ΕΡΕΥΝΑ

1. ΕΡΕΥΝΑ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΦΗΒΩΝ Θεσσαλονίκη 2008

2. περιεχόμενα- ενότητες • Εισαγωγικά • Ενότητες της έρευνας- Διαπιστώσεις • Συνολικά Συμπεράσματα

3. Στην παρούσα έρευνα οι ΤΠΕ θεωρούνται μέσα πρακτικής γραμματισμού (μέσα ανάγνωσης, γραφής και επικοινωνίας). Θεωρούμε ότι η ευρεία διάδοση των ΤΠΕ (Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας) αναδεικνύουν μια νέα επικοινωνιακή τάξη πραγμάτων στην οποία συμμετέχουν ευρύτατα τα παιδιά. Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

4. Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Γ΄ ΚΠΣκαι διεξήχθη την άνοιξη του 2006 - αποτελεί μέρος ευρύτερου έργου με τον τίτλο«Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική εκπαίδευση» - φορέας υλοποίησης της είναι το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Η έρευνα Ταυτότητα ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Η έρευνα αποσκοπεί: • να διερευνήσει το νέο επικοινωνιακό τοπίο εντός του οποίου κοινωνικοποιούνται τα παιδιά εφηβικής ηλικίας (14-16 χρονών), σήμερα. • και να αναδείξει τις μεταβλητές εκείνες με σημαντικό ρόλο, προκειμένου η παραγόμενη γνώση να αξιοποιηθεί από γονείς, εκπαιδευτικούς, ερευνητές αλλά και την πολιτεία για την καλύτερη αξιοποίηση των ΤΠΕ στη (γλωσσική) εκπαίδευση.

5. Έως τώρα οι ερευνητικές αναζητήσεις αναδεικνύουντην ανάγκη καλλιέργειας ενός νέου γραμματισμού που αποκαλούμε συχνάτεχνολογικό, ψηφιακό γραμματισμό ή τεχνογραμματισμό. Στον γραμματισμό αυτό δεν ενδιαφέρει απλώς η τεχνική διάσταση (η δυνατότητα χρήσης της νέας τεχνολογίας των υπολογιστών), αλλά η νέα γλωσσική πραγματικότητα που προκύπτει από την ευρεία χρήση των ΤΠΕ ως μέσων επικοινωνίας. Τα τελευταία χρόνια προβάλλει επιτακτική η ανάγκη να διερευνηθεί επιστημονικά ο τρόπος γλωσσικής κοινωνικοποίησης των παιδιών στο νέο επικοινωνιακό τοπίο με την ευρεία χρήση των ΤΠΕ. Η έρευνα Αναγκαιότητα ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

6. Βασικοί στόχοι – ερωτήματα Η έρευνα Σε ποιες εξωσχολικές πρακτικές γραμματισμού, στοιχείο των οποίων είναι και οι ΤΠΕ, συμμετέχουν τα παιδιά σχολικής ηλικίας; Ποιος είναι ο ρόλος μεταβλητών, όπως το φύλο, η κοινωνικοοικονομική – μορφωτική κατάσταση της οικογένειας, η γεωγραφική περιοχή και το σχολείο, στο είδος των ψηφιακών πρακτικών γραμματισμού; Μπορεί να υπάρξει κάποιος συσχετισμός ανάμεσα στις πρακτικές νέου γραμματισμού (με τις ΤΠΕ) με τις πιο κλασικές πρακτικές άλλων τεχνολογιών, όπως η τηλεόραση, το κινητό τηλέφωνο, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια; ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν τα δεδομένα από τους γονείς και το εκπαιδευτικό σύστημα;

7. Η έρευνα Ανασκόπηση της Βιβλιογραφίας Οι διεθνείς έρευνες σχετικά με τις ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: • Αυτές που προέρχονται από ποικίλα επιστημονικά πεδία και έχουν ποσοτικό ή μικτό (ποσοτικό και ποιοτικό) προσανατολισμό • Αυτές που προέρχονται από τον ευρύτερο χώρο της Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας και έχουν ποιοτικό προσανατολισμό ( εθνογραφικό ερευνητικό παράδειγμα) ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

