Archiwa cyfrowe w społeczeństwie informacyjnym

1. Archiwa cyfrowe w społeczeństwie informacyjnym dr Nikodem Bończa Tomaszewski dyrektor Narodowego Archiwum Cyfrowego

2. Informacja cyfrowa W połowie XX wieku rozpoczął się proces cyfryzacja informacji we wszystkich sferach życia społecznego: Sektor wojskowy – lata 40. Instytucje naukowo-badawcze – przełom lat 40. – 50. Korporacyjne – lata 60. Administracja państwowa – lata 70. Przemysł rozrywkowy – lata 80. Media – lata 90. Życie codzienne – przełom XX/XXI wieku

3. Państwo informacyjne Administracja państwowa ( w tym sektor militarny) wykorzystała narzędzia do cyfrowego przetwarzania informacji w celu rozwinięcia systemów kontroli i nadzoru nad społeczeństwem: • Bazy danych: ewidencja ludność, pojazdów, usług, towarów (Pesel 2, pl.ID, CEPIK) • Systemy monitoringu bezpieczeństwa (CCTV w miastach • Systemy monitoringu migracji (układ z Schengen) • Systemy regulujące ochronę zdrowia (informatyzacja NFZ)

4. Gospodarka informacyjna Informacja stała się przedmiotem wymiany w obiegu gospodarczym, a dzięki cyfrowemu obrotowi informacją pojawiły się jasne i szybkie kryteria ocen jej wartości. W tej sytuacji ochrona i kontrola informacji jak dobra o mierzalnej wartości finansowej stała się priorytetem w obrocie gospodarczym . Kierunki: • Ochrona informacji - patenty, zamykanie tzw. „kodów źródłowych” (np. Apple, Microsoft) • Rozwój systemów zarządzania informacją jak narzędzi porządkujących życie gospodarcze (CRM, ERM) • Rozwój systemów handlu informacją (Bloomberg Company)

5. Monopole informacyjne Pierwszy etap informatyzacji, przenosił nawyki z czasów gospodarki przemysłowej i doprowadził do tworzenia monopoli informacyjnych. W praktyce oznacza to, że instytucji państwowe i gospodarcze dysponują wielkimi zasobami informacji, które pozostają zamknięte .

6. Społeczeństwo informacyjne Społeczeństwo, w którym informacja zaczęła odgrywać dominującą rolę w wszystkich dziedzinach życia. Rozwój społeczeństwa informacyjnego jak cel modernizacji stał się elementem ideologii państwowej już w latach 60 XX wieku.

7. Otwartość informacji Wraz z komputeryzacją życia społecznego środowiska naukowe oraz sektor instytucji społecznych dostrzegły zagrożenia wynikające z dotychczasowego rozwoju technologii IT. Rozwiązania: Wolne oprogramowanie – latach 80. XX (dostęp do kodu źródłowego) Otwarte oprogramowanie – lata 90. XX (prawo do korzystania z kodu: Netscape Navigator ) Otwarte standardy – lata 90. XX

8. Wolność informacji Rozwój idei wolnego i otwartego oprogramowania wpłyną na zmianę państwowej polityki informacyjnej. Pierwsze inicjatywy wyszły z UE oraz krajów Europy Zachodniej. Wprowadzono regulacje dotyczące obrotu informacją (np. ochrona danych osobowych) Technologie informacyjne mają służyć otwartemu dostępowi do informacji.

9. Archiwa cyfrowe 1990– początek informatyzacji archiwistyki Właściwy rozwój archiwistyki cyfrowej nastąpił na przełomie XX/XXI wieku. Rozpoczęto prace nad standardami opis danych archiwalnych (EAD, MoReq) Przedefinioniowanie roli archiwów państwowych jak centrów informacji obywatelskiej , a kontrolowanych i zarządzanych przez państwo magazynów informacji.

