6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu

1. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu • DOÇ. DR. MEHMET ÖZDAMAR • Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi

2. DENETİM YÜRÜRLÜK • Denetim müessesesi yeni Kanun’da 397-406 maddeler arasında on (10) madde halinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. • Madde 1534 (Yürürlük Maddesi): • Küçük ve orta ölçekli sermaye şirketleri ile bu maddenin ikinci fıkrasında sayılanlar dışında kalan her ölçüdeki gerçek ve tüzel kişi tacirler için yayımlanan ve yayımlanacak olan özel Türkiye Muhasebe Standartları 01/01/2013 tarihinde yürürlüğe girer. • Bu Kanunun anonim şirketlerin denetlenmesine ilişkin 397 ilâ 406 ncı maddeleri 01/01/2013 tarihinde yürürlüğe girer.”

3. YENİ TTK’DA DENETÇİLER DENETÇİ (Denetleme Md.397-406) İŞLEM DENETÇİSİ (Md.554,351) ÖZEL DENETÇİ (Md.438-444) DENETİM

4. DENETİM • Yeni Ticaret Kanunu’na göre denetim yaptırmak zorunludur. Her AŞ’nin esasında eskiden olduğu gibi bir denetçisinin olması gerekmekte olup bu kapsamda denetçi de halen anonim şirketin zorunlu organlarından biridir. • Madde 399: “Denetçi, şirket genel kurulunca; topluluk denetçisi, ana şirketin genel kurulunca seçilir. Denetçinin, her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden seçilmesi şarttır. Seçimden sonra, yönetim kurulu, gecikmeksizin denetleme görevini hangi denetçiye verdiğini ticaret siciline tescil ettirir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile internet sitesinde ilan eder.”

5. DENETİM • Denetçi bu yeni sisteme göre denetimleri Uluslararası Denetim Standartlarına uyumlu olan Türkiye Denetim Standartlarına uygun bir şekilde yapacaktır. • Denetim; a) Şirketin finansal tablolarının ve 397 nci maddenin birinci fıkrası ve 402 nci maddenin ikinci fıkrası çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu, b) Topluluğun konsolide finansal tablolarının ve 397 nci maddenin birinci fıkrası ve 402 nci maddenin ikinci fıkrası çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu da kapsayacak şekilde, denetçinin denetleme sırasında elde ettiği bilgilerle uyum içinde olup olmadığını belirtip açıklayacak şekilde yapılır.

6. DENETİM DÜRÜST RESİM İLKESİ • MADDE 515 - (1) Anonim şirketlerin finansal tabloları, Türkiye Muhasebe Standartlarına göre şirketin malvarlığını, borç ve yükümlülüklerini, öz kaynaklarını ve faaliyet sonuçlarını tam, anlaşılabilir, karşılaştırılabilir, ihtiyaçlara ve işletmenin niteliğine uygun bir şekilde; şeffaf ve güvenilir olarak; gerçeği dürüst, aynen ve aslına sadık surette yansıtacak şekilde çıkarılır. • Denetim, TMS’na, TDS’na, Kanuna ve Esas Sözleşmeye uygun olarak yapılmalıdır. Bu kapsamda Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetçi tarafından denetlenir.

7. DENETİM DENETÇİ • AŞ’lerin denetiminde görevlendirilecek denetçilerin YMM ya da SMMM olması zorunluluğu getirilerek, büyük ölçekli AŞ’lerin denetimini bağımsız denetim kuruluşları tarafından yapılacağı, küçük ve orta ölçekli AŞ’lerin denetiminin de YMM ve SMMM’lerce yapılacağı yeni kanunun 400. maddesinde hüküm altına alınmıştır.

8. DENETİM DENETÇİ OLABİLECEKLER • Denetçi, ancak ortakları, yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir unvanını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir. Orta ve küçük ölçekli anonim şirketler, bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri veya serbest muhasebeci malî müşaviri denetçi olarak seçebilirler. • Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının nitelikleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir.

9. DENETİM DENETÇİ Seçim, görevden alma ve sözleşmenin feshi • Denetçi, şirket Genel Kurulunca; topluluk denetçisi, ana şirketin genel kurulunca seçilir. • Denetçinin, her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden seçilmesi şarttır. Seçimden sonra, Yönetim Kurulu, gecikmeksizin denetleme görevini hangi denetçiye verdiğini ticaret siciline tescil ettirir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile internet sitesinde ilan eder.

