1 / 22

Vladimir KANDIKJAN:

Vladimir KANDIKJAN:. GOTOVITE PARI VO OPTEK I SIVATA EKONOMIJA. NASLOVOT NA IZLAGAWETO. Gotovite pari vo optek mnogu konkretna, duri tehni~ka tema od monetarnata ekonomija Sivata ekonomija mnpgu {iroka, seopfatna multidimenzionalna problematika razli~ni aspekti i pristapi

rafi
Download Presentation

Vladimir KANDIKJAN:

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Vladimir KANDIKJAN: GOTOVITE PARI VO OPTEK I SIVATA EKONOMIJA

  2. NASLOVOT NA IZLAGAWETO • Gotovite pari vo optek • mnogu konkretna, duri tehni~ka • tema od monetarnata ekonomija • Sivata ekonomija • mnpgu {iroka, seopfatna • multidimenzionalna problematika • razli~ni aspekti i pristapi • Postoi li vrska me|u niv?

  3. EKONOMIKATA KAKO NAUKA ZA ^OVEKOVOTO ODNESUVAWE • Fenomenot na sivata ekonomija ne potsetuva na izvornoto zna~ewe na Ekonomikata • L.Robins: “ekonomikata go prou~uva ~ovekovoto odnesuvawe kako odnos me|u celite i ograni~enite resursi koi imaat alternativna upotreba”

  4. Sceni od na{eto sekojdnevie • Eden obi~en raboten den na na{iot sogra|anin Stojan Stojanovski: • kolporter, ~ista~ na ~evli, prodava~ na gevrek, doma{na pomo{ni~ka, majstor za ma{ini, smetkovoditel (maher), “prijatelka na no}ta”, avtomehani~ar-limar, prodava~ na “treva”

  5. [to e zaedni~ko za prethodno navedenite aktivnosti? • Site se del od sivata ekonomija • Se izvr{uvaat so pla}awe vo gotovo • Vrskata me|u sivata ekonomija i gotovite pari vo optek: • neposredna i pravoproporcionalna • dvosmerna • ne i sosema srazmerna i ednozna~na • V, trampa i valutna supstitucija

  6. Nekoi karakteristiki na sivata ekonomija • Univerzalen, no i relativen fenomen • Fleksibilnost, adaptapbilnost i inovativnost • Eluziven fenomen • Edna od najkontroverznite temi vo ekonomskata nauka

  7. Univerzalen, no voedno relativen fenomen • Prisutna e nasekade vo svetot, na site kontinenti i vo site zemli • Razli~no relativno u~estvo: • 2000/2001 prose~nata golemina na SE vo 21 zemja na OECD: 16.7% od BDP • 2000/2001 prose~nata golemina na SE vo 22 zemji vo tranzicija: 38% od oficijalniot BDP • procenkite za SE vo RM od 35% do 45 %

  8. Fleksibilnost, adaptabilnost i inovativnost • “Voda koja te~e”: SE postojano se prisposobuva na promenite vo dano~nata sfera, na sankciite od dano~nite vlasti i na op{tite moralni stavovi • Vlastite ne mo`at da izmislat i efektivno da sprovedat tolku efikasni merki za nejzino integrirawe vo oficijalnata ekonomija, kolku {to tie mo`at da najdat na~ini da gi izigraat, da se preorientiraat, ili pak, da ostanat vo senka ili pod zemja.

  9. Lingvisti~ki refleksii • gotovinska ekonomija, podzemna ekonomija, iregularna ekonomija, neopservirana ekonomija, sokriena ekonomija, siva ekonomija, neformalna ekonomija, paralelna ekonomija, crna ekonomija, doma{na ekonomija, neoficijalna ekonomija, neregistrirana ekonomija, marginalna ekonomija, neprijavena ekonomija, fantomska ekonomija, alternativna ekonomija, mese~arska ekonomija, ekonomija vo senka, ilegalna ekonomija, rezidualna ekonomija, vtora ekonomija, tainstvena ekonomija

  10. Eluzivnosta na sivata ekonomija • Po definicija akterite od sivata ekonomija nastojuvaat da go izbegnat nivnoto otkrivawe • Implikacii vrz utvrduvawe na nejzinite dimenzii • merewe • (pr)ocenka • “guesstimate”

  11. Kontroverznosta na sivata ekonomija • Otvoreni pra{awa i nesoglasuvawa: • nejzinoto definirawe • metodite za nejzina (pr)ocenka • pri~inite za nejzinata ekspanzija • implikaciite od sivata ekonomija • ekonomsko-politi~kite aspekti • na~ini i pristapi za nejzino reducirawe, integrirawe

  12. Okolu definiraweto na SE • Razlikite, me|u drugoto, proizleguvaat i od: • legalni versus ilegalni aktivnosti • neodano~eni versus neregistrirani aktivnosti • aktivnsoti vo naturalnoto stopanstvo versus transakcii svrzani so pazarnoto stopanstvo

  13. Rabotna definicija na SE • Sivata ekonomija gi vklu~uva onie legalni pazarni aktivnosti koi se odvivaat nadvor od dr`avnata kontrola, koi go izbegnuvaat odano~uvaweto i koi ne se evidentirani vo smetkite na op{testvenoto knigovodstvo

  14. Pri~ini poradi koi lu|eto participiraat vo SE • Generalno: • poradi nezadovolstvoto od na~inot na koj funkcionira oficijalnata ekonomija • se dodeka koristite od participiraweto vo SE gi nadminuvaat stvarnite ili potencijalnite tro{oci od toa da se bide nejzin del

  15. Pri~ini poradi koi lu|eto participiraat vo SE • fiskalnata presija i socijalnite pridonesi • prereguliranost na oficijalnata ekonomija, osobeno na pazarot na trud • neefiksnost na administracijata i sudstvoto • nezadovolstvo od na~inot na tro{ewe na dr`avnite pari • slo`enosta i diskriminatorskiot karakter na dano~niot sistem • visokata nevrabotenost • `elbata za podobruvawe na konkurentnosta • opa|aweto na verbata vo javnite institucii • rasprostranetosta na mitoto i korupcijata • erozijata na dano~niot moral • borba za gola egzistencija

  16. Vrskata me|u sivata i oficijalnata ekonomija • Vrskata me|u oficijalnata i sivata ekonomija funkcionira po principot na svrzani sadovi: • vo onaa mera vo koja ekonomskite subjekti se nezadovolni od na~inot na koj funkcionira oficijalnata ekonomija, tie migriraat kon sivata ekonomija, i obratno

  17. Negativnite efekti od SE • jaknewe na nelojalnata konkurencija • erozija na dano~niot moral • zgolemuvawe na dano~nata presija za redovnite pla}a~i na danokot • osiroma{uvawe na fiskusot • distorzija na informaciite go ote`nuva vodeweto na ekonomskata politika • erozija na kvalitetot na proizvodite i standardite • orientiranosta na akterite vo sivata ekonomija kon ostvaruvawe na kusoro~ni celi • povisoko nivo na pari vo optek od optimalnoto

  18. Odredeni pozitivni efekti od SE • poniski ceni na oddelni stoki i uslugi • pogolema prisposoblivost na barawata na potro{uva~ite • namaluvawe na socijalnite tenzii vo uslovi na (pre)visoka nevrabotenost • podobruvawe na standardot na protagonisite na sivata ekonomija

  19. Prirodna, normalna dimenzija na SE • Paralela: prirodna stapka na nevrabotenost • Prirodna, normalna dimenzija na SE, uslovena od nivoto na razvoj na dadenata zemja, strukturata na ekonomijata, kulturni tradicii, moralni vrednosti i sli~no. • za RM: najmalku dvojno pomala od postojnata

  20. Graduelno namaluvawe na dimenziite na SE • Dizajnirawe i dosledno sproveduvawe na integralna startegija za postepeno integrirawe na sivata vo oficijalnata ekonomija: • spravuvawe so pri~inite koi ja determiniraat - rast na OE • balans me|u pottiknuvawa i sankcii • zna~eweto na znaewe i politi~kata voqa

  21. Zaklu~ni sogleduvawa • Dimenziite na SE vo RM se pregolemi • Namaluaweto na SE nesomneno povolno bi se odrazilo na namaluvawe na gotovite pari vo optek vo RM • Integriraweto na sivata vo oficijalnata ekonomija treba da bide eden od osnovnite prioriteti na koja bilo ekonomsko-polit~ka vlast vo naredniot period • Re{itelnost, postojanost i dolgoro~nost (Mone)

  22. Za balkanskiot duh i prkos • Specifi~no, alegori~no zna~ewe na prednosta od bezgotovinsko pla}awe: • “Mi nemamo Gotovinu, jer pla}amo karticama”

More Related