Zasady ergonomii pracy zmianowej

1. Zasady ergonomii pracy zmianowej Wprowadzenie • Tolerancja pracy nocnej i zmianowej 20% nie toleruje, 10% toleruje, 70% wytrzymuje Cz. wpływające na tolerancję pracy zmianowej: • Cechy indywidualne: wiek, płeć, stan zdrowia, staż pracy zmianowej, faza życia, cechy behawioralne i osobowościowe, zwyczaje związane ze snem i odżywianiem • Sytuacja rodzinna: stan cywilny, liczba dzieci i ich wiek, poziom społeczno-ekonomiczny, praca zmianowa współmałżonka, warunki mieszkaniowe, postawy rodziny wobec pracy zmianowej • Sytuacja pracy: sektor gospodarki, środowisko pracy i obciążenie pracą, charakterystyka zawodu, wysokość dochodów, wymagane kwalifikacje, zadowolenie z pracy i możliwości awansu, stosunki międzyludzkie, ułatwienia socjalne (stołówki), czas dojazdu do pracy i środki komunikacji • System zmianowy: Ciągły, półciągły, rotacyjny, stały, długość trwania cyklu, liczba kolejnych nocy, liczba zmian nocnych w roku, kierunek i szybkość rotacji, liczba wolnych week-endów w 1 cyklu, liczba godzin pracy, godz. rozpoczynania i kończenia zmian liczba brygad • Warunki środowiskowe i społeczne: Rynek pracy, lokalne tradycje, sposób spędzania wolnego czasu, wsparcie społeczne, polityka władz samorządowych wobec pracy zmianowej

2. Zasady ergonomii pracy zmianowej Wprowadzenie • Patologia pracy zmianowej (dol. nieswoiste) ZNPN  chroniczne zmęczenie, zaburzenia snu, dol. psychoneurotyczne, ukł. trawienia  po kilku m-cach lub po kilkunastu latach • Zaburzenia snu 10-95% - system zmianowy, 35-55% tylko praca nocna, 10-40% pracownicy dzienni; czuwanie i koncentracja bez ruchu; KK gorzej niż MM • Zaburzenia żołądkowo-jelitowe 20-75% - system zmianowy, 12-25% - pracownicy dzienni; zab. apetytu, zaparcia, dyspepsja, zgaga, wzdęcia, bóle brzucha, nieżyty, zap. i ch. wrzodowa żołądka i XII-cy, • Zaburzenia sercoco-naczyniowe ch.n.m.s., nadciśnienie tętnicze • Zmęczenie chroniczne  samopoczucie +  zdolność do pracy z braku wypoczynku  objawy emocjonalne, behawioralne, intelektualne i psychosomatyczne (>2 zmian nocnych + wczesne wstawanie), KK  obowiązki domowe, MM  dodatkowe zatrudnienie  alkohol, tytoń, leki, bierny wypoczynek  nasilenie zmęczenia • Zaburzenia psychoneurotyczne zaburzenia nerwicowe  nerwowość, stany lękowe, zab. seksualne, snu, depresja  nadużywanie alkoholu i leków Lek. Jarosław Kachnowicz, Lubin 14 stycznia 2006 r.

3. Zasady ergonomii pracy zmianowej • Program prewencyjny dla służb medycyny pracy • Selekcja kandydatów do pracy zmianowej • Nadzór nad stanem zdrowia pracowników zmianowych • Wycofywanie pracy zmianowej • Działania edukacyjne Lek. Jarosław Kachnowicz, Lubin 14 stycznia 2006 r.

4. Zasady ergonomii pracy zmianowej Program prewencyjny dla służb medycyny pracy • Dobór do pracy w systemie zmianowym • uwzględnienie przeciwwskazań • uwzględnienie prognozy tolerancji • Wczesne rozpoznawanie zespołu nietolerancji • okresowa kontrola stanu zdrowia • automonitoring pracowników • skrining objawów nietolerancji • Czasowe lub stałe wycofywanie pracowników • Działania edukacyjne • wszystkich stron procesu pracy • nowo przyjmowanych Lek. Jarosław Kachnowicz, Lubin 14 stycznia 2006 r.

5. Zasady ergonomii pracy zmianowej Program prewencyjny dla służb medycyny pracy • Selekcja kandydatów do pracy zmianowej Strategie badań wstępnych: • identyfikacja p/wskazań bezwzględnych • staranne rozważenie p/wskazań względnych • weryfikacja decyzji co do osób: • poniżej 25 r.ż. • powyżej 50 r.ż. • nie mają warunków mieszkaniowych • mają małe dzieci • selekcja pozytywna – zachęcanie • duża amplituda rytmu aktywacji utrudnia tolerancję • Ekstrawertyk – ograniczenie życia towarzyskiego, integracja z grupą; introwertyk – łatwa zmiana programu dnia, brak integracji • pracę nocna - typ wieczorny; ranne wstawanie – typ poranny Lek. Jarosław Kachnowicz, Lubin 14 stycznia 2006 r.

6. Zasady ergonomii pracy zmianowej Program prewencyjny dla służb medycyny pracy • Selekcja kandydatów do pracy zmianowej

7. Zasady ergonomii pracy zmianowej Program prewencyjny dla służb medycyny pracy • Nadzór nad stanem zdrowia pracowników zmianowych Badania profilaktyczne (po 2 i 6 m-cach Francja): • pierwsze okresowe po roku • następne co 3 lata • po 50 r.ż. co rok • kontrolne -  wysiłek fizyczny, nowe cz. szkodliwe • pytanie o: syt. rodzinną, odżywianie, mieszkanie, dojazd, spędzanie czasu • badania kontrolne byłych prac. zmian. po przeniesieniu Objawy Zesp. Niet. Pracy Nocnej (ZNPN) – bad. kwestionariuszowe • przewlekłe zab. snu • dol. ze str. przewodu pokarmowego • ch. ukł. krąż. RR, ch.n.m.s. • ch. ukł. nerwowego • zaburzenia HH • znaczne zmian wagi ciała •  konsumpcji kawy, alkoholu, papierosów • większe zużycie leków