İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YAKLAŞIMI

1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YAKLAŞIMI ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2. ÖZET • Ülkemiz ve AB Mevzuatında Tehlike ve Risk Yaklaşımları • Konuyla İlgili Tanımlar Tehlike Risk Kaza Risk Değerlendirmesi Kabul edilebilir risk • 5 Adımda Risk Yönetimi

3. RİSKİ ALGILAMA • Bir kömür madeninde birkaç saat çalışmak • Bir ay boyunca her gün tereyağlı ekmek yemek • Nükleer enerji santraline komşu bir evde 5 yıl yaşamak 3 3 1 1 2 3 2 1 2 Eşit Risk= Milyonda bir ölüm riski MÜHENDİS VE UZMANLAR HALK

4. Nicelenmiş riski ifade etmek için kullanılan yöntemlerden biri deOrtalama Ömür Kaybıdır OÖK:Göz önüne alınan bir risk yüzünden bir kişinin ömrünün ne kadar kısaldığı

6. RİSK ALGILAMA Ciddi kaza RİSK Risk algılama ? Zaman

7. MEVZUATIMIZDA RİSK YAKLAŞIMI • Sorumluluğu büyük ölçüde işverene vererek; • Tehlikelerin belirlenmesi • Tehlikelerin önlenmesi • Önlenmesi mümkün olmayanların değerlendirilmesi • Risklerinkontrol altına alınması

8. AB MEVZUATINDATEHLİKE VE RİSK YAKLAŞIMI İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini iyileştirmeye Yönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih ve 89/391/AET sayılı Konsey Direktifi; İşverenlerin Genel Yükümlülükleri Madde 6-2(a,b,c), 6-3(a) ve 9’da : İşverenlere riskleri önleme ve risk değerlendirme zorunluluğu getirilmiş Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi; • İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak, • Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek, • Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak

9. TANIMLAR Tehlike: Çalışma ortamındaki herhangi bir unsurun zarar verme potansiyeli Risk: Tehlikeden dolayı ölüm yaralanma veya hastalığın meydana gelme olasılığı Kaza: Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay

10. TEHLİKE - RİSK

11. TEHLİKE-RİSK

12. TANIMLAR (devam) Risk değerlendirmesiÇalışma ortamı, şartları yada çevrede var olan tehlikelerden kaynaklanan riskleri, sistematik bir yolla, ortaya çıkarmak, yok etmek veya kabul edilebilir seviyeye indirmek için, nitel ve nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmalardır Kabul Edilebilir Riskİşletmenin, kanuni zorunluluklar ve kendi iş sağlığı ve güvenliği politika ve uygulamaları dikkate alındığında, kabul edebileceği düzeye indirilmiş risk

13. RİSK DEĞERLENDİRMESİ NE ZAMAN YAPILIR? İşe başlanması durumundaİşyerinin kurulup üretime başlamasından hemen sonra, yada işyerinin daha önce kurulmuş ve risk analizi ve değerlendirilmesi çalışmalarının hiç yapılmamış olması halinde, Değişiklik durumundaİşyerinde, iş, yer, el, üretim teknolojisi değişikliği, yeni bir tehlikenin ortaya çıkması yada uygulamaların gözden geçirilmesinde yeni bir durumun tespit edilmiş olması durumlarından birinin gerçekleşmesi halinde, İş kazası, meslek hastalığı, olay vb. durumundaİşyerinin tamamını yada büyük kısmını etkileyebilecek bir kaza, iş kazası, meslek hastalığı yada olay vb. durumun meydana gelmiş olması halinde Düzenli aralıklarlaİşyerinden ve etkilenme alanından kaynaklanan tehlikelerin ve bu tehlikeler sonucu ortaya çıkan risklerin yapısına ve faaliyetlerdeki ya da işteki değişimin derecesine bağlı olarak düzenli aralıklarla yapılacaktır.

14. NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMALIYIZ ?..

15. NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMALIYIZ ? • Mevzuat yönünden, • Sağlayacağı psiko-sosyal ve ekonomik yararlar yönünden • İşletme açısından yararları • Ülke açısından

16. MEVZUAT YÖNÜNDEN ZORUNLULUK 4857 sayılı İş Kanununun 78. maddesine dayanılarak çıkarılmış olan yönetmeliklerde işveren, işyerinde risk değerlendirmesi yapılmasından sorumlu tutulmuştur.

