Prowadzenie: Dorota Maciejewska WOM Gorzów Wlkp.

1. MODUŁModel pracy z uczniem niedostosowanym społecznie lub zagrożonym niedostosowaniem społecznym Prowadzenie: Dorota Maciejewska WOM Gorzów Wlkp.

2. CEL ZAJĘĆPrzedstawienie uczestnikom modelu pracy z uczniem zagrożonym niedostosowaniem społecznym zgodnie z zaleceniami MEN.

3. UCZEŃ POSIADAJĄCY

4. UCZEŃNIEDOSTOSOWANY SPOŁECZNIE NIEPEŁNOSPRAWNY WYKOLEJENY SPOŁECZNIE INTELEKTUALNIE łamiący PRZESTĘPCZO OBYCZAJOWO FIZYCZNIE(normy prawne) (normy moralne i społeczne) nie mogą nie chcą

5. UCZEŃ NIEDOSTOSOWANY SPOŁECZNIE To osoba, przejawiająca trudności w przestrzeganiu uznawanych norm społecznych, zaburzonej równowadze emocjonalnej, wadliwie zintegrowanych postawach społecznych, która nie spełnia oczekiwań związanych z pełnieniem określonych ról społecznych

6. POZIOM RYZYKA - ZAGROŻENIA uczeń sprawiający zagrożony niedostosowany trudności niedostosowaniem społecznie wychowawcze społecznym

7. Skala Nieprzystosowania SpołecznegoSNS Przeznaczona jest do określania wadliwego funkcjonowania społecznego dzieci i młodzieży w wieku 12 -18 lat. Służy do wstępnego pomiaru nieprzystosowania społecznego.

8. O jakości uzyskanego materiału diagnostycznego decyduje: • trafny dobór informatorów, • czas na zebranie informacji w ramach każdej skali 12-15 minut, nie powinien przekraczać 25 minut (chodzi o to, by opierać się na pierwszych skojarzeniach rozmówcy).

9. Skala SNS składa się z sześciu części: • Nieprzystosowanie rodzinne • Nieprzystosowanie rówieśnicze • Nieprzystosowanie szkolne • Zachowania antyspołeczne • Czynniki biopsychiczne • Czynniki socjokulturowe

10. Część praktyczna Skala I – NR NIEPRZYSTOSOWANIE RODZINNE

11. Co mierzy? Skala I-NR mierzy, w jakim stopniu uczeń związany jest z rodziną oraz jak często reaguje nieprawidłowo na wymagania rodziców (jak funkcjonuje jako dziecko w rodzinie).

12. Dobór informatorów Informatorami są rodzice lub faktyczni opiekunowie dziecka. Wystarczy jeden informator, jedno z rodziców lub opiekunów dziecka.

13. ELEMENTY ROZMOWY Z RODZICAMI • Informacja o tym, dlaczego zainteresowałaś/łeś się ich dzieckiem – cel rozmowy. • Informacje o zaobserwowanych zmianach w zachowaniu, funkcjonowaniu ucznia. • Wymiana informacji o funkcjonowaniu dziecka w szkole i w domu – zebranie informacji do skali

14. Prawdopodobieństwo nieprzystosowania społecznego jest tym większe, im: • słabsza jest kontrola nad czasem spędzanym przez dziecko poza domem (rodzice nie wiedzą gdzie przebywa i co robi), • gorzej wywiązuje się z obowiązków domowych i stosuje się do poleceń rodziców oraz unika kontaktów z rodzicami, • jest mniej podatne na perswazję, nagrody i kary,

15. Prawdopodobieństwo nieprzystosowania społecznego jest tym większe, im: • przejawia więcej zachowań konfliktowych (kłóci się, sprzecza) z rodzicami i rodzeństwem, • słabiej identyfikuje się z pozytywnymi wzorami zachowań proponowanych przez rodziców, • chętniej naśladuje negatywne wzory zachowań rodziców lub innych członków rodziny.

16. WNIOSKI Jeżeli uczeń uzyskuje wysokie wyniki w skali NR-I oraz jednocześnie wysokie wyniki w skal SK- VI (Kumulacja niekorzystnych czynników socjokulturowych) zachodzi podejrzenie, że środowisko rodzinne, a zwłaszcza rodzice są przyczyną nieprawidłowych zachowań dziecka.

