywu naukowego. Naukowcy staną się skromniejsi, rozumiejąc, jak ograniczoną rolę odgrywa jednostka. „Kryzys w nauce. Ku nauce wolnej i bardziej ludzkiej” Po co nam socjologia myślenia? Do czego potrzebna psychosocjologia poznania naukowego?