1 / 36

Sigara B ırakma T edavisinde D avranışsal Y aklaşım

Sigara B ırakma T edavisinde D avranışsal Y aklaşım. Doç. Dr. Mehmet AK GATF Psikiyatri AD Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Derneği. Reaktif Ödül Sistemi. Yansıtıcı ödül sistemi. Ödül ipuçlarına şartlanma.

osias
Download Presentation

Sigara B ırakma T edavisinde D avranışsal Y aklaşım

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SigaraBırakmaTedavisindeDavranışsalYaklaşım Doç. Dr. Mehmet AK GATF Psikiyatri AD Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Derneği

  2. Reaktif Ödül Sistemi

  3. Yansıtıcı ödül sistemi

  4. Ödül ipuçlarına şartlanma Conditioning to reward cues. The first time a drug is taken (1) it causes immediate release of dopamine (depicted by red color of neurons) and a corresponding experience of pleasure (2). As a result of thisthe amygdala "learns" that this is a rewarding experience (3).

  5. Kompulsif kullanım

  6. Cazibe İrade

  7. ÖĞRENME NEDİR? SOSYAL YA DA FİZİKSEL ÇEVRE İLE ETKİLEŞİM (DENEYİM) SONUCUNDA, DAVRANIŞ, BİLGİ YA DA DUYGU POTANSİYELİMİZDE OLUŞAN, BÜYÜK ORANDA KALICI OLAN DEĞİŞİKLERDİR

  8. Neleri öğrenmiyoruz? 1)Doğuştan getirilen tepkisel eğilimleri öğrenmiyoruz: Vücudumuzu hareket ettirme gibi a)İçgüdüler: Kuşların mevsimsel göçü gibi b)Dürtüler: Açlık, susuzluk, cinsellik, acıdan kaçma gibi c)Refleksler: Yeni doğan bebeğin dudağına dokunulduğunda emme davranışı, gözümüze hava geldiğinde kirpiklerimizi kırpıştırmak, ani ve yüksek sese korkma tepkisi gibi 2)Gelişimsel değişiklikler: Ergenlikte ses tonunun değişmesi, yaşlanma ile unutkanlığın artışı gibi 3) Durumsal değişiklikler: Uyumak, yorulmak,

  9. Neleri öğrenebiliriz? Genetik donanımımızın elverdiği tüm davranışları öğrenebiliriz.

  10. ÖĞRENMEYİ NE ETKİLER? BİYOLOJİK OLGUNLAŞMA FİZİKSEL VE SOSYAL ÇEVRENİN SUNDUĞU OLANAKLAR GÜDÜLENME

  11. ÖĞRENME • DAVRANIŞÇI ÖĞRENME • KLASİK KOŞULLAMA • EDİMSEL KOŞULLAMA • GÖZLEM/TOPLUMSAL ÖĞRENME • BİLİŞSEL ÖĞRENME

  12. Klasik Koşullama Aşamalarıoptimum koşullama: yemekten ½ sn önce zil sesi

  13. PAVLOV’UN KÖPEK LABORATUARIlütfen zile basmayın!

  14. EDİMSEL KOŞULLAMA • Kendiliğinden gösterilen davranışlar önemlidir. • Kendiliğinden gösterilen davranışların ardından ne olduğu önemlidir. • Belli bir davranışın sonucu hoş (istendik) nahoş (istenmedik) ya da nötr olabilir. • Buna bağlı olarak canlı o davranışı gösterir ya da göstermez.

  15. Pekiştirme Pekiştirme: Davranış gösterildikten sonra o davranışın tekrar edilme olasılığını artıran herhangi bir sonuç Olumlu pekiştirme Olumsuz pekiştirme

  16. Hem olumlu hem olumsuz pekiştirmede davranışın artması söz konusudur. Olumlu Pekiştirme: Davranışı gösterildikten sonra, ortama eklendiğinde davranışın tekrar edilme olasılığını artırır. Olumsuz Pekiştirme: Davranışı gösterildikten sonra ortamdan alındığında davranışın tekrar edilme olasılığını artırır.

  17. Olumlu pekiştirme KENDİLİĞİNDEN GÖSTERİLEN BİR DAVRANIŞIN ARDINDAN OLUMLU BİR SONUÇLA KARŞILAŞIRSAK O DAVRANIŞI TEKRARLARIZ Örn, yaptığımız işin ardından bize aferin denirse, o işi yine ve hevesle yaparız.