8. Ο υπολογιστής ως σημαντική επένδυση για το μέλλον και το ψηφιακό χάσμα Ως ψηφιακό χάσμα ορίζονται, συνήθως, οι κοινωνικές ανισότητες που παρατηρούνται στη διάδοση των ΤΠΕ, στη δημιουργία του οποίου συνεισφέρουν τέσσερις μεταβλητές: • Το επίπεδο της μόρφωσης • Η εργασία • Το φύλο • Η γεωγραφική θέση Η οπτική, ωστόσο, του ψηφιακού χάσματος αμφισβητείται λόγω του ασαφούς περιεχομένου του όρου ψηφιακός γραμματισμός, αλλά και λόγω του ότι οι ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού ποικίλουν ανάλογα με παραδόσεις και τα διαφορετικά τοπικά δεδομένα. Θα μπορούσαμε να πούμε, κάτι που αναδεικνύεται και από την παρούσα έρευνα, ότι η προβληματική γύρω από τον ψηφιακό αποκλεισμό δεν είναι τεχνικό αλλά σύνθετο κοινωνικού χαρακτήρα ζήτημα. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

9. Οι κυριότερες ερευνητικές διαπιστώσεις (βιβλιογραφία) • Οι νέοι αναπαράγουν τη συμβατική κοινωνική ζωή κατά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές τους. • Τα παιδιά επιλέγουν ιστοσελίδες που μοιάζουν ελκυστικές ή είναι κοντά στα ενδιαφέροντα τους, χωρίς να αποτιμούν κριτικά το περιεχόμενό τους. • Οι πιο μεγάλοι και, κυρίως, οι πιο καλοί μαθητές αξιοποιούν το διαδίκτυο ως πηγή μάθησης σε αντίθεση με τους μέτριους ή χαμηλών επιδόσεων οι οποίοι αφιερώνουν λίγο χρόνο για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στις κατ’ οίκον εργασίες τους. • Τα ηλεκτρονικά περιβάλλοντα πρακτικής γραμματισμού ενσωματώνουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία για αυτομόρφωση και μάθηση μέσω της αλληλεπίδρασης με τους ομιλήκους (άτυπη μάθηση). • Όλες οι έρευνες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η εκτός σχολείου κατάκτηση του νέου γραμματισμού από τα παιδιά αποτελεί για αυτά μια ευχάριστη εμπειρία σε αντίθεση με ό,τι γίνεται στο σχολείο. • Από την έρευνα προκύπτουν απλουστευτικές υπεργενικεύσεις, επειδή οι περισσότερες έρευνες προέρχονται από αναπτυγμένες τεχνολογικά δυτικές κοινωνίες, ενώ είναι σπάνιες οι ερευνητικές συνεισφορές από άλλες χώρες. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

10. H έρευνα συνδυάζει τις δύο μεθοδολογικές παραδόσεις, την ποσοτική και την ποιοτική Για την ποσοτική προσέγγιση χρησιμοποιήθηκαν: Ερωτηματολόγια προς μαθητές/τριες (4174 ερωτηματολόγια) Για την ποιοτική προσέγγιση χρησιμοποιήθηκαν: Συνεντεύξεις από μαθητές/τριες (77 συνεντεύξεις) Μελέτες περιπτώσεων (μέσης διάρκειας τρεις μήνες) (23 μελέτες περιπτώσεων). Έγινε συστηματική παρατήρηση των παιδιών στον χώρο διαβίωσης και ψυχαγωγίας με επισκέψεις στις οικογένειες, συζητήσεις με γονείς κτλ. Η έρευνα Μεθοδολογία ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

11. Μεθοδολογία • Επελέγη ο συνδυασμός των δύο μεθοδολογικών παραδόσεων, γιατί με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται και η σε βάθος εικόνα της διαπλοκής των ψηφιακών πρακτικών γραμματισμού (ποιοτική έρευνα) με την καθημερινότητα των παιδιών αλλά και η αντιπροσωπευτικότητα των διαπιστώσεων(ποσοτική έρευνα). • Το ερευνητικό- μεθοδολογικό πλαίσιο για τη μελέτη των παιδιών ως περιπτώσεων επιλέχτηκε από την ερευνητική παράδοση της εθνογραφίας του γραμματισμού. • Τα ερωτηματολόγια διαμορφώθηκαν με βάση: α) τις διαπιστώσεις από το ποιοτικό μέρος της έρευνας. β) την ανασκόπηση της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας. • Τέλος, τα κριτήρια επιλογής του ηλικιακού εύρους του δείγματος (14-16) ήταν τα εξής: α) Πρόκειται για γενιά που εισέπραξε τις θετικές συνέπειες από την εισαγωγή των υπολογιστών στα σχολεία. β) Η περίοδος 2000-2005 (περίοδος διάχυσης των ΤΠΕ στην ελληνική κοινωνία) συμπίπτει με την περίοδο σχολικής και εξωσχολικής κοινωνικοποίησης αυτής της γενιάς. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

12. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Μεθοδολογικό εργαλείο: Ερωτηματολόγιο

13. Ενότητα 1.Χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας Τόπος κατοικίας μαθητών/τριών του δείγματος • μεγάλα αστικά κέντρα • επαρχιακές πόλεις • μικρότερα ημιαστικά κέντρα Δείγμα 4174 μαθητές/τριες ηλικίας 14-16 χρονών ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Μελέτες Περιπτώσεων Η ομάδα παιδιών που μελετήθηκαν προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από Αθήνα και Θεσσαλονίκη

14. Ενότητα 1.Χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας Επελέγησαν για μεθοδολογικούς λόγους ιδιωτικά σχολεία από Θεσσαλονίκη και Αθήνα που προτιμώνται κυρίως από προνομιούχα κοινωνικοοικονομικά στρώματα Τα ίδια ισχύουν σε γενικές γραμμές και για τα παιδιά που μελετήθηκαν ως περιπτώσεις Τύπος σχολείου Τάξεις ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ’ Γυμνασίου 38,5% Α’ Λυκείου 53% Β’ Λυκείου 7,4%

15. Ενότητα 1. Χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας Φύλο 49,1% ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 50,9% Και στις μελέτες περιπτώσεων αλλά και στις συνεντεύξεις υπάρχει ισότιμη αντιπροσώπευση των δύο φύλων.

16. Ενότητα 1.Χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας Μητρική γλώσσα των μαθητών/τριών Το μεγαλύτερο ποσοστό ων παιδιών του δείγματος έχει ως μητρική γλώσσα την ελληνική, ακολουθούν η αλβανική και οι άλλες γλώσσες μετανάστευσης. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

17. Συμπεράσματα ενότητας 1 χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας • Το δείγμα μας αποτελείται από αγόρια και κορίτσια14-16 ετών • Από αυτά η πλειοψηφία προέρχεται από δημόσια σχολεία, αλλά εξίσου σημαντική είναι και η αντιπροσώπευση των ιδιωτικών • Το μεγαλύτερο ποσοστό κατοικεί στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και σε μικρότερο ποσοστό προέρχεται από επαρχιακές πόλεις και κωμοπόλεις • Στη συντριπτική του πλειοψηφία το δείγμα μας έχει ως μητρική γλώσσα την ελληνική, ενώ ένα μικρό ποσοστό την αλβανική ή κάποια άλλη γλώσσα μετανάστευσης

18. Ενότητα 2.Τεχνική διάσταση του νέου γραμματισμού όχι Κατοχή υπολογιστή (Η/Υ) Τα ποσοστά κατοχής υπολογιστή μπορούν να θεωρηθούν υψηλά, συγκλίνουν δε με διαπιστώσεις και άλλων ερευνών, σύμφωνα με τις οποίες στην Ελλάδα η κατοχή και η χρήση Η/Υ στο σπίτι καθώς και η χρήση του διαδικτύου αυξάνουν σημαντικά ανά έτος. Κατοχή Η/Υ με μεταβλητές • το φύλο • τον τύπο σχολείου Τα ποσοστά δείχνουν ότι ως προς το φύλο υπάρχει απόλυτη σχεδόν ισότητα σταιδιωτικά σχολεία,κάτι που δεν ισχύει στα δημόσια, με τα αγόρια να υπερέχουν. Βέβαια ηκατοχή υπολογιστή δεν είναι αποκλειστικά θέμα φύλου, αλλά πιο σύνθετο ζήτημα, που έχει σχέση με το πώς αντιμετωπίζεται το φύλο από τα διάφορα κοινωνικά στρώματα. Οι οικογένειες που ανήκουν στα «μεσαία και ανώτερα κοινωνικά στρώματα» και στέλνουν τα παιδιά τους σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία θεωρούν το ίδιο απαραίτητο τον υπολογιστή στο σπίτι, ανεξάρτητα από το φύλο του παιδιού τους. ναι ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

19. Ενότητα 2.Τεχνική διάσταση του νέου γραμματισμού Μητρική γλώσσα παιδιού και Η/Υ 62,5% ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 83,5% Τα ποσοστά της κατοχής υπολογιστών από τα δίγλωσσα παιδιά είναι αρκετά χαμηλότερο.

20. Ενότητα 2.Τεχνική διάσταση του νέου γραμματισμού Αριθμός Η/Υ στο σπίτι Τα παιδιά των ιδιωτικών σχολείων (προνομιούχα στρώματα) έχουν σε μεγαλύτερα ποσοστά περισσότερους από έναν Η/Υ στο σπίτι. Χρόνος κατοχής Η/Υ Τα παιδιά που φοιτούν σε ιδιωτικά σχολεία έχουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα υπολογιστή στο σπίτι. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

21. Ενότητα 2.Τεχνική διάσταση του νέου γραμματισμού ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Επίσης, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το σχολείο και το σπίτι λειτουργούν συνδυαστικά και συμπληρωματικά στην εκμάθηση Η/Υ. Χώρος εκμάθησης υπολογιστή Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών δηλώνει ότι έμαθε να χρησιμοποιεί τον Η/Υ στο σπίτι και ακολουθούν κατά σειρά το σχολείο, το φροντιστήριο, το σπίτι κάποιου φιλικού προσώπου και το ίντερνετ καφέ.

22. Συμπεράσματα ενότητας 2Τεχνική διάσταση του γραμματισμού • Ο υπολογιστής αποτελεί για την ελληνική οικογένεια επένδυση για το μέλλον των παιδιών τους. Συνδυάζουν τον Η/Υ με το σχολείο και την περαιτέρω πρόοδο των παιδιών. • Η ύπαρξη και ο αριθμός των Η/Υ είναι μεταβλητές συναρτώμενες από τη σύνθετη κοινωνική, μορφωτική και οικονομική διαστρωμάτωση. • Τα παιδιά εξοικειώνονται με τους Η/Υ σε πολλούς χώρους, με επικρατέστερο το σπίτι και δευτερευόντως το σχολείο. • Υπάρχει άμεση συνάρτηση στα ποσοστά κατοχής υπολογιστή με τη γλώσσα ομιλίας στο σπίτι.

23. Ενότητα 3.Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού οι δραστηριότητες 1,2,3 και 8 θεωρούνται ότι πλησιάζουν τον κλασικό σχολικό γραμματισμό και διαφοροποιούνται από τις 4,5 και 6 (χρήση ΤΠΕ ως μέσων ψυχαγωγίας) Συνήθεις πρακτικές τεχνολογικού γραμματισμού εκτός σχολείου ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 1 2 3 4 5 6 7 8

24. Ενότητα 3.Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού Γραφή κειμένων Χρήση προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένων (ΠΕΚ) Η ευρεία διάδοση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση έχει καθιερώσει τα ΠΕΚ (προγράμματα επεξεργασίας κειμένων - παραγωγής λόγου) ως το σημαντικότερο λογισμικό που χρησιμοποιείται στο σχολείο, η δε ευρεία κοινωνική τους χρήση ως το σημαντικότερο λογισμικό καθημερινής χρήσης. Τα κορίτσια χρησιμοποιούν περισσότερο τον υπολογιστή ως μέσο παραγωγής γραπτού λόγου από ό,τι τα αγόρια. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

25. Ενότητα 3.Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού Γραφή παρουσιάσεων (Power Point) στον υπολογιστή Η γραφή παρουσιάσεων σε υπολογιστή πραγματοποιείται συχνά από ένα πολύ μικρό ποσοστό μαθητών (10,5%), σπάνια από ένα μεγαλύτερο (37,6%), ενώ δεν αξιοποιεί ποτέ αυτού του είδους τις εφαρμογές τομεγαλύτερο ποσοστό (51,9%). Η πρακτική αυτή γραμματισμού δεν φαίνεται να έχει σχέση με άλλες κοινωνικές μεταβλητές, όπως η εργασία των γονιών ή η μόρφωσή τους. Έχει όμως σχέσημε το είδος του σχολείου στο οποίο φοιτούν τα παιδιά. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

26. Ενότητα 3.Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού Χρήση υπολογιστή ως γλωσσικού βοηθήματος (λεξικά) Στο ερωτηματολόγιο δεν έγινε κάποια διάκριση ως προς το είδος του λεξικού, τη γλώσσα κτλ. Οι απαντήσεις είναι μάλλον αναμενόμενες, αφού ένα μικρό σχετικά ποσοστό (18,5%) των παιδιών χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά λεξικά. Αξιοποίηση διαδικτύου Ένα πολύ μικρό ποσοστό των παιδιών (8,3%) δεν αξιοποιεί ποτέ το διαδίκτυο. Αντίθετα, το 91,7%το χρησιμοποιεί και μάλιστα το 71,6% απαντάει ότι το χρησιμοποιεί συχνά. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

27. Ενότητα 3.Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού Παίξιμο παιχνιδιών Από τη διασταύρωση με άλλες μεταβλητές προκύπτει ότι το παίξιμο των παιχνιδιών είναι κάτι που χαρακτηρίζει όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το κοινωνικό και μορφωτικό περιβάλλον από το οποίο προέρχονται. Η διασταύρωση των μεταβλητών «φύλο» και «παίξιμο των παιχνιδιών» δείχνει ότι τα παιχνίδια σε υπολογιστή είναι πιο διαδεδομένα μεταξύ των αγοριών και λιγότερο μεταξύ των κοριτσιών. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

28. Ενότητα 3.Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού Μουσική από το διαδίκτυο Μία από τις πιο συνηθισμένες πρακτικές των παιδιών είναι και το «κατέβασμα» μουσικής από το διαδίκτυο. Όπως φαίνεται εξάλλου από τη διασταύρωση των δεδομένων, τα αγόρια επιδίδονται περισσότερο στη δραστηριότητα αυτή σε σχέση με τα κορίτσια. Αντιγραφή ψηφιακών δίσκων (CD) Η αξιοποίηση του υπολογιστή για αντιγραφή ψηφιακών δίσκων ― δεν προσδιορίζουμε εδώ το περιεχόμενο ― είναι επίσης μια αρκετά διαδεδομένη πρακτική μεταξύ των παιδιών. Η πρακτική αυτή είναι πιο δημοφιλής στα αγόρια. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

29. Συμπεράσματα ενότητας 3ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού • Η ταξινόμηση των εξωσχολικών σχολικών πρακτικών γραμματισμού με τη χρήση των ΤΠΕ σε αυτές που έχουν στενή σχέση με τις σχολικές πρακτικές γραμματισμού και σε αυτές που έχουν σχέση με τη χρήση των ΤΠΕ ως μέσων ψυχαγωγίας είναι μόνο ενδεικτική, καθώς τα σύγχρονα ψυχαγωγικά περιβάλλοντα είναι πολυτροπικά και απαιτούν συνδυαστική ικανότητα παράλληλης αποκωδικοποίησης πολλών σημειωτικών συστημάτων. • Παρατηρείται περιορισμένη αξιοποίηση των ΤΠΕ από τους μαθητές ως μέσων πρακτικής εκείνου του τύπου γραμματισμού που είναι πιο κοντά στο σχολικό γραμματισμό. • Το είδος των πρακτικών σχετίζεται με την κοινωνικοοικονομική ομάδα από την οποία προέρχεται το παιδί και με άλλους παράγοντες, όπως το φύλο. • Τα κορίτσια εμπλέκονται περισσότερο σε σχολικού τύπου πρακτικές γραμματισμού σε σχέση με τα αγόρια.