17. W jaki sposób można wykorzystać uzyskane informacje? • do określenia czy źródłem negatywnych zachowań ucznia jest jego rodzina, • do określenia poziomu nieprzystosowania ucznia do wymogów życia rodzinnego, • na pomoc kogo z rodziny można liczyć, • czy zaprosić rodziców/rodzica do współpracy.

18. Uwagi! Szkoła (nauczyciele) mają mały wpływ na funkcjonowanie rodziny, nie mają narzędzi umożliwiających interwencje na poziomie struktury rodzinnej. • Mogą pomóc kierując rodzinę do instytucji pomocowych. • Mogą rozmawiać, radzić i współpracować oraz ich wspierać.

19. SKALA II-NKNIEPRZYSTOSOWANIE RÓWIEŚNICZE (KOLEŻENSKIE)

20. Co mierzy? Funkcjonowanie ucznia w roli rówieśnika – w ocenie kolegów szkolnych.

21. Dobór informatorów Informatorami są rówieśnicy, szkolni koledzy, uczniowie spełniający określone warunki.

22. Pamiętajmy, że: • rozmawiamy w dogodnych warunkach, indywidualnie, • podkreślamy intencje rozmowy, • nie plotkujemy.

23. Prawdopodobieństwo nieprzystosowania społecznego z względu na rozpad lub niedorozwój więzi z grupą jest tym większy, im: • większe trudności ma dziecko w nawiązywaniu i utrzymywaniu trwałych więzi z kolegami i koleżankami, • częściej postrzegane jest jako nielubiane, niepopularne i nieakceptowane, • częściej postrzegane jest jako samolubne, egoistyczne, nieumiejące współpracować z rówieśnikami, • więcej ma konfliktów, sprzeczek i awantur z rówieśnikami.

24. W jaki sposób można wykorzystać uzyskane informacje? • do określenia czy trzeba będzie podjąć działania poprawiające pozycję ucznia w klasie • czy możemy planować działania z wykorzystaniem klasy

25. W jaki sposób można wykorzystać uzyskane informacje? • czy trzeba pokierować grupą klasową tak, aby umożliwić uczniowi podniesienie samooceny, • czy mają, to być działania indywidualne, czy możliwa jest praca z wykorzystaniem grupy klasowej.

26. Formy i metody pomocy: • zajęcia socjoterapeutyczne, • trening umiejętności społecznych i psychologicznych, • cykl lekcji wychowawczych nakierowanych na poprawę relacji w klasie, • oddziaływania sytuacyjne korygujące zachowania ucznia.

27. Skala III-PS NIEPRZYSTOSOWANIE SZKOLNE

28. Co mierzy? Funkcjonowanie dziecka w roli ucznia w szkole w ocenie wychowawcy – mierzy nieprzystosowanie ucznia do wymogów szkolnych.

29. POWIĄZANIE ZACHOWAŃ ASPOŁECZNYCH JEDNOSTKI Z JEJ NIEPOWODZENIAMI SZKOLNYMI dwie drogi niepowodzenia szkolne uchylanie się od obowiązków szkolnych trudności wychowawcze demoralizacja niedostosowanie społeczne niedostosowanie społeczne demoralizacja trudności wychowawcze uchylanie się od obowiązków szkolnych niepowodzenia szkolne

30. Dobór informatorów Informatorami są wychowawcy klas i nauczyciele poszczególnych przedmiotów, mający codzienny kontakt z uczniem badanym.

31. WSKAŹNIKI - ĆWICZENIE • konflikty z rodzicami, • brak zaangażowania w zajęcia pozalekcyjne, • oceny niższe niż możliwości, • brak osiągnięć sportowych, • małe zaangażowanie w życie szkolne, • unikanie pełnienia funkcji społecznych (np. w samorządzie), • zmienność poziomu aktywności.

32. Wskaźniki nieprzystosowania szkolnego • niesystematyczne uczęszczanie ucznia do szkoły, • zmiany szkół tego samego typu, • gorsze wyniki szkolne w ocenie nauczycieli, • konflikty ucznia z nauczycielami i kolegami szkolnymi,

33. Wskaźniki nieprzystosowania szkolnego • negatywny stosunek emocjonalny ucznia do szkoły lub poszczególnych nauczycieli, • słabszy związek zainteresowań ucznia z problematyką nauczania w szkole, • szkoła nie zaspokaja istotnych potrzeb intelektualnych i emocjonalnych ucznia.

34. WNIOSKI Badania wskazują, że czynnikiem zmniejszającym prawdopodobieństwo wykolejenia społecznego – nawet przy dużej kumulacji czynników kryminogennych – jest sukces szkolny dziecka.