10. DENETİM İbraz Yükümü ve Bilgi Alma Hakkı • Denetçiye yeni Kanunla verilen söz konusu görevleri yapabilmesi için, şirketle ilgili tüm kayıt ve verilere de zamanında, eksiksiz bir şekilde ulaşabilmesi gerekmektedir. Bu konuda, şirketin Yönetim Kurulu, finansal tabloları ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu düzenlettirip onaylayarak, gecikmeksizin, denetçiye verir. • Yeni kanunun 401. maddesinde bu kural “Yönetim kurulu, şirketin defterlerinin, yazışmalarının, belgelerinin, varlıklarının, borçlarının, kasasının, kıymetli evrakının, envanterinin incelenerek denetlenebilmesi için denetçiye gerekli imkânları sağlar.” şeklinde ifade edilmiştir.

11. DENETİM DENETİM RAPORU Denetçi temin etmiş olduğu kayıtlar, veriler veya bilgiler ışığında tüm tarafların anlayabileceği şekilde bir rapor hazırlamakla yükümlüdür. Esasında denetçinin varlığının temel sebeplerinin biri de bu raporun hazırlanmasıdır. Rapor, yeni kanunun 402. maddesine göre, açık ve karşılaştırmalı olmalıdır: bu kapsamda denetçi, yapılan denetimin türü, kapsamı, niteliği ve sonuçları hakkında, gereken açıklıkta, anlaşılır, basit bir dille yazılmış ve geçmiş yılla karşılaştırmalı olarak hazırlanmış, finansal tabloları konu alan bir rapor düzenler.

12. DENETİM DENETİM RAPORU Denetçi bundan başka, daha özet bir şekilde ikinci bir raporla denetçi, Yönetim Kurulu’nun, şirketin veya topluluğun durumu hakkındaki yıllık faaliyet raporunda yer alan irdelemeleri, finansal tablolar ile tutarlılığı ve gerçeğe uygunluğu açısından ayrı bir rapor halinde değerlendirilir.

13. DENETİM GÖRÜŞ YAZILARI • Denetçi yapmış olduğu denetimin sonucuna göre, tespit ettiği verilerden yola çıkarak bir kanaat belirtecek şekilde bir görüş yazısı hazırlayarak bunu da raporuyla birlikte Yönetim Kurulu’na sunar. Bu rapor genel olarak dört şekilde olabilir:

14. DENETİM GÖRÜŞ YAZILARI • Olumlu Görüş Yazısı: Denetçi, olumlu görüş verdiği takdirde yazısında, öncelikle 398 inci madde ve Türkiye Denetim Standartları uyarınca yapılan denetimde, Türkiye Muhasebe Standartları ve diğer gereklilikler bakımından herhangi bir aykırılığa rastlanmadığını; denetim sırasında elde edilen bilgilerine göre, şirketin veya topluluğun finansal tablolarının doğru olduğunu, malvarlığı ile finansal duruma ve kârlılığa ilişkin resmin gerçeğe uygun bulunduğunu ve tabloların bunu dürüst bir şekilde yansıttığını belirtir (Md. 403/1).

15. DENETİM GÖRÜŞ YAZILARI • Sınırlı Olumlu Görüş Yazısı: Çekinceleri varsa denetçi, olumlu görüş yazısını sınırlandırabilir. Sınırlandırılmış olumlu görüş, finansal tabloların şirketin yetkili kurullarınca düzeltilebilecek aykırılıklar içerdiği ve bu aykırılıkların tablolarda açıklanmış sonuca etkilerinin kapsamlı ve büyük olmadığı durumlarda verilir. Bu hallerde Genel Kurul, gerekli önlemleri ve düzeltmeleri de karara bağlar (md. 403/3).

16. DENETİM GÖRÜŞ YAZILARI • Olumsuz Görüş Yazısı:Bu hallerde Yönetim Kurulu, görüş yazısının kendisine teslimi tarihinden itibaren dört iş günü içinde, Genel Kurulu toplantıya çağırır ve görevinden toplantı gününde geçerli olacak şekilde istifa eder. Genel Kurul yeni bir Yönetim Kurulu seçer. Yeni Yönetim Kurulu altı ay içinde, kanuna, esas sözleşmeye ve standartlara uygun finansal tablolar hazırlatır ve bunları denetleme raporu ile birlikte Genel Kurula sunar.