17. SAĞLAYACAĞI PSİKO-SOSYAL VE EKONOMİK YARARLAR YÖNÜNDEN I-İşletme açısından yararları(1) İş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik yapılacak bu çalışmaların sonucunda alınacak önlemlerle; • İşletmenin sağlık giderleri azalacak,

18. İşletme açısından yararları(2) • Tazminat giderleri azalacak, • Güvenli çalışma ortamında verimlilik artacak, • Üretimde kalite yükselecek, • İşletme güven ve prestij kazanacak,

19. I-İşletme açısından yararları(3) • Pazar payı yükselecek, • Ekonomik yönden güçlü hale gelecek

20. SAĞLAYACAĞI PSİKO-SOSYAL VE EKONOMİK YARARLAR YÖNÜNDEN (2) II-Ülke açısından • Çalışanlardan hasta ve iş göremez durumuna düşenlerin sayısının azalacak, • Gayri safi milli hasılanın yaklaşık %3 ‘ü kadar kayıp azalacak, bu elde edilen gelir ülke kalkınmasında kullanılacak, • Sağlık ve rehabilitasyon harcamaları azalacak, • Çalışma barışına katkı sağlayacak, • Refah toplumuna dönüşümü hızlandıracak, • Ülkemiz uluslar arası alanda prestij kazanacaktır.

21. 5 ADIMDA RİSK YÖNETİMİ Adım-1Tehlikeleri Tanı Tanımladığınız tehlikelerle ilgili herhangi bir mevzuat, standart, rehber veya madde güvenlik bilgileri var mı? Evet Adım-5İzle ve tekrar et Hayır Bu konuda elinizde bulunan rehber,mevzuat uygulama kodu veya standardı takip edin Adım-2Riskleri Değerlendir Adım-4Kontrol tedbirlerini tamamla Adım-3Kontrol tedbirlerine karar ver

22. ADIM 1: Tehlikeleri tanı • İşyerinizi iş akışına uygun olarak hiçbir noktayı atlamadan dolaşın ve mantıken nelerin çalışanlara, ürünlere ve iş ekipmanlarınıza zarar verebileceğine bakın. • Öncelikle bütün tehlikeleri ve tehlike kaynaklarını büyük-küçük, önemli-önemsiz ayırt etmeden belirleyin ve bir tehlike listesi oluşturun. • Bu iş için işle ilgili herkesin düşüncelerini dikkate alın. • İş kazası ve meslek hastalıkları kayıtlarını dikkate alın. • Üreticilerin talimatları ve malzeme güvenlik bilgi formları tehlikelerin tespit edilmesinde ve risklerin doğru bir şekilde ele alınmasında yardımcı olacaktır.

23. ADIM 1: Örnek

24. ADIM 2: Riskleri değerlendir Riskleri değerlendirirken tehlikenin neden olduğu olayınsonuçları (şiddeti)ve olasılığıdikkate alınmalıdır. R= O X Ş

25. ADIM 2: Riskleri değerlendir - olasılık Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme basamakları ÇOK KÜÇÜK Yılda bir KÜÇÜK Üç ayda bir ORTA Ayda bir YÜKSEK Haftada bir ÇOK YÜKSEK Her gün

26. ADIM 2: Riskleri değerlendir - sonuç SONUÇDERECELENDİRME ÇOK HAFİF : İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı ÇOK CİDDİ : Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik

27. ZARARIN AĞIRLIĞI OLASILIK Çok Hafif (1) Hafif (2) Orta (3) Ciddi (4) Çok Ciddi (5) Çok Küçük (1) Anlamsız 1 Düşük 2 Düşük 3 Düşük 4 Düşük 5 Küçük (2) Düşük 2 Düşük 4 Düşük 6 Orta 8 Orta 10 Orta (3) Düşük 3 Düşük 6 Orta 9 Orta 12 Orta 15 Yüksek (4) Düşük 4 Orta 8 Orta 12 Yüksek 16 Yüksek 20 Çok Yüksek (5) Düşük 5 Orta 10 Orta 15 Yüksek 20 Tolore Edilemez 25 RİSK DÜZEYİ SONUÇ HAFİF ÇOK HAFİF CİDDİ ORTA ÇOK CİDDİ OLASILIK 1 4 3 2 5 ÇOK YÜKSEK DÜŞÜK YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK ORTA 20 15 10 5 25 5 YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK ORTA ORTA DÜŞÜK 4 16 8 4 12 20 ORTA ORTA ORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK 3 12 9 6 15 3 ORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK KÜÇÜK 4 10 8 6 2 2 ÇOK KÜÇÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK 4 3 2 1 1 5

28. KABUL EDİLEMEZ RİSK DİKKATE DEĞER RİSK KABUL EDİLEBİLİR RİSK

29. ADIM 3: Kontrol tedbirlerine karar ver Bu adımda risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilir. Kontrol Öncelikleri; temel kural tehlikenin tamamen ortadan kaldırılmasıdır bu mümkün değilse aşağıdaki yöntem yada yöntemler kullanılarak riske maruziyet en aza (kabul edilebilir düzey) indirilir; • Daha az riskli yöntem, madde, makine ve teçhizat ile ikame • Çalışma yönteminin, prosesin veya makine ve teçhizatın tekrar tasarımı • Tehlikenin izole edilmesi-yalıtım

30. ADIM 3: Kontrol tedbirlerine karar ver Son çare olarak riske maruziyeti diğer tedbirlerle istenen düzeylere düşüremiyorsak; • İdari tedbirlerle çözüme gidilmelidir yada • Uygun kişisel koruyucu donanım kullanımı sağlanmalıdır. UYGULADIĞINIZ YÖNTEM BİR RİSKİ ÖNLERKEN BAŞKA BİR TEHLİKEYE YOL AÇMASIN !!!

31. ADIM 4: Kontrol tedbirlerini tamamla Kontrol tedbirlerinin tamamlanması şu hususları içerir; • Çalışma yöntemlerinin geliştirilmesi • İletişim • Eğitim ve öğretimin sağlanması • Denetim • Bakım

32. ADIM 5: İzle ve tekrar et Bu adımda en azından şu soruların cevabını verebilmelisiniz; • Seçilmiş kontrol tedbirleri planlandığı gibi tamamlanmış mı? • Seçilmiş kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi? • Bu kontrol tedbirleri uygulanmış mı? • Bu kontrol tedbirleri doğru bir şekilde uygulanmış mı? • Değerlendirdiğiniz risklere maruziyet ortadan kaldırılmış veya yeterince azaltılmış mı? • Yaptığınız değişiklikler amaçlarınıza uygun olarak sonuçlanmış mı?

33. KAYIT VE DOKÜMANTASYON Alınan önlemlerin etkinliğinin ölçülebilmesi için mutlaka kayıt tutulmalı, veriler doküman haline getirilmelidir.

34. İNSAN FAKTÖRÜ JAPONYA TÜRKİYE

35. Kazaların; • %10 u tehlikeli durumlardan • %2 si kaçınılmaz durumlardan • %88 i tehlikeli davranışlardan kaynaklanmaktadır.

36. GRUP ÇALIŞMASI

37.  • Her resmi dikkatlice inceleyin • Kağıdınıza, işçiler için tehlike arz edebilecek olası unsurları yazın. KURALLAR

38. Fotoğraf - 1

39. Pencereler • Aydınlatma • Düzensizlik • Kaçış yolları • Yangın söndürme cihazı yeri

40. Fotoğraf - 2

41. Yanlış KKD • İşyeri ortamı düzensiz • Lokal çıkış yok • İstifleme kötü

42. Fotoğraf - 3

43. Düzensizlik • Yanlış istifleme • Acil çıkış kapısının önünde malzeme yığılması • Acil çıkış işaretinin bulunduğu yer

44. Fotoğraf - 4

45. Giriş çıkış engelli • Kötü düzen • Kompresör yeri ve hortumu • Oturma yeri • Gürültü

46. Fotoğraf - 5

47. Düzensizlik • Çalışma alanı çok sıkışık • Koridorlar dar • Yangın

48. Fotoğraf - 6

49. Elektrik akımı • Kayış kasnak koruyucusu

50. Fotoğraf - 7