35. WNIOSKI Wysokie wyniki w skali NS –III (nieprzystosowanie szkolne) oraz w skali ZA-IV (zachowania antyspołeczne) świadczą o poważnych kłopotach we wszystkich relacjach, nie tylko z rówieśnikami.

36. W jaki sposób można wykorzystać uzyskane informacje? • określić poziom nieprzystosowania ucznia do funkcjonowania w roli ucznia, • określić obszary wymagające interwencji, • uzupełnić informacje umieszczone w orzeczeniu, dotyczące diagnozy pedagogicznej (poziomu rozwoju sprawności poznawczej, wiedzy i umiejętności ucznia).

37. Wskazówki metodyczne Treści nauczania • W pracy z uczniem niedostosowanym lub zagrożonym niedostosowaniem społecznym realizuje się podstawę programową kształcenia ogólnego dla poszczególnych typów szkół. • Nauczyciele są zobowiązani dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych.

38. Ocenianie Obowiązują zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów opisane w rozporządzeniu MEN z dnia 30 kwietnia 2007 r. , które nakłada na nauczycieli obowiązek uwzględniania podczasoceniania ucznia niedostosowanego społecznie i zagrożonego niedostosowaniem wpływu zaburzeń rozwojowych na jego naukę i zachowanie.

39. Egzaminy zewnętrzne Standardy wymagań oraz procedury organizowania i przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, maturalnego, potwierdzającego kwalifikacje zawodowe stosowane wobec młodzieży niedostosowanej i zagrożonej niedostosowaniem przewidują możliwość dostosowania warunków.

40. Formy i metody pomocy: • dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia (orzeczenie – każdy nauczyciel zapoznaje się i uwzględnia zalecenia), • zajęcia wyrównawcze (indywidualne i grupowe), • zajęcia korekcyjne, kompensacyjne.

41. SKALA IV-ZA ZACHOWANIA ANTYSPOŁECZNE

42. Co mierzy? Skala IV–ZA mierzy nasilenie zachowań antyspołecznych nazywanych także antagonistyczno - destrukcyjnymi zaobserwowanych przez nauczycieli i rodziców.

43. OBJAWY NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO Obserwowalne zdarzenia lub zachowania sprzeczne z uznanymi przez społeczeństwo wzorami zachowań.

44. Dobór informatorów Informatorami są nauczyciele, pedagog szkolny i rodzice ucznia.

45. Aby dane zachowanie zakwalifikować do kategorii niedostosowanych społecznie musi ono: • stanowić reakcję jednostki na społeczne oczekiwania ( łamać obowiązujące normy), • odznaczać się antagonizmem destruktywnym wobec ogólnie uznanych norm i wartości.

46. Zachowania antagonistyczno – destrukcyjne dzielimy na: ZACHOWANIA ANTOGONISTYCZNO - DESTRUKTYWNE OPORNE ZACZEPNE ZAGROŻENI ASOCJALNE DYSOCJALNE ANTYSOCJALNE NIEDOSTOSOWANI

47. ZACHOWANIA ANTOGONISTYCZNO- DESTRUKTYWNE 1. oporne - nie robi czegoś, mimo próśb i gróźb - kontynuuje, mimo zakazu 2. zaczepne • asocjalne - ignoruje normy społeczne • dysocjalne - przyjmuje normy od grup przestępczych • antysocjalne – zwalcza normy społeczne

48. ZACHOWANIA ANTYSPOŁECZNE • notoryczne, egoistyczne kłamstwa, • ucieczki ze szkoły lub domu (wielokrotne), • alkoholizowanie się, • kradzieże mienia prywatnego i społecznego oraz inne przestępstwa, [ • agresywne zachowania werbalne i fizyczne przeciwko otoczeniu, • zachowania autoagresywne, łącznie z próbami samobójczymi.

49. WNIOSKI Im częstsze i bardziej nasilone są zachowania antyspołeczne prezentowane przez ucznia tym większe prawdopodobieństwo, że będzie on postrzegany jako nieprzystosowany społecznie.

50. WNIOSKI! • Skala IV-ZA umożliwia rejestrację zachowań antyspołecznych, nie określa ich przyczyn. • Uczniowie uzyskujący w skali IV-ZA wyniki powyżej 8 stena i wysokie wyniki w skali V-BP, powinni być objęci specjalistycznymi badaniami psychologicznymi lub psychiatrycznymi.