17. DENETİM GÖRÜŞ YAZILARI • Görüş Vermekten Kaçınma:Şirket defterlerinde, denetlemenin hükümlerine uygun bir şekilde yapılmasına ve sonuçlara varılmasına olanak vermeyen ölçüde belirsizliklerin bulunması veya şirket tarafından denetlenecek hususlarda önemli kısıtlamaların yapılması hâlinde denetçi, bunları ispatlayabilecek delillere sahip olmasa bile, gerekçelerini açıklayarak görüş vermekten kaçınabilir. Kaçınma olumsuz görüşün sonuçlarını doğurur.

18. DENETİM Sır Saklamadan Doğan Sorumluluğu • Denetçi yukarıda zikredilen görevlerini yaparken veya yetkilerini kullanırken, doğal olarak şirketle ilgili her türlü bilgi ve belgeye ulaşabilecek olup, bu nedenle de her türlü gizli bilgiyi de öğrenmiş olacaktır. Bu nedenle Kanun Koyucu, yeni Kanunun 404. maddesinde, isabetli olarak denetçinin sır saklama yükümlülüğünü ayrıca düzenlemiştir. Denetçi kendisinin veya yanında, söz konusu denetim işinde, çalışanların sır saklama yükümlülüklerine uymamaları sonucunda oluşacak zararları karşılamakla yükümlü olacaklardır. Bu sorumluluk, ilgili denetim raporunun verilme tarihinden itibaren beş (5) yıl süresince devam edecektir.

19. DENETİM İŞLEM DENETÇİSİ • Şirketin kuruluşu, sermaye artırımı ve azaltılması, birleşme, bölünme, tür değiştirme, yüksek hacimli menkul değer ihracını denetleyen denetçi işlem denetçisi olarak adlandırılır. • İşlem denetçileri de “Denetçi Olabilecekler” başlığı altında düzenlenen 400’üncü maddede belirtilen nitelik ve şartlara tabidirler. Denetçilere ilişkin düzenlenen 397 vd. maddeleri işlem denetçileri için de uygulanacaktır. • Kanunda veya esas sözleşmede aksi öngörülmemişse işlem denetçisi genel kurul tarafından atanır ve görevden alınır(md.400/4) • İşlem denetçileri kendilerini ilgilendiren konularda genel kurulda hazır bulunurlar(md.407).

20. DENETİM İŞLEM DENETÇİSİ • Denetçiler gibi işlem denetçileri de kanunla belirlenen görevlerinin yerine getirilmesinde kusurlu hareket etmeleri halinde, şirkete ve pay sahipleri ile şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar(md.554). • İşlem denetçilerinin sır saklama yükümlülüğünün ihlali halinde şirkete ve zarar verdikleri takdirde bağlı şirketlere karşı sorumlu olurlar. Uygulanacak yaptırım ise 404’üncü maddede ayrıca düzenlenmiş olup, madde hükümlerinden doğan tazmin yükümlülüğü sözleşme ile kaldırılamaz ve daraltılamaz(md.404).

21. DENETİM ÖZEL DENETÇİ • Denetçi, şirketin hâkim şirketle veya topluluk şirketleriyle ilişkileriyle ilgili olarak sınırlı olumlu görüş veya kaçınma yazısı yazmışsa, • Yönetim kurulu, şirketin topluluk tarafından, bazı belirli hukuki işlemler veya uygulanan önlemler dolayısıyla kayba uğratıldığını ve bunlar dolayısıyla denkleştirme yapılmadığını açıklamışsa,

22. DENETİM ÖZEL DENETÇİ • Herhangi bir pay sahibinin istemi üzerine, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi tarafından şirketin, hâkim şirketle veya hâkim şirkete bağlı şirketlerden biriyle olan ilişkisini incelemek üzere özel denetçi atanabilir. • Ayrıca, kar payı dağıtımına razı olmayan Azlık, mahkemeden yönetim ve özel denetçilere ilişkin taleplerde bulunabilecek, şirketin feshini talep edebilecektir.

23. ELEKTRONİK HİZMETLER VE BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİ • Yeni Türk Ticaret Kanunu, özellikle bilişim alanındaki teknolojik gelişmeler ışığında ortaya çıkan avantajları yasaya yansıtmaya çalışmıştır. • Bu kapsamda özellikle elektronik işlemler ve bilgi toplumu hizmetleri dikkate alında getirilen yenilikler kısaca şu şekilde özetlenebilir:

24. ELEKTRONİK HİZMETLER VE BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİ WEB SAYFASI OLUŞTURMA 1-) Şirketler için web sayfası oluşturma ve bu siteyi aktif ve güncel olarak kullanma zorunluluğu getirilmiştir (md.1524). Web sayfalarında özellikle ortaklık yapıları, yönetim veya müdürler kurulunun özellikli kararları, finansal tablolar, denetçilerin raporları, Genel Kurul ilanları birleşme, bölünmeye ait bilgilerin yayımlanması ve güncel bulundurulması zorunluluğu getirilmiştir.

25. ELEKTRONİK HİZMETLER VE BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİ ELEKTRONİK GENEL KURUL 2-) Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 1527. maddesi ile Yönetim Kurulunun ve Genel Kurulun elektronik ortamda yapılabilmesi imkanı da getirmiştir. Bu imkan, özellikle oy kullanma, temsil, kararların ilanı, vb. konular uygulamada ciddi kolaylıklar getirecektir. Düzenlemeler, tamamen on-line kurul yapmaya imkan vermek yanında, yarı on-line yani; bir kısım üyenin fiziken katıldığı geri kalanlarının da elektronik olarak katılacağı kurulların yapılmasına da cevaz vereceği ifade edilmektedir.

26. ELEKTRONİK HİZMETLER VE BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİ GÜVENLİ ELEKTRONİK İMZA 3-) Yeni TTK’nun 1526. maddesinde düzenlenen “Güvenli Elektronik İmza” konusu da ticari hayatımıza getirilen önemli değişikliklerden biridir.

27. ELEKTRONİK HİZMETLER VE BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİ KAYITLI ELEKTRONİK POSTA • Elektronik ortamda bilgi ve/veya belge paylaşımında yaygın olarak kullanılan elektronik posta, iş ve işlemlerin kesintisiz devam etmesine olanak sağladığı için önemli bir araçtır. Fakat elektronik postaya güvenin sağlanabilmesi için ilave güvenlik hizmetlerine gereksinim duyulmaktadır. Bu nedenle bazı Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin öncülüğünde elektronik ortamda iletilen elektronik posta mesajlarının kaynak doğrulamasını, mesajın gönderildiğine ve alıcılarına teslim edildiğine dair delili sağlayan bir sistem olarak kayıtlı elektronik posta (KEP) sistemi ve uygulamaları getirilmiştir.

28. ELEKTRONİK HİZMETLER VE BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİ KAYITLI ELEKTRONİK POSTA • MADDE 1525-(1)Tarafların açıkça anlaşmaları ve 18 inci maddenin üçüncü fıkrası saklı kalmak şartıyla, ihbarlar, ihtarlar, itirazlar ve benzeri beyanlar; fatura, teyit mektubu, iştirak taahhütnamesi, toplantı çağrıları ve bu hüküm uyarınca yapılan elektronik gönderme ve elektronik saklama sözleşmesi, elektronik ortamda düzenlenebilir, yollanabilir, itiraza uğrayabilir ve kabul edilmişse hüküm ifade eder.

29. ELEKTRONİK HİZMETLER VE BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİ KAYITLI ELEKTRONİK POSTA • KEP hizmeti kayıtlı elektronik posta hizmet sağlayıcılar (KEPHS) tarafından verilen bir hizmettir. KEPHS’lerin sağladığı delillerin tanınabilirliğini ve okunabilirliliğini sağlamak üzere, KEP sisteminin yönetilmesine ilişkin süreçlerin, uygulamaların ve teknik formatların belirlenmesi, elektronik imzanın bu delillere nasıl uygulandığının bilinmesi gerekmektedir.

30. ELEKTRONİK HİZMETLER VE BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİ KAYITLI ELEKTRONİK POSTA • Sonuç olarak, elektronik imza, güvenli elektronik imza, elektronik tebligat uygulaması ile birlikte bu kayıtlı elektronik posta sistemi beraber değerlendirildiğinde 2012’den sonra artık, tebligatlar, ilanlar, ihbarlar, bildirimler ve hatta sözleşmeler de elektronik yolla kolayca yapılabilecek ve bunlar artık değiştirilemeyen ve inkar edilemeyen dayanaklar veya deliler olarak kabul edilecektir. Bu uygulamalarında ticari hayatımıza getireceği kolaylıklar çok önemli ve değerli olacaktır.