De opvangklas: voor leerlingen met problemen en leerlingen met probleemgedrag

1. De opvangklas: voor leerlingen met problemen en leerlingen met probleemgedrag Pedagogische Studiedag DPB 20/02/2006 BuSO Huize Tordale vzw – Torhout Inge Denoo Stefaan Stubbe

2. Inleiding • Bijdragen tot een kwaliteitsvol schoolgebeuren, waarbinnen leerlingen en leerkrachten zo optimaal mogelijk kunnen leren en functioneren. • Visie • Doelstellingen • Historiek • Werking • Pijnpunten

3. Visie • OV2: bijbrengen van kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes voor de integratie in een beschermd leef- en arbeidsmilieu. • Jongeren met een steeds meer verscheiden achtergrond → Belang van attitudevorming neemt toe.

4. Doelstellingen • Leerlingen die • in conflict zijn gekomen met de leerkracht of (mede)leerlingen • persoonlijke problemen hebben die het schools functioneren belemmeren kunnen terecht bij een verantwoordelijke voor de opvang.

5. Doelstellingen • Leerlingen leren om problemen op constructieve wijze • uitpraten • oplossen • naar de toekomst toe leren vermijden • Individueel functioneren bevorderen • zodat zo snel mogelijk opnieuw kan aangesloten worden bij het klasgebeuren • met minimale verstoring van het klasgebeuren ondanks de tussenkomst van de opvang

6. Historiek • Opvang in Tordale sinds september 2002: opvang als “bijzondere pedagogische taak” (BPT) • Voordeel: extra dimensie van onderwijs • Nadeel: opvolging is moeilijk, beperkte coherentie in het concept “opvang” • Noodzakelijke reorganisatie van de opvang na herverdeling van BPT-uren en inschakeling extra uren paramedici • Huidige opvangverantwoordelijken: • Orthopedagoog • Studiemeester-opvoeder

7. Stappenplan van de opvang • Telefoonpermanentie • Preventief werken • vanuit de opvang zelf • vanuit leerkrachten/leerlingen in samenspraak met de opvang → Leerlingen gepast met negativiteit leren omgaan → Drempel om de klas te verlaten / weg te lopen verhogen • Verdeling van het gezag? → Hoofdverantwoordelijkheid blijft bij de leerkracht!

8. Stappenplan van de opvang • “Als een vulkaan tot uitbarsting komt”… • Taak leerkracht: opvangverantwoordelijke (telefonisch) verwittigen • Time-out, opvang en begeleiding mogelijk in de opvangklas EEN CRISISMOMENT IS EEN LEERMOMENT!

9. Wood, M.M., & Long, N.J. (1991). Life Space Intervention. Talking with children and youth in crisis. Austin, Tex: Pro-ed. Long, N.J., Wood, M.M., & Fecser, F.A. (2003). Praten met kinderen en jongeren in crisissituaties (Vertaling en bewerking o.l.v. F. D’Oosterlinck. Tielt: Lannoo.

10. Stappenplan van de opvang • Fase 1 “Praten” → gevoelens kanaliseren – woorden gebruiken i.p.v. daden – gebeurtenissen ordenen – verschil maken tussen relevante en irrelevante informatie • Fase 2 “Oplossen” → begrijpen dat we er zelf iets kunnen aan doen – zich anders willen gedragen – nieuw gedrag leren, in woorden formuleren en inoefenen • Fase 3 “Lachen” → weten dat het beter gevoel het resultaat is van de oplossing – dit uiten om dit gevoel over te dragen naar de volgende activiteit Wood, M.M., & Long, N.J. (1991). Life Space Intervention. Talking with children and youth in crisis. Austin, Tex: Pro-ed. Long, N.J., Wood, M.M., & Fecser, F.A. (2003). Praten met kinderen en jongeren in crisissituaties (Vertaling en bewerking o.l.v. F. D’Oosterlinck. Tielt: Lannoo.

11. Stappenplan van de opvang • Herstel en opvolging • Naar klas begeleiden • De omgeving aanpassen • Navraag doen de volgende lessen / lesdagen • Een belonings- en strafsysteem opstarten • Enz. • Duur van de opvang: zo lang als nodig, zo kort als mogelijk!

12. Infrastructuur • Opvang kan in principe overal! • De opvangklas als hulpmiddel: • 2 verbonden ruimtes (1 “praatruimte” – 1 “rust- en werkruimte”) • Opvangklas “in een blauw kleedje” • Werk- en spelmateriaal

13. Registratie • Registratie in de opvang: • Naam • Klas • Datum / uur / verantwoordelijke opvang • Verwijzende leerkracht • Probleem • Aanpak • Vraag aan leerkrachten om ook zelf te registeren (voordeel van informatie uit eerste hand)

14. Registratie • Doel: • Bewaren van nuttige gegevens uit het verleden (aanknopingspunten voor vervolggesprekken, klassenraden, gesprekken met ouders, enz.) • Indicaties verzamelen voor de toekomst (hoe werd een conflict reeds opgevolgd, welke straffen werden al gegeven en waren effectief, waar loopt een leerling heen als hij/zij wegloopt, wanneer en bij wie stelt een leerling probleemgedrag, enz.)

15. Pijnpunten • Opvang en straffen • Jongeren met aanhoudend probleemgedrag

16. Pijnpunt 1: opvang en straffen • Uitgangspunt van de opvang: principieel geweldloos en straffeloos • Praten → Oplossen → Lachen → Straf ??? • Niemand geeft graag straf! → Wat bvb. met conflicten tijdens de speeltijd?

17. Pijnpunt 2: jongeren met aanhoudend probleemgedrag • Een beperkte, maar hardnekkige groep jongeren glipt tussen de mazen van het net. → Bestaande systemen blijken ontoereikend. • Sinds september 2005 in samenwerking met MPI Tordale: dagopvang → Eerste ervaringen: genuanceerd positief

18. Besluit • Onze opvang is een “apart” gegeven binnen de school, maar geen “losstaand” gegeven! • Onze opvang heeft al een weg afgelegd, maar heeft nog een lange tocht te gaan! • VOORSTELLEN, SUGGESTIES EN SAMENWERKING in het kader van begeleiding van jongeren met (aanhoudend) probleemgedrag zijn ALTIJD WELKOM!