Systemy informatyczne zarządzania

1. W. Bartkiewicz Systemy informatyczne zarządzania Wykład 10. Zintegrowane Systemy Zarządzania

2. Pojęcie systemu zintegrowanego • Jak już wspomnieliśmy obsługa podstawowej działalności przedsiębiorstwa realizowana jest przez systemy przetwarzania transakcyjnego (TPS). • W miarę rozwoju technologii informatycznej, izolowany charakter systemów TPS stwarzał coraz poważniejsze bariery dla możliwości dalszego rozwoju komputeryzacji sfery zarządzania przedsiębiorstwem, tak przecież istotnej dla możliwości jego funkcjonowania w coraz bardziej konkurencyjnym środowisku. • Początkowo odpowiedzią były systemy klasy MIS, zaspokajały one jednak przede wszystkim problemy informacyjne kadry zarządzającej. • Integracja w systemach MIS dotyczyła więc przede wszystkim sfery informacyjnej, a nie bezpośredniej obsługi procesów biznesowych w przedsiębiorstwie.

3. Pojęcie systemu zintegrowanego • Przez zintegrowany system informatyczny przedsiębiorstwa (ZSI) rozumiemy taki system, który jest zorganizowany modułowo oraz obsługuje wszystkie lub prawie wszystkie sfery działalności jednostki (marketing, planowanie, zaopatrzenie, techniczne przygotowanie produkcji, sterowanie produkcją, dystrybucję, sprzedaż, gospodarkę remontową, finanse i księgowość, zarządzanie zasobami ludzkimi). Należy tu oczywiście uwzględnić specyfikę przedsiębiorstwa przemysłowego, handlowego czy usługowego

4. Podstawowe cechy systemu zintegrowanego Jako najważniejsze cechy współczesnych systemów zintegrowanych, wymienić więc możemy • Kompleksowość funkcjonalna. Systemy tego typu obejmują obecnie wszystkie najważniejsze obszary funkcjonalne w przedsiębiorstwie. • Zazwyczaj poszczególne obszary funkcjonalne realizowane są poprzez odrębne moduły systemu co umożliwia etapowe wdrażanie poszczególnych elementów systemu. • Integracja danych i procesów. Moduły systemu są wzajemnie powiązane nie tylko poprzez przechowywane przez nie dane, ale również obsługiwane przez nie procesy przetwarzania. • Dzięki wzajemnemu powiązaniu poszczególne moduły systemu tworzą spójną, nową jakościowo całość o większej użyteczności końcowej. • Integracja dotyczyć może również danych zewnętrznych, poprzez zastosowanie mechanizmów elektronicznej wymiany danych (EDI – Electronic Data Interchange).

5. Podstawowe cechy systemu zintegrowanego • Elastyczność strukturalna i funkcjonalna. Systemy zintegrowane mogą funkcjonować w bardzo różnych konfiguracjach sprzętowo-programowych, dostosowanych do potrzeb przedsiębiorstwa, zarówno istniejących w chwili wdrażania systemu, jak i powstających wskutek dynamicznych zmian wymuszanych przez jego środowisko. • Efekt ten osiągany jest zazwyczaj, poprzez poważny stopień parametryzacji systemu z wykorzystaniem różnego rodzaju skryptów konfiguracyjnych. • Systemy zintegrowane mogą ponadto w większości przypadków współpracować z komponentami oprogramowania (np. serwerami danych) działającymi w różnych środowiskach i w oparciu o różne protokoły komunikacyjne. • Otwartość. Systemy zintegrowane powstają zazwyczaj w skalowalnych architekturach opartych o otwarte platformy działania, pozwalające łatwe dodawanie nowych funkcji, modułów, interfejsów do systemów informatycznych partnerów gospodarczych, a także zwiększanie liczby użytkowników i obciążenia elementów systemu.

6. Podstawowe cechy systemu zintegrowanego • Zaawansowanie merytoryczne. Systemy zintegrowane obsługują procesy biznesowe w przedsiębiorstwie w oparciu o najnowocześniejsze koncepcje zarządzania. • Oferują one ponadto pełne wsparcie informacyjno-decyzyjne, zarówno w sensie swobodnego dostępu do informacji na różnym poziomie szczegółowości, integracji funkcjonalnej, złożoności prezentacyjnej (funkcje realizowane tradycyjnie przez systemy MIS), jak również w sensie wyposażenia w złożone procedury analityczne, prognostyczne, eksploracji danych i ekstrakcji wiedzy, decyzyjne (funkcje realizowane tradycyjnie przez systemy DSS). • Zaawansowanie technologiczne. Systemy zintegrowane tworzone są zazwyczaj w oparciu o aktualne najnowsze standardy sprzętowo-programowe, z możliwością przenoszenia na różne platformy zarówno jeśli chodzi o sprzęt, systemy operacyjne, infrastrukturę telekomunikacyjną, itp. • Tworzone są one w oparciu o centralne zarządzanie danymi na bazie serwera bazy danych, z klientami wykorzystującymi graficzne interfejsy użytkownika.

7. Podstawowe cechy systemu zintegrowanego • Zgodność z normami prawnymi. Systemy zintegrowane są zgodne z normami polskiego prawa, zwłaszcza z ustawą o rachunkowości. Przede wszystkim w zakresie zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych z wykorzystaniem systemów informatycznych, zasad ustalania i raportowania wyników finansowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych.

8. Pojęcie systemu zintegrowanego • W chwili obecnej za najbardziej zaawansowaną merytorycznie i technologicznie formę systemu zintegrowanego uznaje się system scalony, powstający w wyniku integracji kompleksowych systemów wspomaganego zarządzania z kompleksowymi systemami wspomaganego wytwarzania. • Idea tego typu rozwiązania pozostaje w ścisłym związku z koncepcją przedsiębiorstwa XXI wieku, w którym wszystkie zasoby danych, procedury zarządzania, sterowania i regulacji procesami wytwórczymi będą przetwarzane za pomocą technologii komputerowych. • Należy jednak zauważyć, że stan ten osiągnięty został na drodze długotrwałej ewolucji, zarówno sprzętowo-programistycznej technologii informacyjnej, jak i koncepcji teoretycznych z dziedziny zarządzania.

9. Planowanie potrzeb materiałowych (MRP) • Problematyka logistycznego zabezpieczenia podstawowej działalności przedsiębiorstwa, jaką jest produkcja, zawsze należała do najbardziej newralgicznych obszarów leżących w obszarze zainteresowania osób nim kierujących. • Dynamiczny charakter problemu, w powiązaniu ze skalą trudności i znaczeniem dla funkcjonowania przedsiębiorstwa powoduje ciągłe zainteresowanie koncepcjami zarządzania pozwalającymi na usprawnianie działalności w tym zakresie. • Nic więc dziwnego, że początkowe fazy integracji systemów informatycznych wspomagających zarządzanie związane są przede wszystkim z dziedziną gospodarki materiałowej oraz obsługi procesów wytwarzania.

10. Planowanie potrzeb materiałowych (MRP) • Planowanie potrzeb materiałowych (Material Requirements Planning – MRP) jest koncepcją zarządzania produkcją, polegającą na powiązaniu harmonogramów produkcji z obsługą logistyki dostaw niezbędnych surowców i materiałów. • Przygotowywane są dokładne harmonogramy określające ilość wyrobów gotowych, jakie przedsiębiorstwo chce produkować w określonym okresie czasu, np. w następnym kwartale. • Na podstawie tego planu, specyfikacji wytwórczych dla każdego wyrobu i analizy zapasów produkcyjnych, określany jest termin i zasoby niezbędnych do produkcji surowców, części i podzespołów, tak aby utrzymać harmonogram produkcji. • Tak więc MRP redukuje niepewność związaną z terminem i ilościami wykorzystywanych zapasów, pozwalając na utrzymywanie niższych stanów magazynowych.

11. Planowanie potrzeb materiałowych (MRP) • W celu realizacji powyższych funkcji, system informatyczny klasy MRP wymaga więc integracji procesów zaopatrzenia, gospodarki materiałowej i wytwarzania. • Należy jednak zwrócić uwagę, że obejmuje tylko część sterowania działalnością produkcyjną dotyczącą wyłącznie przepływu materiałów. Nie uwzględnia powiązań ze zdolnościami produkcyjnymi przedsiębiorstwa.

12. Planowanie zasobów produkcyjnych (MRP II) • Planowanie zasobów produkcyjnych, określane jako MRP II (Manufacturing Resource Planning) stanowi rozszerzenie koncepcji zarządzania operacyjnego na całość podsystemu wytwórczego, w powiązaniu z innymi funkcjami przedsiębiorstwa. • Istota MRP II polega na określeniu planów produkcji wyrobów, na podstawie oszacowania przyszłych potrzeb rynku, a następnie, na podstawie struktury wyrobów, obliczeniu zapotrzebowania na poszczególne ich składniki oraz zdolności produkcyjne niezbędne do ich wytworzenia. • Realizacja powyższej koncepcji wymaga oczywiście zintegrowania z procedurami wytwórczymi i logistycznymi również analizy sprzedaży i marketingu. • Systemy tej klasy dają umożliwiają również monitorowanie i kontrolowanie zdolności i efektów produkcyjnych. Niezbędnym atrybutem systemu jest więc sprzężenie zwrotne informacji dotyczących zakupów. • Działania produkcyjne zintegrowane muszą być przy tym ze szczeblem strategicznym działania przedsiębiorstwa, bussines planem i rachunkiem wyników.

13. Planowanie zasobów produkcyjnych (MRP II) • System informatyczny klasy MRP II integruje więc większość podstawowych dziedzin działalności przedsiębiorstwa, obok planowania produkcji, zakupów, wytwarzania i całej inżynierii produkcyjnej, obejmuje także moduły finansowe, marketing, sprzedaż.

14. Planowanie zasobów przedsiębiorstwa (ERP) • Systemy zintegrowane kolejnej generacji – ERP (Enterprise Resource Planning – planowanie zasobów przedsiębiorstwa) obejmują kompleksowe, zintegrowane zarządzanie działalnością całego przedsiębiorstwa. Kategoria ta określana jest także czasami jako MRP II Plus lub MRP III. • W porównaniu z MRP II, systemy klasy ERP zostały rozwinięte o elementy zarządzania zmianami konstrukcyjnymi i technologicznymi, zarządzania remontami, jakością, serwisem i dystrybucją. • Obejmują one ponadto moduły rachunkowości, controllingu, analiz finansowych oraz zarządzania przepływami środków płatniczych. • W systemach klasy ERP uwzględnia się również powiązania producenta z dostawcami i odbiorcami.

15. Planowanie zasobów przedsiębiorstwa (ERP) • Systemy zintegrowane kolejnej generacji – ERP (Enterprise Resource Planning – planowanie zasobów przedsiębiorstwa) obejmują kompleksowe, zintegrowane zarządzanie działalnością całego przedsiębiorstwa. Kategoria ta określana jest także czasami jako MRP II Plus lub MRP III. • W porównaniu z MRP II, systemy klasy ERP zostały rozwinięte o elementy zarządzania zmianami konstrukcyjnymi i technologicznymi, zarządzania remontami, jakością, serwisem i dystrybucją. • Obejmują one ponadto moduły rachunkowości, controllingu, analiz finansowych oraz zarządzania przepływami środków płatniczych. • W systemach klasy ERP uwzględnia się również powiązania producenta z dostawcami i odbiorcami.

16. Planowanie zasobów przedsiębiorstwa (ERP) • Jeden z typowych systemów tej klasy, system R/3 firmy SAP dla przykładu obejmuje następujące podstawowe moduły: • w części finansowej • Księgowość finansowa (Financial Accounting) • Kontroling (Controlling) • Zarządzanie majątkiem trwałym (Asset Management) • Zarządzanie inwestycjami (Investment management) • Skarbiec (Treasury) • w części produkcyjno – logistycznej • Gospodarka materiałowa (Materials Management) • Planowanie produkcji (Production Planning) • Zarządzanie jakością (Quality Management) • Gospodarka remontowa (Plant Maintenance) • Zarządzanie przedsięwzięciami (Project System) • Sprzedaż i dystrybucja (Sales and Distribution) • Zarządzanie usługami (Service Management)

17. Planowanie zasobów przedsiębiorstwa (ERP) • w części związanej z zasobami ludzkimi • Planowanie i rozwój personelu (Personnel Planning and Development) • Kadry (Personnel Administration) • Płace (Payroll Accounting)