Beyn əlxalq maşin və avadanliqlar bazari

1. Müəllim: Elşən BAĞIRZADƏ Beynəlxalq maşin və avadanliqlar bazari Məmmədova Nigar

2. Plan: • Maşın və avadanlıqlar haqqında anlayış və onun təsnifatı • Maşın və avadanlıqlar üzrə dünya istehsalının müasir vəziyyəti • Maşın və avadanlıqlar üzrə beynəlxalq ticarətin müasir vəziyyəti • Maşın və avadanlıqlar istehsalında beynəlxalq ixtisaslaşma və koorporasiya • Maşın və avadanlıqlar bazarında konyuktura • Maşın və avadanlıqlar istehsalı və beynəlxalq ticarətin əmtəə strukturu və coğrafiyasının dəyişməsi • Maşın və avadanlıqlar bazarında qiymət əmələgəlməsinin xüsusiyyətləri • Maşın və avadanlıqlar bazarında TMKın rolu

3. MaşInvəavadanliqlarinnövlərivətəsnifati • Maşınqayırma kompleksi:maşınvəavadanlıqlar, aparatvəcihazlar, məişət, istehsalvəhərbitəyinatlımüxtəlifmexanizmlərinistehsalının məcmusudur. • Maşınqayırmasahəsi - XIX əsrin I yarısı, İngiltərə • Maşınqayırma sahələri: • Texniki-iqtisadixüsusiyyətlərinəgörə:metaltutumlu, əməktutumluvəelmtutumlu • Texnologiyayagörə:azkapitaltutumluvəyüksəkkapitaltutumlu (ortavəyüksəktexnologiyalı)

4. Maşinqayirma kompleksi 5 qrupa ayrilir: • Dəzgahqayırma:İstehsalın 75%-i ABŞ, Yaponiya,AFR,İtaliya, İsveçrəvəFransa; İstehlak Almaniya, Yaponiya,İtaliya, İsveçrə • Kənd təsərrüfatı maşınqayırması: ABŞ-ın “John Deere”inillikdövriyyəsi €6,4 mlrd (avtomobilnəhənglərininillikdövriyyəsindən 100 dəfəaz). Lider:ABŞ, İtaliya,Fransa • Ağır maşınqayırma: Lider: ABŞ, Yaponiya, AFR, B.Britaniya • Nəqliyyat maşınqayırması: Liderlikavtmobilqayırma. ABŞ, Yaponiya, AFR. Ən inhisarlaşmış sahə. • Gəmiqayırma: Lider: Yaponiya, C.Koreya, Aİ ölkələri (Fransa, AFR, İtaliya, Danimarka, Finlandiya, İspaniya, Niderland, Polşa),Çin.

5. Elektronvəelektrotexnikamaşınqayırmanınmüasirmaşınqayırmadapayı 30-32%,ümumi (35-37%) vənəqliyyat (33-35%) maşınqayırmasındansonra3-cüyer.Qabaqcıl regionlar: Cənub-ŞərqiAsiyavəYaxınŞərqölkələri (özəlliklə: Yaponiya, Koreya, Kirregionu (Honq-Konq), Syanqan, Malayziya, SinqapurvəTayvan) • Bilgisayar bazarı: elektronavadanlıqistehsalının ≈¼-i EHM payına düşür.

6. Maşin və avadanliqlar üzrə dünya istehsalinin müasir vəziyyəti... • İEÖ’də maşınqayırma sənayenin 30-50%-ə sahibdir. • Ölkələr üzrə: AFR 53.6%, Yaponiya 51.5%, İngiltərə 39.6%, İtaliya 36.4%, Çin 35.2% • ÜDM-də maşınqayırma istehsalının payı AB-də 36-45%, ABŞ-da 10%, RF-da 18%. • İEOÖ avtomobil istehsalçıları:Braziliya, Hindistan, Çin, Meksika, Rusiya, Tailand, Çexiya və C.Afrika

7. MaşInqayIrma istehsalInIn müasir inkişaf tendensiya prosesləri: • Maşınqayıırmakompleksindəistehsalprosesininmürəkkəbləşməsi.Ölkələr 2 qrupa ayrılır: kütləviməhsulistehsalçılarıvəyüksəkixtisaslıelmtutumluməhsulistehsalçıları. • Məhsulistehsalınaçəkilənxərclərinazaldılmasıüzrəişlərinaktivləşməsi: Alman şirkəti “Siemens” istehsalın 80%-ixaricdə təşkiledir. 430.000 işçinin 38%-i AFRdaişləyir • Maşınqayırmaistehsalatındaixtisaslaşmavəkoopesiyalaşmaprosesləriningüclənməsi. • İnteqrasiyaproseslərininativləşməsivətexnolojivəkooperasiyaəlaqəlisənayetəsərrüfatsubyektləriəsasındayaradılmışiriinteqrasiyalaşmışkompaniyalarınrolununartması • İstehsalıntəşkilininqarışıqtipinəkeçilməsi

8. Avtomobilqayırmada regionların payı: • Q. Avropa 19.1 mln • Şimali Amerika 15.8 mln • Asiya (Yaponiya, C.Koreya) 12.3 mln avtomobil. • XXI əsrinəvvəllərindədünyaavtomobilsənayesiikiəsastəmayülləxarakterizəolunur: • Rəqabətingüclənməsi • Qloballaşmanıntəsiriningenişlənməsi

9. Beynəlxalqmaşin vəavadanliqlarbazarinin strukturuvəcoğrafiyasi. • Maşınqayırma sahəsi üçün kooperasiyalaşma səciyyəvidir. • Əməktutumlu (Asiya, C.AmerikavəqismənAfrika) və elmtutumlu (Q.Avropa, Ş,Amerikanın İEÖ-dəvəYaponiya) sahələr xarakterikdir. • Maşınqayırmada 4 əsas region: • Ş.Amerika:bütünnomenklaturasıüzrəistehsalmüəssisələrinəmalikdir • Q.Avropa:kütləvimaşınqayırmaməhsullarıistehsalolunur • C-Ş.Asiya:kütləvimaşınqayırmaməhsullarınıənyüksəktexnologiyalıməmulatlarlauyğunlaşdırabilənYaponiyaliderlikedir • MDB ölkələri:kifayətqədərməhsuldarqüvvəlrəmalikdir, lakinelmtutumlusahələrinzəifinkişafıiləxarakterizəolunur.

10. Maşinqayirmamüəssisələrininyerləşməsinətəsirgöstərən faktorlar: • Əmək faktoru • Elmi-texniki tərəqqi • Sistematik mürəkkəbləşmə • İxtisaslaşmavəkooperasiyalaşmanıngüclənməsi • Maşınqayırmanın kompleksinin coğrafi yerləşmə prinsipləri: • Maşınqayırmakompleksinin tam nomenklatursınamalikölkələr:  ABŞ, Almaniya, Yaponiya, Rusiya • Maşınqayırmanınbəzistrukturbölmələrindənyoxsulölkələr: İngiltərə • Maşınqayırmanınxeylisaydastrukturbölmələrindənyoxsulölkələr: İtaliya • Maşınqayırmakompleksiməhsullarınınəksəriyytiniidxaledənölkələr • Maşınqayırmanınsahəvistrukturununqeyri-bərabərinkişafıiləxarakterizəolunnölkələr: Kanada, Braziliya.

11. Maşin və avadanliqlar bazarinda TMK-in rolu: • Samsung Electronics:şirkət yarımkeçiricilər, telekommunikasiya avadanlıqları və rəqəmli konvergensiya istehsalı üzrə dünya lider. • 61 ölkədə fəaliyyət göstərir. 160.000-ə yaxın işçi qüvvəsi. • Gəlir:  $117.4 mlrd • Tərəfdaşları: Microsoft, Mitsubishi, Matsushita, Sanyo, Sony, HP, Dell • General Electrics: bazar kapitallaşmasına görə (369.44 mlrd.$) dünyada ikinci yerdədi. • NBC GE-in tərkibindədir • İşçi: 315 min nəfər

12. General Motors:32ölkədəavtomobilistehsal;192 ölkədəsatış. Şirkətdə 325000 insançalışır. • Əsasavtomobilmarkaları - Cadillac, Chevrolet, Hummer, Opel, Pontiac, Saab • C.KoreyanınDeawooAuto&Technology Co. Kompaniyasınınənirisəhmdarıdır • Sony: İşçi sayı: 150.000-dən çox. • Hal-hazırdaşirkətinəsasfəaliyyətistiqamətləriaşağıdakılardır: • Məişətvəpeşəkarelektronika, informasiyavətelekommunikasiyasahəsindəməhsulistehsalı; • əyləncəsahəsi, o cümlədənkinofilm (Columbia Pictures, TrisStars Pictures), musiqiproqramları (Sony BMG) vəkompyuteroyunlarıistehsalı; • maliyyə-investisiyafəaliyyəti; • internet-layihələrinhəyatakeçirilməsi

13. Toyota Motor Corporation: Avtomobil istehsalına görə 1-ci yerdədir. • İşçi:317,734 • Brendlər: Toyota(Scion), Lexus, Daihatsu, Hino Motors. • Gəlir: $185,805 mln • Ford Motor Company: ilk dəfə klassik avtoquraşdırma konveyerini tətbiq etmişdir. 3-cü yer. • Brendlər: Ford, Linkoln, Merkuri • İşçi: 327,5 min nəfər

14. Motorlu nəqliyyat vasitəsi istehsalı • Adambaşına avtomobillərin sayı: