PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO

1. Wprowadzenie do funduszu sołeckiego w ramach projektu „Partycypacja obywatelska w zarządzaniu budżetem gminy na przykładzie zarządzania funduszami sołeckimi (FS).” PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Fundacja „Wrzosowa Kraina”

2. CEL PREZENTACJI • Zapoznanie z tematyką funduszy sołeckich; • Zaprezentowanie idei partycypacji społecznej na przykładzie FS; • Przedstawienie dobrych praktyk w zakresie FS; • Zachęcenie do udziału w szkoleniach i warsztatach realizowanych w ramach projektu;

3. FUNDUSZ SOŁECKI FUNDUSZ SOŁECKI – są to wyodrębnione w budżecie gminy środki na zadania własne gminy. Rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki, zwany dalej „funduszem”, do dnia 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu w roku budżetowym.

4. PRZEZNACZENIE ŚRODKÓW Środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które zgłoszone we wniosku: • są zadaniami własnymi gminy – art. 7 ustawy o sam.gminnym. • służą poprawie warunków życia mieszkańców i • są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Mogą być przeznaczone na pokrycie wydatków na: • działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej

5. Zadania własne gminy • ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, • gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, • wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, • lokalnego transportu zbiorowego, • ochrony zdrowia, • pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, • gminnego budownictwa mieszkaniowego, • edukacji publicznej, • kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, • kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, • targowisk i hal targowych,

6. Zadania własne gminy • zieleni gminnej i zadrzewień, • cmentarzy gminnych, • porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego, • utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, • polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, • wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej; • promocji gminy, • współpracy z organizacjami pozarządowymi, • współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

7. PRZEZNACZENIE ŚRODKÓW - WNIOSEK Warunkiem przyznania w danym roku budżetowym środków z funduszu jest złożenie do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przez sołectwo wniosku. Wniosek danego sołectwa uchwala: • zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, • rady sołeckiej lub • co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa.

8. PRZEZNACZENIE ŚRODKÓW - WNIOSEK Wniosek powinien zawierać wskazanie przedsięwzięćprzewidzianych do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa na podstawie: • informacji (o wysokości środków przekazanych przez wójta), • oszacowaniem ich kosztów • uzasadnieniem.

9. PROCEDURA ROZPATRZENIA WNIOSKU Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie 7 dni od dnia otrzymania odrzuca wniosek niespełniający warunków określonych w ust. 2–4, informując jednocześnie o tym sołtysa. Sołtys może w terminie 7 dni od dnia otrzymania tej informacji podtrzymać wniosek, kierując go do rady gminy za pośrednictwem wójta (burmistrza, prezydenta miasta)

10. PROCEDURA ROZPATRZENIA WNIOSKU W przypadku podtrzymania wniosku przez sołtysa, rada gminy rozpatruje ten wniosek w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) związany jest rozstrzygnięciem rady gminy w tym zakresie. • Uchwalając budżet, rada gminy odrzuca wniosek sołectwa, w przypadku gdy zamierzone zadania nie spełniają wymogów dotyczących: • zadań własnych gminy, • nie służą poprawie warunków życia mieszkańców lub • nie są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

11. Ważne terminy dla FS • do dnia 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, rada gminy podejmuje uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu w roku budżetowym; • do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy wójt przekazuje sołtysom informację o wysokości środków na FS; • do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy wniosek, sołtys przekazuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) wniosek celem uwzględnienia go w projekcie budżetu gminy.

12. Korzyści z wdrażania FS • Sołectwa będą mogły pozyskiwać za pośrednictwem funduszu środki na lokalne przedsięwzięcia oraz wspierać inicjatywy swoich mieszkańców. • Finansowanie istotnych działań na rzecz społeczności. • Wspólnoty wiejskie bardziej efektywnie będą dysponować publicznymi środkami. • Wyposażenie ludzi w instrumenty, pozwalające im lepiej wykorzystywać: • własną inicjatywę, • mądrość i • poczucie potrzeby działania na rzecz innych. • Zwiększenie budżetu gminy nawet do 30 % poprzez zwrot środków z budżetu państwa.

13. PARTYCYPACJA PARTYCYPACJA W FUNDUSZACH SOŁECKICH

14. PARTYCYPACJA • Informowanie • Konsultowanie • Współdecydowanie,

15. PARTYCYPACJA • Zasady efektywnych konsultacji społecznych: • Dobra wiara; • Zasada poszanowania dobra ogólnospołecznego i interesu ogólnego; • Legalność; • Reprezentatywność i różność; • Rzetelność; • Przejrzystość i otwartość; • Kompleksowość; • Dokumentowanie; • Ciągłość i sprzężęnie zwrotne; • Koordynacja;

16. PARTYCYPACJA KONSULTACJE SPOŁECZNE – ETAPY Poszczególne etapy konsultacji społecznych: • przygotowanie problemu konsultacji, • zaproszenie do konsultacji grup potencjalnie zainteresowanych tematem, • przedstawienie celu konsultacji, • zebranie opinii od grup/mieszkańców, • przeprowadzenie analizy zebranych opinii, • przedstawienie decyzji w sprawie przyjęcia ostatecznej wersji rozwiązania, • wewnętrzne podsumowanie procesu konsultacji.

17. PARTYCYPACJA Rola mieszkańców sołectwa • Wyjście z inicjatywą co do wskazania przedsięwzięcia. • Podjęcie uchwały przez zebranie wiejskie (zgodnie ze statutem sołectwa) o rodzaju przedsięwzięcia, jego kosztach wraz z uzasadnieniem dla jego realizacji. • Sprawowanie kontroli nad realizacją przedsięwzięcia. Źródlo: Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów „Fundusze sołeckie – szansą dla wsi”.

18. PARTYCYPACJA Wśród najczęściej podawanych powodów niechęci do konsultacji wymienia się m.in.: • poczucie, że tylko specjaliści mogą zaproponować najlepsze rozwiązania; • brak czasu, często wynikający ze zbyt długiego „odkładania problemu na półkę”; • obawa, że tylko kilka osób będzie zainteresowanych problemem, co nie przekłada się na szerokie konsultacje społeczne, a w związku z tym jest niemiarodajne; • powyższe przekłada się na poczucie zmarnowanego czasu;

19. PARTYCYPACJA • próby manipulacji; • poczucie zagrożenia ze strony przeciwników politycznych, np.: że mogą mieć lepszy pomysł, który zaproponują mieszkańcom; • zbyt mała wiara we własne umiejętności i możliwości; • obawa przed krytyką; • obawa o zarzuty dotyczące niekompetencji w zakresie omawianego problemu.

20. PARTYCYPACJA Korzyści, jakie czerpie samorząd lokalny z wprowadzenia elementów partycypacji społecznych: • właściwe rozeznanie potrzeb mieszkańców gminy; • trafniejsza reakcje na potrzeby mieszkańców; • budowanie poczucia wśród mieszkańców, że są współodpowiedzialni oraz współdecydują w zakresie rozwiązań problemów (co wzmacnia poczucie wspólnoty); • krzewienie edukacji, wśród uczestników konsultacji, w zakresie działalności władz;

21. PARTYCYPACJA • wzmacnianie zaufania na linii samorząd-obywatel; • budowanie kanału przepływu informacji pomiędzy samorządem a obywatelami; • umożliwianie zawiązywania partnerstw społecznych na rzecz realizacji wspólnych celów; • uświadomione społeczeństwo, co może przekładać się na mniejszą niechęć względem władz; • przedstawienie profesjonalizacji działań administracji publicznej poprzez ukazanie różnych form rozwiązań tego samego problemu.

22. DOBRE PRAKTYKI DOBRE PRAKTYKI FUNDUSZY SOŁECKICH

23. DOBRE PRAKTYKI Przykładem długofalowego myślenia o rozwoju jest wieś Łojewo, w której już w 2001 roku powstała społeczna strategia rozwoju wsi stawiająca na rozwój turystyki. Zakupy takie jak: • kosa spalinowa i materiały eksploatacyjne dla niej - pozwalają na systematyczną poprawę estetyki wsi. • Namioty i stoły - służą organizacji imprez integracyjnych. Z tego funduszu finansowane były też: • nagrody dla właścicieli najpiękniejszych ogródków, • upominki dla dzieci, • zakup stylizowanych tablic ogłoszeniowych.* *Publikacja: Fundusz sołecki jak dobrze wydać nasze pieniądze:

24. DOBRE PRAKTYKI W innych wsiach finansowano: • wyposażenie kuchni i świetlic, • elementy wyposażenia świetlic środowiskowych, • wyjazdy szkoleniowe i wiele innych lokalnych potrzeb.* Wyposażenie świetlicy w Miechowicach* *Publikacja: Fundusz sołecki jak dobrze wydać nasze pieniądze:

25. DOBRE PRAKTYKI Kształtowanie wizerunku i estetyki wsi • nasadzenia drzew i krzewów oraz pielęgnacja zieleni i terenów użyteczności publicznej w sołectwie, • zakup i montaż koszy na śmieci, pojemników na zużyte baterie itp., • zakładanie trawników, oczek wodnych, skalników, • malowanie niewielkich obiektów należących do gminy. • ustawianie tablic informacyjnych, promocyjnych, specjalnych drogowskazów i innych elementów małej architektury, *Publikacja: Fundusz sołecki - Tak! Polskiej wsi.

26. DOBRE PRAKTYKI Tablica informacyjna w Łojewie *Publikacja: Fundusz sołecki jak dobrze wydać nasze pieniądze:

27. DOBRE PRAKTYKI Infrastruktura komunalna sołectwa • budowa i remont niewielkich odcinków dróg gminnych i chodników np. brakujące, małe odcinki chodników prowadzące do świetlicy, • utrzymanie dróg i chodników oraz wykonywanie drobnych remontów, • budowa punktów oświetleniowych dróg i placów publicznych np. oświetlenie placu zabaw, altany czy spacernika, • renowacja obiektów o charakterze zabytkowym, kapliczek, krzyży itp. *Publikacja: Fundusz sołecki - Tak! Polskiej wsi.

28. DOBRE PRAKTYKI Infrastruktura rekreacyjna i kulturalna sołectwa • montaż ławek, urządzanie placów spotkań, gier i zabaw, zakup namiotów i krzeseł ogrodowych, • urządzanie miejsc do wspólnego organizowania ognisk i grillowania, • budowa, remont i urządzenie boisk np. małych boisk przy świetlicach, • budowa scen, mini-amfiteatrów i zadaszeń dla organizacji występów artystycznych, • zakup urządzeń poprawiających infrastrukturę sportową np. urządzeń do gry w koszykówkę, siatkówkę i inne sporty, • zakup wyposażenia i urządzanie placów zabaw dla dzieci, • budowa kąpielisk np. fragmenty plaż, boiska do piłki „plażowej”, • zakupy wyposażenia świetlic wiejskich, klubów i sołeckich obiektów sportowych, • zakupy sprzętu komputerowego i audio-video dla świetlicy wiejskiej.* *Publikacja: Fundusz sołecki - Tak! Polskiej wsi.

29. DOBRE PRAKTYKI Sołectwo: Kępnica Cel: Podniesienie standardu świetlicy oraz stworzenie lepszych warunków do organizowania spotkań i uroczystości oraz uzyskanie dodatkowych środków finansowych dla sołectwa z wynajmowania sali. Opis projektu: Projekt polegał na zakupie krzeseł, stołów, dekoracji sali oraz efektów świetlnych do świetlicy. Wartość projektu: 15 508 zł: 9 808 zł – środki gminnego systemu wsparcia 3 000 zł – Starostwo Powiatowe w Nysie 2 700 zł – niefinansowy wkład mieszkańców sołectwa *Publikacja: Piękniejsza Wieś – Fundusz sołecki poradnik.

30. DOBRE PRAKTYKI Gmina Kluczbork (województwo opolskie) Cel: Promocja miejscowości, która chce być wsią tematyczną, specjalizującą się w apiterapii – metodzie profilaktyki i leczenia przy pomocy produktów pochodzenia pszczelego. Opis projektu: Projekt polegał na wykonaniu przez mieszkańców dwóch apiinhalatorów. Ponadto mieszkańcy zagospodarowali teren wokół apiinhalatorów – usypano ścieżkę prowadzącą do tych pomieszczeń. *Publikacja: Piękniejsza Wieś – Fundusz sołecki poradnik.

31. DOBRE PRAKTYKI Wartość projektu: 19 800 zł: 12 300 zł – środki gminnego systemu wsparcia (Gminny Konkurs Odnowy Wsi) 6 700 zł – wkład własny mieszkańców 800 zł – sponsorzy *Publikacja: Piękniejsza Wieś – Fundusz sołecki poradnik.

32. DOBRE PRAKTYKI Sołectwo: Bażany Cel: Stworzenie miejsca spotkań i wypoczynku dla mieszkańców w plenerze; integracja społeczności wiejskiej. Opis projektu: 1. Wykonano plac zabaw przy świetlicy wiejskiej. Zamontowano zakupione urządzenia zabawowe (zestaw ze zjeżdżalnią i karuzelę tarczową), wykonano i zamontowano ławki z drewnianych bali, przygotowano trawniki i klomby – 2007 rok. 2. Wykonanie drewnianej altany rekreacyjnej, służącej mieszkańcom do spotkań plenerowych. Mieszkańcy przygotowali teren i zagospodarowali (wysianie trawy, nasadzenia). Została położona kostka i zamontowano drewnianą altanę. W altanie urządzono grilla, postawiono drewniane stoły i ławki. Oprócz tego mieszkańcy wykonali plakaty i ulotki promujące przedsięwzięcie – 2008 rok. *Publikacja: Piękniejsza Wieś – Fundusz sołecki poradnik.

33. DOBRE PRAKTYKI Sołectwo: Bażany Wartość projektu w 2007 roku: 20 358zł 14 926 zł – środki gminnego systemu wsparcia (Gminny Konkurs Odnowy Wsi) 5 432 zł – wkład własny (praca mieszkańców, materiały promocyjne, sponsorzy) Wartość projektu w 2008 roku: 27 604 zł 14 999 zł – środki gminnego systemu wsparcia (Gminny Konkurs Odnowy Wsi) 12 605 zł – wkład własny: • 4 246 zł – wypracowane przez sołectwo • 3 732 zł – praca mieszkańców • 700 zł – praca sprzętu • 3 927 – materiały *Publikacja: Piękniejsza Wieś – Fundusz sołecki poradnik.

34. DOBRE PRAKTYKI *Publikacja: Piękniejsza Wieś – Fundusz sołecki poradnik.

35. DOBRE PRAKTYKI Sołectwo: Kuniów Cel: Stworzenie ośrodka animacji kulturalnej dla mieszkańców sołectwa, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. Opis projektu: W ramach projektu odremontowano i wyposażono poszczególne pomieszczenia, z przeznaczeniem na: • bibliotekę i czytelnię (zakupiono półki na księgozbiór, krzesła i stoliki); • pracownię komputerową z dostępem do Internetu (zakupiono 6 komputerów); • pokój gier wyposażony w stół bilardowy i grę, tzw. „piłkarzyki”; • toalety. Wartość projektu: 102 973 zł: 47 470 zł – środki gminnego systemu wsparcia 55 503 zł – wkład własny *Publikacja: Piękniejsza Wieś – Fundusz sołecki poradnik.

36. TEMATYKA SZKOLEŃ • Jak dotrzeć do mieszkańców z informacją o funduszach sołeckich? • Jak badać potrzeby mieszkańców? • Zachęcanie mieszkańców do współdecydowania o wydatkowaniu funduszy sołeckich (partycypacja społeczna). • Wypracowanie pomysłów na zagospodarowanie FS; • Jak racjonalnie gospodarować funduszami sołeckimi? • Jak przejrzyście wydatkować fundusze sołeckie i je rozliczać? • Dobra współpraca sołtysów, rad sołeckich i gminnych urzędników w zakresie wydatkowania społecznych pieniędzy.

37. Dziękujemy za uwagę.Zapraszamy ponownie. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Biuro projektu: Fundacja „Wrzosowa Kraina” Ul. Żeromskiego 1, 59-140 Chocianó

38. PARTYCYPACJA Opracowanie Wojciech Kłosowski w ramach projektu: „Sołtyski i liderki wiejskie – kobiety zarządzają polską wsią” realizowanego przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej.