تاثیر هورمون IBA و BAP بر روی ریشه های جانبی وجوانه زایی گل رز

2. تاثیر هورمون IBA و BAP بر روی ریشه های جانبی وجوانه زایی گل رز تهیه کننده : علیرضا سجادی

3. فرضیه • برهمکنش بین هورمون اکسین (محلول در اتانول 50%)و بنزیل آکوآپورین( محلول درآب) برای بررسی رشد جوانه های جانبی و رشد ریشه های نابجا در قلمه چوب نرم از ساقه 21 روزه گل رز انجام شد. • زمانی که غلطت هورمون اکسین افزایش پیدا میکرد به دلیل غالبیت انتهایی رشد جوانه های جانبی هم محدود میشد درحالی کهBAP تاثیر چندانی روی زمان جوانه زایی نداشت. • ولی هنگامی که از BAP استفاده میشود طول شاخه ها کاهش پیدا میکند ولی با افزایش کمی ازغلظت اکسین طول جوانه دوباره بیشتر میشد. BAP تعداد نقاط جوانه زایی را تحریک و غالبیت انتهایی را کم کرده در صورتی که اکسین برعکس اثر غالبیت انتهایی دارد.درصد وزن خشک ریشه ها یا قلمه های ریشه دارشده با افزایش مقدار BAP کم میشود درصورتی که اکسین تاثیری روی درصد ریشه زایی ندارد فقط باعث تحریک آن میشود. • به طور کلی در شرایط آزمایشگاهی ثابت شد در پرورش گلدانی گل رز استفاده از BAP در غلظت معین نتیجه مطلوب به همراه نداشت در صورتی که استفاده از اکسین در غلظت های پایین توصیه میشود

4. معرفی • رزهای گلدانی گیاهانی هستند که در طول سال در یک سیکل 8 الی 12 هفته ای پرورش می یابند.این گیاهان به وسیله ی 3 قطعه قلمه ی چوب نرم رقم های پاکوتاه در شرایط میست و دمای بالا و پا گرما جهت صادر کردن برای تولید گل رز شاخه بریده تکثیرمیشوند.قلمه ها زمانی که به هفته ی 6 میرسند سر برداری شده تا شاخه زایی و پنجه زایی و درنتیجه افزایش تعداد گل افزایش یابد. • اخیرا ثابت شده که در رقم های پاکوتاه ریشه های نابجا به وفور تشکیل شده ولی علیرغم سربرداری بازهم جوانه های نابجا خفته میمانند و کمتر رشد میکنند. • ازطرف دیگر گیاهانی که از طریق کشت بافت به وجود آمدند بسیار در شاخه زایی خوب عمل کرده که احتمال زیاد به خاطر حضور طولانی در هورمون سایتوکنین در محلول آگار میباشد

5. تاثیر هورمون ها و تنظیم کننده های رشد در گل رز های گلدانی به ندرت بررسی شده در صورتی که روی رز شاخه بریده به کررات مورد بررسی قرار گرفته است • برای مثال تاثیر سایتوکنین روی شاخه بریده رز باعث کاهش غالبیت انتهایی میشود و در کشت بافت برای شاخه زایی ضروری میباشد.(کارپنتر و رودریگز1971) • یا مثلا هورمون اکسین که در رزهای هیبرید چای تاثیربسزایی در ریشه زایی دارند و طول مدت ریشه زایی را کم میکند، کمتر استفاده میشود.برای بدست آوردن نشانه هایی از امکان استفاده از هورمون های اولیه رشد روی رزها ی گلدانی ،از هورمون اکسین وبنزیل آکواپورین روی قلمه های این گیاهان گونه ی ” آماندا“ استفاده شده است.

6. مواد و روش ها • برای شروع ابتدا قلمه ها ی چوب نرم از بوته ی 2 ماهه را که دارای یک گره هستند را در بهمن ماه جدا میکنیم. • برای اطمینان از یکنواختی بوته ها از قسمت های پایینی و وسطی شاخه ها استفاده میکنیم.ترجیحا دارای یک جوانه 5 برگی و یک جوانه جانبی انتهایی باشد.هورمون سایتوکنین در 7 غلظت (0, 62.5, 125, 250,500, و 1000 )به کار رفت.حدود 10 میکرولیتر هورمون با سرنگ حاوی سوزن 0.6 میل به صورت زیرپوستی به گیاه تزریق شد.همیشه آزمایش سایتوکنین از اکسین مقدم تر بوده است.

7. اکسین IBA هم در 7 غلظت (0, 312.5, 625, 1250, 5000و2500) در آب مقطر آزمایش شد. • حدود 6*7=42 تیمار هرکدام دارای 15 قلمه بود. واحدهای آزمایشگاهی شامل 15قلمه که در 3 بلوک تصادفی امتحان شد • قلمه ها در یک بستر صاف حاوی مقادیر برابری از پیت ماس و ماسه کاشته شد ودر زیر یک محفظه ی شیشه ای در دمای بین 25 تا 30 درجه کاشته شد. • نور مکمل هم تا 16 ساعت با لامپ های 400 وات از قبل طلوع آفتاب اضافه شد.

8. قلمه ها حدود 21 روز تحت کنترل بود تا اینکه ریشه ها ظهور کردند سپس ریشه ها به طور سطحی با آب جاری شسته شد و در کاغذ خشک کن ،خشک گردید. • سپس تجزیه و تحلیل آماری برای ویژگی های زیر انجام شد:

9. 1.زمان شکست غالبیت انتهایی جوانه انتهایی اصلی بعد از کاشت(جوانه 10 میل رشد کرد) • 2.طول جوانه ،از جوانه اصلی جانبی بعد از 7،14،21 روز از کاشت • 3.درصد رشد جوانه های زاویه برگ بعد از 21 روز. • 4.درصد ریشه زایی بعد از 21 روز • 5.وزن تر ریشه بعد از 21 روز.

10. نتیجه • جوانه زنی: • چند روز بعد از کاشت،جوانه جانبی رشد کرده و تبدیل به جوانه اصلی رشدی گیاه شده ودر برخی تیمارها بیشتر از یک جوانه اصلی رشد کرده است.بعد از گذشت 21 روز برخی جوانه های بلند شده و دارای برگهای متعدد گشتند درحالی که در برخی غنچه گلهم مشاهده میشد. • خفتگی جوانه های جانبی زیر جوانه ی اصلی همچنان پابرجا بود و با تیمار سایتوکنین هم از بین نرفت همچنین BAP تاثیر آنچنانی روی زمان و مقدار جوانه زنی قلمه ها نداشت(جدول 1).به هرحال. شکست غالبیت انتهایی همه قلمه های تیمار شده ،به طور چشمگیری زود وکمتر، ازهنگامی که مقدار اکسین زیاد میشد رخ داد.(جدول 2)

11. هردو اکسین و سایتوکنین تاثیرهای چشمگیری را روی طول جوانه اصلی در طی 7،14،2 روز دارند.ازآنجایی که آزمایش ها با زمان تقابل اثر ندارد،ما نتیجه ی روز 21 ام که بسیار آشکار تر میباشد را در نمودار1 بررسی میکنیم: • BAP بدون اکسین و به جز در غلظت 62.5 طول جوانه را همگام با افزایش غلظت کاهش میدهد .اکسین بدون یا باتعامل BAP رشد جوانه را در غلظت های پایین تحریک میکند.در هر نقطه از غلظت سایتوکنین،متناسب با افزایش مقدار اکسین،طول جوانه زنی کاهش می یابد.فقط در دٌز 2000 و 2500 میل است که طول قلمه های تیمارشده با اکسین برابر با تیمارهای BAP میباشد.با توجه به اینکه قلمه های تیمارشده با اکسین زودتراز شاهد،جوانه میزند میشود نتیجه گرفت که IBA رشد طولی شاخه ها را افزایش میدهد.

14. درتعدادی از تیمارها یک یا دو جوانه درهر دو طرف کنار جوانه جانبی اصلی، همزمان با هم و با جوانه اصلی ظاهر شدند.در نتیجه از یک جوانه ممکن است 2یا 3 جوانه ظاهر شوند که وسطی که همان اصلی است از بقیه بلند تر میشود • نمودار شماره 2 نشان میدهد که BAP بدون اکسین، تعداد جوانه ها را در هر زاویه برگ از 1 در غلظت 0میل به 3 جوانه در 2000 میل رسانده است در حالی که IBA به تنهایی قادر به انجام آن نیست • در هر نقطهاز غلظت BAP افزایش اکسین باعث کاهش تعداد جوانه زایی میشود • منحنی های واگرا نشان میدهند که اکسین ناشی باعث تفاوت های معنی داری در جوانه زنی در غلظتهای بالای BAP نسبت به غلظتهای پایین میشود.در دٌز 5000 میل اکسین کمتر از یک جوانه سبز میشود. • نمودار 1 مربوط به طول جوانه در 21 روز است ولی نمودار2 تعداد جوانه طبق هر زاویه.

16. ایجادریشه نابجا: • ازدو هورمون فقط BAP روی درصد و وزن تر ریشه ها در قلمه ها موثر است.در مقایسه با قلمه شاهد،که 100 درصد ریشه داد،افزایش غلظت BAP به تدریج درصد ریشه زایی را کاهش داد.BAP در غلظت 62.5 میل ابتدا وزن تر ریشه را افزایش داد ولی به تدریج با افزایش هورمون مقدار ان کم تر شد.طبق جدول2 اکسین تاثیرمعنی داری روی درصد ریشه زایی ووزن تر ریشه ها نداشت ولی به هرحال قلمه های تیمار شده با اکسین 20 درصد وزن تربیشتر از نمونه شاهد داشت

17. نتیجه گیری • آزمایشات نتایج خاص و گاهی آنتگونیستی بین BAPو IBA روی گل رقم آماندا نشان میدهد • زمان و فرکانس جوانه زنی به طور منفی متاثر از اکسین است طوری که تحقیقات آقای برترام روی قلمه رقم ”باکارا“ این مسئاله را تایید میکند نتایج مشابهی از استفاده ی انواع اکسین (IBA,NAA,IAA)در کشت بافت در رقم های مختلف رز مشاهده شداگرچه در غلظت های پایین اکسین ها و در حضور سایتوکنین باعث تحریک جوانه زنی میشود(Hasegawa, 1979, 1980). • ازطرف دیگر BAP برعکس اثر شکست غالبیت انتهاییش روی رقم ”باکارا“((Bertram • et al., 1975 ) and 'Cocktail' (D.P. De Vries, unpublished results, 1982),) و چند رقم دیگر تاثیرچندانی روی زمان وفرکانس جوانه زنی نداشت

18. از طرفی BAP جوانه زنی شاخه ها را تحریک میکند.. اگرچه تنها چند هفته بعداز جوانه زنی ،جوانه جانبی اصلی جوانه های ثانویه را خفته نگهداشته است و هیچ بررسی که آیا عادت گیاه از سربرداری جوانه اصلی بهره میبرد یا نهانجام نشد • به طور کل IBA در نبود سایتوکنین وزن تر ریشه و رشد طولی شاخه ها را تحریک میکند و بدین ترتیب این تیمارها باعث کوتاه شدن سیکل رشدی رز گلدانی خواهد شد.

19. باید توجه کرد که در تحقیقات باغبانی هورمون سایتوکنین روی ارقام مختلف به عنوان ازبین برنده ی غالبیت انتهایی اعمال شده است . • غالبیت انتهایی رقم ”آماندا“ نسبت به ارقام ”باکارا“ و ”کوکتایل“ کمتر است و احتمالا این تفاوت به خاطر وجود تفاوت در گونه های این 3 رقم میباشد. • بارزترین ویژگی هورمونBAP تاثیر آن روی تعداد جوانه ها در هر زاویه برگ آن هم بعد از حذف جوانه انتهایی میباشد. • در رقم ”باکارا“ ابتدا تصور میشد که این جوانه ها از جوانه های جانبی ناشی شوند ولی بعداثابت شد که آنها از جوانه های جانبی خفته ی فلس هایی که جوانه اصلی را محافظت میکندد رویش پیدا کردند.همانطورکه بعدا هورمون روی رقم ”آماندا“ امتحان شد احتمالا جوانه زنی این نوع جوانه ها نشان داد که هورمون BAPبرخلاف تصور غالبیت انتهایی را در مراحل نخست نمو جوانه ازبین میبرد تا بعد از رشد جوانه! • ازآنجایی که در هر غلظت BAPدرصد جوانه زنی مطابق با افزایش IBA کاهش یافت،نتیجه گرفتیم که در این ویژگی این دو هورمون خاصیت ضدیت یا آنتاگونیستی دارد.بدون تحقیقات بیشتر ،کاربرد BAP روی رزهای گلدانی مایوس کننده بود زیرا نه جوانه زنی جوانه های جانی و نه شاخه زایی جوانه های جانبی را تحریک میکرد.علاوه براین تکنیک روش ها به کار رفته فقط برای آزمایشات تجربی مناسب است.

20. کار ما نیست شناسایی راز گل سرخ........ کار ما شاید این است که در افسون گل سرخ شناور باشیم........... کار ما شاید این است که میان گل نیلوفر و قرن...... پی آواز حقیقت بدویم....