  18. Olumsuz pekiştirme • DAVRANIŞIN ARDINDAN BİZİM İÇİN OLUMSUZ BİR UYARAN ORTADAN KALKARSA O DAVRANIŞI TEKRAR ETMEYİ ÖĞRENİRİZ • Örneğin, biz bir davranışta bulunduğumuzda, bizim için olumsuz bir durum ortadan kalkarsa, o davranışı tekrarlarız • YALAN • RİCA • ŞİDDET

  19. Psikofarmakolojik Etkileri • Hoşlanma • Mutluluk • Gevşeme • Dikkat artışı • Endişede azalma • Açlık hissinde azalma • Kilo almada azalma • Nikotin yoksunluk belirtilerini hissetmeme

  20. Sigara içimi ile beraber kişinin; • İş performansı artar • Dikkati artar • Endişe azalır • Kendini iyi hisseder

  21. Nikotin alınımıyla oluşan bu olumlu tablo kişide sigara içiminin bütün sosyal, psikolojik, davranışsal bileşenleriyle bağlantılar kuran • Klasik ve edimsel koşullanma • Kompulsifkullanım ile sonuçlanır

  22. Bırakma denemesi için istekli bireyler Ask (sor) Advice (öner) Assess (değerlendir) Asist (destekle) Arrange (izle)

  23. Sigara Bırakmada Davranışçı Yaklaşım Amaç: DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ I.Motivasyon • Farkındalık • Eğitim • Neden? Nasıl? • Hekim tavsiyesi, çevre, yasalar, sigara fiyatı, • Kültürel ve sosyal model, • Medya etkili olmaktadır.

  24. Sigara Bırakmada Davranışçı Yaklaşım II. Düşünce yapısı değişiklikleri III. Davranışsal değişiklik IV. Beceriler geliştirme

  25. Sürdürme Deneme Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri Hazırlanma İÇMEYEN Düşünme Düşünmeme AKTİF İÇİCİ BIRAKMAGÜNÜ

  26. Hazırlanma • Sigara bıraktıktan sonra karşılaşabileceğiniz sorunları ve baş etme yöntemlerini belirleyin. • Bırakmatarihibelirleyin. • Aile vearkadaşlarasöyleyin. • Sigaravediğertütünürünlerinin tümünü kaldırın (ev, araba, iş).

  27. Hazırlanma • Kartlar-I: içersem ne olur?

  28. Hazırlanma Kartlar-II: İçmezsem Ne Olur? • Sağlıklıhissediyorum,dahafazlaenerji, dahabeyazdişlerveferahbirnefesolacak. • Kanser, kalpkrizi, felç, erkenölüm, kataraktveciltkırışıklıklariçinrisk azalacak. • Eşim, arkadaşlarveailemgururduyacak. • Çocuklarvediğerleri dumanımdan zehirlenmeyecek. • Sağlıklıbir çocuk (sizinveyaeşinizinhamileise) • Harcamakiçindahafazlaparaolacak.

  29. Görüşmeler • Pratik danışmanlıkbilgileriverin (sorunçözme / becerieğitimi) • Sigaraiçmeriskiniya da nüksüartıranolaylar , içseldurumlarya da etkinlikleribelirleyin. • Başetmeya da sorunçözmebecerilerinibelirleyipuygulamayapın. • Sigaraiçmevebaşarıylabırakmayailişkintemelbilgilersağlayın

  30. Koşullanma ile Mücadele • Yemek sonrası>>>Bir parça meyve, tatlı, çikolata ya da sakız gibi bir şey ile yemekten sonra o anı değiştirin. • Alkol>>>alkolsüz içecekler, sadece sigaranın yasak olduğu yerlerde içme veya fındık ve cips gibi mezeleri deneyin • Arkadaş, aile, iş yeri>>> bıraktığını paylaşın, kararlı davranın, molaları sigara içmeyenlerle vermeye çalışın

  31. Koşullanma ile Mücadele • Aktifkalın: yürüyüşe gidin, kendinizimeşgul edin • Ellerinizi/ parmaklarıoyalayın: tespih, kalemya da ataçtenseluyarılmaihtiyacınıkarşılamakiçin • Zihninizimeşguledin: müzikdinlemek, birkitapya da dergiokuyun • Oral yedekbulundurun: Sigaraözlemi duyduğunuzdaağzınızdabaşkaşeylertutun:sertşeker,sakız, veçekirdek vb. • Bol su: toksinlerivücudunuzdankolay atılımına, yoksunlukbelirtilerininazaltılmasına ve isteğindahahızlıgeçmesineyardımcıolur

  32. Pekiştirme • Aile, arkadaş, patron, devlet: • Pekiştirme (çocuğunun sarılarak öpmesi,iltifat Sigara bırakana verilen maddi ve manevi ödüller) • Ceza (sağlığını kaybetme, para cezası)

  33. İzlem • Düzenli izlem: • Her başarısını kutlayın, cesaretlendirin. • Açık uçlu sorularla elde ettiği, edeceği yararları, karşılaşılan sorunlar ya da uzak durmayı sürdürmeye yönelik tehditleri konuşun. • Sorunçözme/becerieğitimi • Sosyaldesteğisürdürme

  34. Diğer Davranışçı Yaklaşımlar • TersGüdülenme (Aversive Teknikler): Klasikveya operant şartlanmamekanizmalarıbirlikteetkilidir. • Elektirikşoku • Duyarsızlaştırma(imajinatiftiksindirme) • Sigaraiçiminintiksindirilmesi (hızlısigaraiçme, sigarayadoyurma, sigarayıeldetutma) • Hipnoz • Sağlıkileilgilitelkinlerverenyaklaşım • Motivasyonvedirençlerianlamayaçalışanyaklaşım

  35. 1990, Bursa, Yeşilay Teşekkürler… Sizce sigara intihar için pahalı bir yol değil mi?

More Related