30. Ενότητα 4.ΤαΠρογράμματα Επεξεργασίας Κειμένου (ΠΕΚ) ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

31. Ενότητα 4.Τα ΠΕΚ ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Γραφή κειμένων Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών δηλώνει ότι αξιοποιεί τα ΠΕΚ για σχολικές ανάγκες. Τα παιδιά των ιδιωτικών σχολείων γράφουν πολύ πιο συχνά κείμενα για το σχολείο τους από ό, τι τα παιδιά των δημόσιων σχολείων. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

32. Ενότητα 4.Τα ΠΕΚ ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Τα παιδιά που φοιτούν σε ιδιωτικά σχολεία θεωρούν καθιερωμένη πρακτική την αξιοποίηση του υπολογιστή για σύνταξη κειμένων στην αγγλική γλώσσα Παραγωγή λόγου στην αγγλική Ένα αξιοπρόσεκτο ποσοστό παιδιών γράφει κείμενα στην αγγλική γλώσσα, χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή, Στη διασταύρωση της μεταβλητής αυτής με άλλες μεταβλητές, φαίνεται πως στην αγγλική γράφουν παιδιά των ανώτερων μορφωτικά και επαγγελματικά κοινωνικών τάξεων που έχουν περισσότερους από έναν Η/Υ στο σπίτι και έχουν σε υψηλότερα ποσοστά σύνδεση με το διαδίκτυο. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

33. Ενότητα 4.Τα ΠΕΚ ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Μηχανικός Ορθογραφικός Έλεγχος ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων μαθητών γνωρίζει τί είναι και πώς χρησιμοποιείται ο μηχανικός ορθογραφικός έλεγχος Η πλειοψηφία των μαθητών απλά διορθώνουν το λάθος χωρίς να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν το μηχανικό ορθογραφικό έλεγχο ή να αντιληφθούν τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου εργαλείου

34. Ενότητα 4.Τα ΠΕΚ ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Στο ερώτημα «ξέρεις να βάζεις φωτογραφίες και σχεδιαγράμματα στα κείμενα;» η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών απαντάει θετικά. Υπάρχουν ωστόσο διαφορές σε συσχέτιση με μεταβλητές, όπως ο τύπος σχολείου. Δημιουργία πολυτροπικών κειμένων Η πολυτροπικότητα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων κειμένων και κυρίως αυτών που βρίσκει κανείς στο διαδίκτυο. Η γνώση επομένως δημιουργίας τέτοιων κειμένων είναι μία από τις σημαντικές διαστάσεις του νέου γραμματισμού. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ δημόσιο ιδιωτικό

35. Ενότητα 4.Τα Προγράμματα Παρουσιάσεων ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Στον παρακάτω πίνακα αποτυπώνονται οι επιλογές ως προς το γιατί χρησιμοποιούν τις παρουσιάσεις Power Point εκτός σχολείου. Παραγωγή λόγου στα προγράμματα παρουσιάσεων Η εξωσχολική αξιοποίηση των προγραμμάτων τύπου Power Point είναι μάλλον περιορισμένη από τα παιδιά. Τα προγράμματα αυτά αξιοποιούνται –στον βαθμό που συμβαίνει αυτό– προκειμένου να γίνουν κυρίως εργασίες για τα σχολικά μαθήματα ή τις σχολικές δραστηριότητες. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

36. Ενότητα 4.Τα Προγράμματα Παρουσιάσεων ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Παραγωγή λόγου στα προγράμματα παρουσιάσεων Η διαφοροποίηση στην αξιοποίηση των προγραμμάτων παρουσίασηςμε μεταβλητή το σχολείο είναι σημαντική. Τα παιδιά από τα δημόσια σχολεία χρησιμοποιούν τα προγράμματα αυτά περισσότερο για τα ίδια ή για συγγενείς, γονείς και φίλους και πολύ λιγότερο για το σχολείο. Αντίθετα, τα παιδιά των ιδιωτικών σχολείων χρησιμοποιούν το Power Point για τις σχολικές τους ανάγκες. Αυτό φυσικά καθορίζεται τόσο από την κοινωνική προέλευση των μαθητών των ιδιωτικών, αλλά και από τα μέσα που διαθέτουν τα ίδια τα ιδιωτικά σχολεία σε μαθητές και καθηγητές. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

37. Ενότητα 4.Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού % Χρήση διαδικτύου Η χρήση του διαδικτύου είναι σχεδόν καθολική. Το αρνητικό ποσοστό προέρχεται κυρίως από παιδιά δημόσιων σχολείων και χωρίς υπολογιστή στο σπίτι. Χρήση διαδικτύου με μεταβλητή το φύλο Τα αγόρια υποστηρίζουν ότι γνωρίζουν να αξιοποιούν το διαδίκτυο σε μεγαλύτερα ποσοστά, αλλά και τα ποσοστά των κοριτσιών δεν είναι χαμηλά. % % κορίτσια ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ αγόρια

38. Ενότητα 4.Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Χρήση διαδικτύου στο δημόσιο σχολείο κορίτσια Χρήση διαδικτύου με μεταβλητή το φύλοκαι τον τύπο σχολείου Η γνώση της χρήσης του διαδικτύου είναι σχεδόν καθολική και στα δύο φύλα στην περίπτωση των παιδιών που φοιτούν στα ιδιωτικά σχολεία. Αντίθετα, τα κορίτσια που φοιτούν στα δημόσια σχολεία υστερούν έναντι των αγοριών. αγόρια Χρήση διαδικτύου στο ιδιωτικό σχολείο ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ αγόρια κορίτσια

39. Ενότητα 4.Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Μεγάλη διαφορά υπάρχει σε σχέση με το φύλο: τα αγόρια ξεκινούν από πολύ πιο μικρή ηλικία, ενώ τα κορίτσια από μεγαλύτερη. Ηλικία εκμάθησης του διαδικτύου ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Το θέμαείναι στενά συσχετιζόμενο με σημαντικές κοινωνικές μεταβλητές: Η ηλικία που μαθαίνουν τα παιδιά το διαδίκτυο έχει μεγάλη σχέση με την εκπαίδευση των γονιών και το επάγγελμά τους. Οι γονείς π.χ. με πανεπιστημιακή μόρφωση παρέχουν τη δυνατότητα στα παιδιά τους να εξοικειωθούν από πιο μικρά με το διαδίκτυο.

40. Ενότητα 4.Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Τρόποι αρχικής εξοικείωσης με το διαδίκτυο Στο ερώτημα «Στην αρχή ποιος σου έμαθε να χρησιμοποιείς το διαδίκτυο;» οι απαντήσεις μοιράζονται λίγο πολύ σε όλες τις επιλογές που είχαν να κάνουν τα παιδιά. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ο ρόλος του σχολείου δεν είναι πολύ σημαντικός στην εκμάθηση του διαδικτύου από τα παιδιά και για τους δύο τύπους σχολείων. Είναι γεγονός, όμως, ότι τα δημόσια σχολεία παίζουν πιο σημαντικό ρόλο στην εξοικείωση των μαθητών με το διαδίκτυο. Χρήση διαδικτύου με μεταβλητή τον τύπο σχολείου

41. Ενότητα 4.Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Σύνδεση στο διαδίκτυο με μεταβλητή το φύλο Τα αγόρια έχουν σε μεγαλύτερο ποσοστό πρόσβαση στο διαδίκτυο από το σπίτι τους σε σχέση με τα κορίτσια Σύνδεση με το ίντερνετ στο σπίτι ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Οι στατιστικές συσχετίσεις έδειξαν, επίσης, το ρόλο κοινωνικών μεταβλητών: Τα παιδιά των οποίων ο πατέρας είναι επιστήμονας, διευθυντικό στέλεχος ή επιχειρηματίας έχουν σε πολύ υψηλά ποσοστά σύνδεση με το διαδίκτυο από το σπίτι. Σε αντίθεση με τα παιδιά των οποίων οι γονείς είναι αγρότες, εργάτες κτλ. Τα παιδιά που μιλούν κάποια γλώσσα μετανάστευσης έχουν σε πολύ χαμηλότερα ποσοστά σύνδεση με το διαδίκτυο σε σχέση με τα παιδιά που χρησιμοποιούν ως γλώσσα ομιλίας την ελληνική ή (και) κάποια άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα. Τα παιδιά, ενώ γνωρίζουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, έχουν σύνδεση σε πολύ μικρότερο ποσοστό.

42. Ενότητα 4.Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού με μεταβλητή τον τύπο σχολείου Οι γονείς που στέλνουν τα παιδιά τους στα ακριβά ιδιωτικά σχολεία του δείγματος έχουν σε συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό σύνδεση με το διαδίκτυοστο σπίτι σε σχέση με τους άλλους. Σύνδεση με το ίντερνετ στο σπίτι Χρονική διάρκεια της σύνδεσης Τα παιδιά που φοιτούν στα ιδιωτικά έχουν για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σύνδεση με το διαδίκτυο από το σπίτι σε σχέση με τα παιδιά που φοιτούν στα δημόσια σχολεία. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ με μεταβλητή τον τύπο σχολείου

43. Ενότητα 4.Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού Τα παιδιά χρησιμοποιούν σε πολύ μεγάλα ποσοστά το διαδίκτυο εκτός σχολείου. Χρήση του διαδικτύου εκτός σχολείου ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

44. Συμπεράσματα ενότητας 4Οι ΤΠΕ ως μέσα εξωχολικών πρακτικών γραμματισμού • Τα παιδιά χρησιμοποιούν τους Η/Υ κυρίως για πρακτικές που σχετίζονται με το σχολείο. • Όταν χρησιμοποιούν τους Η/Υ για άλλες μη σχολικού τύπου πρακτικές, αυτές είναι κυρίως ψυχαγωγικού χαρακτήρα. • Τα παιδιά των ακριβών ιδιωτικών σχολείων του δείγματός μας χρησιμοποιούν περισσότερο τους Η/Υ ως μέσα παραγωγής γραπτού λόγου. • Περιορισμένη είναι επίσης η χρήση των Η/Υ σε ξενόγλωσσες πρακτικές γραμματισμού. Όταν αξιοποιούνται ως τέτοιες, η γλώσσα που επικρατεί είναι τα αγγλικά. • Η αξιοποίηση των ΤΠΕ σε ξενόγλωσσες πρακτικές γραμματισμού είναι ένα σύνθετο ζήτημα που εξαρτάται από κοινωνικές παραμέτρους, όπως ο τύπος του σχολείου φοίτησης και η γλώσσα ομιλίας στο σπίτι. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

45. Συμπεράσματα ενότητας 4Το διαδίκτυο ως μέσο εξωχολικών πρακτικών γραμματισμού • Οι μαθητές γνωρίζουν σε πολύ υψηλά ποσοστά να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. • Ο βαθμός εξοικείωσης και χρήσης καθώς και η ηλικία κατά την οποία το παιδί πρωτοασχολήθηκε με το διαδίκτυο καθορίζονται από το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας καθώς και από το επάγγελμα των γονιών. • Οι ίδιοι κοινωνικο-οικονομικοί και μορφωτικοί παράγοντες καθορίζουν και τα ποσοστά και χρόνο πρόσβασης των παιδιών στο διαδίκτυο από το σπίτι. • Η ενασχόληση των παιδιών με το διαδίκτυο αποτελεί μια από τις αγαπημένες εξωσχολικές δραστηριότητες, ανεξάρτητα από τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτό. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

46. Ενότητα 5.Είδος πρακτικών γραμματισμού στο διαδίκτυο Αιτίες χρήσης του διαδικτύου εκτός σχολείου ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

47. Ενότητα 5.Είδος πρακτικών γραμματισμού στο διαδίκτυο Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών αποφεύγει να απαντήσει στο ερώτημα. Η εξωστρέφεια στο παίξιμο παιχνιδιών σχετίζεται με άλλες κοινωνικές μεταβλητές και κυρίως τη γλώσσα ομιλίας στο σπίτι. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

48. Ενότητα 5.Είδος πρακτικών γραμματισμού στο διαδίκτυο ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

49. Ενότητα 5.Είδος πρακτικών γραμματισμού στο διαδίκτυο Ενδιαφέρον στο διαδίκτυο με μεταβλητή το φύλο ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

50. Ενότητα 6.Συμμετοχή στη διαμόρφωση περιεχομένου στο διαδίκτυο και αλλόγλωσσες πρακτικές γραμματισμού Διαμόρφωση διαδικτυακού περιεχομένου Από το διάγραμμα δεν φαίνεται να ξεχωρίζει κάποια συγκεκριμένη πρακτική. Σε κάπως υψηλότερα ποσοστά κινείται η επιλογή που σχετίζεται με τη συμμετοχή σε διαδικτυακές ψηφοφορίες για διάφορα ζητήματα. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