10. Archiwa cyfrowe Archiwum cyfrowe: • Udostępnianie głównym celem (mniejszy nacisk na gromadzenie i przechowalnictwo) • Powszechność dostępu – brak barier finansowych, technicznych oraz bariery wiedzy • Jawność – otwarte repozytoria

11. Archiwa cyfrowe w Polsce Od 2007 roku Archiwa Państwowe realizują program rozwoju archiwistyki cyfrowej. Powstaniesieci repozytoriów cyfrowych w archiwach państwowych 2007-2008: • Archiwum Akt Nowych • Archiwum Główny Akt Dawnych • Archiwum Dokumentacji Osobowo Płacowej w Milanówku • Archiwum Państwowe w Warszawie • Archiwum Państwowe w Lublinie • Archiwum Państwowe w Poznaniu • Archiwum Państwowe w Krakowie • Archiwum Państwowe w Gdańsku • Archiwum Państwowe w Szczecinie • Archiwum Państwowe we Wrocławiu • Archiwum Państwowe w Rzeszowie

12. Archiwa cyfrowe w Polsce Od 2007 roku Archiwa Państwowe realizują program rozwoju archiwistyki cyfrowej : Powstają pracownie digitalizacji: • Narodowe Archiwum Cyfrowe • Archiwum Główne Akt Dawnych • Archiwum Państwowe w Poznaniu • Archiwum Państwowe m.st. Warszawy • Archiwum Państwowe w Lublinie • Archiwum Państwowe w Rzeszowie • Archiwum Państwowe w Wrocławiu • Archiwum Państwowe w Koszalinie • Archiwum Państwowe w Gdańsku • Archiwum Państwowe w Olsztynie

13. Archiwa cyfrowe w Polsce Od 2007 roku Archiwa Państwowe realizują program rozwoju archiwistyki cyfrowej : 8 marca 2008 Archiwum Dokumentacji Mechanicznej zostało przekształcone w Narodowe Archiwum Cyfrowe W związku z przekształceniem od marca do listopada 2008 r. realizowanenastępujące projekty: • Pracownia digitalizacji • Szerokopasmowe łącze światłowodowe (po możliwej przepustowości do 10 Gb/s) • Okablowanie strukturalne światłowodowe oraz sieci bezprzewodowa • Serwerownia

14. Zintegrowany system informacji archiwalnej ZoSIA – dostęp do informacji Zintegrowane system informacji archiwalnej (ZoSIA) • kompleksowe rozwiązanie dla wszystkich polskich archiwów, w których zbiorach znajduje się 34 mln jednostek archiwalnych • Możliwości: opracowywanie informacji o zbiorach znajdujących się w archiwach na terenie całego kraju oraz udostępnianie ich w Internecie ----------ogólnodostępny system informacji o polskich zbiorach archiwalnych Powszechny dostęp do informacji dla obywateli zagwarantowany poprzez: • Niezależność systemu od systemu operacyjnego, z którego korzysta użytkownik2. Intuicyjny interfejs, łatwy w obsłudze dla przeciętnego użytkownika • 3. Nie jest wymagana od użytkownika wiedza archiwistyczna • Jedynym wymaganiem jest komputer podłączony do Internetu

15. Zintegrowany system informacji archiwalnej ZoSIA – dostęp do informacji Zintegrowane system informacji archiwalnej (ZoSIA) Screen shot

16. System Digitalizacji Archuwalnej SeDAn – dostęp do danych Cel: Udostępnianie skanów materiałów archiwalnych on-line

17. System Digitalizacji Archuwalnej SeDAn – dostęp do danych Screen shot

18. Archiwum Dokumentów Elektronicznych ADE – przejrzystość informacji Archiwizacja „dokumentu elektronicznego” – przejrzysty urząd

19. Archiwum Dokumentów Elektronicznych ADE – przejrzystość informacji Screen shot

20. Przyszłość archiwistyki cyfrowej • Archiwizacja życia społecznego: • Zasoby internetu • Web 2.0 • Cyfrowe dokumenty życia codziennego (cyfrowe fotografie, filmy i nagrania)

21. Dziękuję za uwagę