Pojęcie poznania bezpośredniego i doświadczenia

1. Pojęcie poznania bezpośredniego i doświadczenia Renata Ziemińska

2. Pojęcie doświadczenia • poznanie bezpośrednie dotyczące przedmiotów aktualnie obecnych dla podmiotu i istniejących

3. Bezpośredniość • poznanie bezdyskursywne, jednoetapowe na poziomie fenomenalnym • wieloetapowe procesy obliczeniowe odbywające się poza świadomością nie przeczą takiej bezpośredniości

4. Pojęcie bezpośredniości (Stępień) • Poznanie bezpośrednie to poznanie, które ujmuje swój przedmiot • (1) bez pośrednika nieprzezroczystego (takiego, który najpierw sam musi stać się tematem poznania, aby odegrać rolę pośrednika); • (2) bez użycia rozumowań; • (3) bez odwoływania się do wcześniej uznanych sądów; • (4) całościowo.

5. Poznanie pośrednie • Poznanie pośrednie to przeciwieństwo bezpośredniego, niebezpośrednie. Dwa typy: • (1) poznanie przez obraz lub znak (na podstawie fotografii, rysunku, tajemniczego symbolu, za pomocą obrazu telewizyjnego, telefonu, radia itd.); • (2) poznanie za pomocą rozumowania. • Znak niekiedy jest przezroczysty (płynne czytanie w ojczystym języku). • Poznanie pośrednie bazuje na bezpośrednim.

6. Obecność przedmiotu • nie wszystko, co istnieje jest obecne dla podmiotu • obecność nie gwarantuje istnienia ale na nie wskazuje • bezpośrednie (i naoczne) są też przypomnienie i wyobrażenie. Te jednak dotyczą przedmiotów aktualnie nieobecnych • przypomnienie- przedmiot kiedyś obecny ale nie teraz, wyobrażenie – przedmiot dotąd nieobecny

7. Istnienie • doświadczenie dotyczy przedmiotów aktualnie istniejących (nie każde przeżywanie jest doświadczaniem) • czas lub miejsce doświadczanych przedmiotów powinny jakoś zbiegać się z naszą aktywnością poznawczą (np. aktywnością receptorów)

8. Warunki obecności • Doświadczenie przedmiotu jest możliwe, jeśli nie jest on zbyt daleko ani zbyt blisko podmiotu oraz • jeśli jest obecny w wystarczającym interwale czasu (jedno mignięcie może nam nie wystarczyć do doświadczenia).

9. Aparatura wzmacniająca receptory • niekiedy dostrzeżenie przedmiotu uwarunkowane jest uzbrojeniem naszego oka czy ucha w odpowiednie narzędzia, typu okulary czy aparat słuchowy, lupa, mikroskop czy luneta, stetoskop, aparat USG, a także telefon, videofon • w ten sposób poszerzamy zakres doświadczenia

10. Obecność tylko czasowa i stopniowanie obecności • Transmisje telewizyjne umożliwiają nam bezpośrednie śledzenie, np. meczu. Przedmiot nie jest obecny w przestrzeni ale śledzimy go w czasie, na żywo. • Nie jest to taka obecność jak podczas oglądania meczu z pierwszego rzędu na trybunach, a jednak można tu mówić o doświadczeniu.

13. USG

16. Wzorcowe doświadczenie • Wzorcowym rodzajem doświadczenia jest np. oglądanie jabłka, które mamy w ręku, dotykamy jego faktury, widzimy jego kształt i barwy z różnych stron, wąchamy, smakujemy, słyszymy chrzęst kęsów i czujemy jego soczystość. • Słabszym doświadczeniem jest widzenie go w ręku innej osoby lub kiedy leży na straganie.

17. Doświadczenie a zmysły • Dopóki są dane zmysłów wymagające jakiejś zbieżności w czasie lub przestrzeni, czyli obecności, mamy duże gwarancje doświadczenia (jeśli przedmiot istnieje). • Modelem i prototypem doświadczenia jest posługiwanie się zmysłami.

18. Rodzaje bezpośredniego poznania • (1) spostrzeżenie zmysłowe zewnętrzne; • (2) spostrzeżenie zmysłowe wewnętrzne’; • (3) introspekcja; • (4) spostrzeżenie cudzej psychiki wyrażonej w ciele; • (5) przypomnienie; • (6) quasi-spostrzeżenie (np. percepcja w filmie); • (7) percepcja w wyobraźni (tego, co wyobrażone); • (8) percepcja wartości, doświadczenie moralne, religijne; • (9) percepcja czysto intelektualna.

19. Obserwacja i eksperyment • Obserwacja to doświadczenie kierowane określonym zadaniem, zmierzające do odpowiedzi na określone pytanie. • Eksperyment to doświadczenie czegoś sztucznie wywołanego w sytuacji zaplanowanej.

20. Filozoficzne pojęcia intuicji • Kartezjusz - intuicja to poznanie intelektualne jasne i wyraźne, jej przeciwieństwem jest dyskurs. • Bergson: intuicja to świadoma postać instynktownego współpłynięcia z rzeczywistością; przeciwieństwem takiej intuicji jest poznanie intelektualne i doświadczenie.