ZDRAVSTVENI ZNAČAJ PRIMENE NOVIH TEHNOLOGIJA U STAMBENOJ KULTURI

1. ZDRAVSTVENI ZNAČAJ PRIMENE NOVIH TEHNOLOGIJA U STAMBENOJ KULTURI Edukacija stanovništva o mogućnosti unapređenja zaštite životne sredine kroz primenu novih tehnologija Prim. dr Dubravka Nikolovski Specijalista higijene Zavod za javno zdravlje Pančevo RPK Pančevo, 24.11.2010.

2. Naselje i stan • Naselje i stan treba da obezbede čoveku dovoljno vazduha, prostora za kretanje, rad i odmor i da pruže zaštitu od elementarnih činilaca kao što su: vlaga, visoke i niske temperature, vetrovi, štetne radijacije, prašina, toksični gasovi i dimovi i drugi štetni fizički, hemijski i infektivni činioci.

3. Naselje i stan

4. Izbor mesta za stanovanje

5. Izbor mesta za stanovanje • Dobra komunikacija sa susednim naseljima • Dobro snabdevanje vodom • Dobri uslovi za sprovođenje otpadnih voda • Optimalna insolacija i aeracija • Dobra orijentacija prema ruži vetrova

6. Higijenska vrednost stana Zavisi od: • Materijala od kod je zgrada izgrađena • Makro- i mikro-klimatskih uslova • Područja u kom se nalazi • Lokacije u naselju • Orijentacije prema strani sveta • Izloženosti vetrovima

7. Higijenska vrednost stana DIRECTIVE 2010/31/EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 19 May 2010 on the energy performance of buildings • Ova direktiva promoviše: • - poboljšanje energetskih performansi građevina, uzimajući u obzir spoljašnje klimatske i mikroklimatske uslove , zahteve unutar zatvorenog prostora i ekonomsku efikasnost. • izgradnju novih objekata sa minimalnim energetskim zahtevima • povećanje broja objekata koji imaju nultu energetsku potrošnju • energetsku sertifikaciju objekata i • - nezavisne kontrolne sisteme energetskih karakteristika objekata i inspekcijskih nadzora

8. Temelj i zidovi stana Temelj – obezbeđuje statiku i prodiranje vlažnosti iz tla (1m od podzemne vode). Najbolji su od armiranog betona, slabiji od kamena, loši od cigle. Zidovi – od cigle (38cm, smanjuje buku za 53dB), kamena (50cm), drveta (8-10cm). Materijali sa visokim toplinskim kapacitetom su puna cigla, kamen i beton. Suv stan – vlaga u malteru zida do 1,5% Vlažan stan – preko 3%, relativna vlaga u vazduhu preko 70%.

9. Vlaga Vlažni stanovi, nedovoljno zagrejani smanjuju imunobiološke sposobnosti organizma, pomažu pojavu infekcija organa za disanje, srednjeg uva i pojavu reumatizma. Ako su vlažni stanovi pregrejani, mogu dovesti do toplotnog udara.

10. Hidroizolacija Hidroizolacije koje nisu otporne na pritisak su na bazi bitumenskih premaza i meke su. Kod njih dolazi do utiskivanja bobica u hidroizolaciju i pri sleganju nasute zemlje do stvaranja mikroprslina, i oštećenja hidroizolacije.

11. Hidroizolacija Geotekstil Delta bobičave folije od specijalnih polietilena služe za formiranje zaštitnih i drenažnih slojeva i otporne su na pritisak. Zaštitno drenažne folije su bobičave folije koje pored mehaničke zaštite hidroizolacije omogućavaju i filtriranje vode pomoću aplikovanog geotekstila. Kroz geotekstil, voda se cedi od čestica zemlje i između bobica otiče do drenažne cevi. Obostrano bobičava HDPE folija sa zavarenim geotekstilomomogućava i izjednačavanje parnog pritiska i ventilaciju temeljnih zidova, što je i najbolja zaštita od radona.

12. Hidroizolacija Styrodur C - zelena ploča zatoplotnu izolaciju temelja, zidova i podova, neosjetljiva je na vlagu i teško je zapaljiva ne sadrži halogene i poluhalogene elemente: CFCs, HCFCs i HFCs.

13. Hidroizolacija – zeleni krovovi • Potrebno je obezbediti objekat od prodora procedne vode i sigurno dreniranje vode iz nasutih slojeva. Na krovu se mogu zasaditi: • Trava – Na hidroizolaciju se postavlja folija i odmah nasipa zemljom ili šljunkom u koji se polažu ploče sa geotekstilom okrenutim na gore. Procedna voda iz zemlje ili šljunka filtrira se kroz geotekstil i pada na bobičavu foliju preko koje se odvodi do kišne kanalizacije. Folija pomaže hidroizolaciji, ali ne može da je zameni. • Žbunasto rastinje – Potrebno je obezbediti i akumulaciju vlage.

14. Podovi Hladni podovi: od zemlje, cigle, teraco. Topli podovi: od drveta, linoleum, sintetički materijali. Bazalt, granit i krečnjak mogu biti radioaktivni. Marmoleum: manja je količina hemijskih i opasnih materija i smanjuje potrebu za upotrebom hemikalija za održavanje. Podovi od polimera. Štetni: boje, lakovi, aditivi,...

15. Nova staklena mineralna vuna poboljšana je veznim materijalom koji ne sadrži fenol-formaldehid, već se temelji na brzo obnovljivim bio-materijalima za razliku od ostalih standardnih proizvoda koji koriste kemikalije na bazi nafte. Nova tehnologija je značajno povećala ekološku vrijednost proizvoda, a istovremeno je zadržala toplotne, akustičke i mehaničke karakteristike i otpornost na požar. Kod ugradnje ne nadražuje kožu, ne praši i neutralnog je mirisa.

16. Osvetljenje Svetlo ima veliki biološki uticaj. Procena prirodne osvetljenosti prostorije se vrši izračunavanjem fotokoeficijenta (odnos zastakljene površine prozora i površine poda). Radi baktericidnog efekta potrebno je bar 3h insolacije dnevno. Količina dnevnog svetla u prostoriji zavisi od lokacije, orijentisanosti zgrade, prisustve i visine okolnih zdrada, godišnjeg doba, vremena dana, oblačnosti, geografske širine, boje zidova i tavanica, stepen zagađenja vazduha, prisustva zelenila.

17. Osvetljenje Zavese smanjuju osvetljenost do 30%, prašina do 50%, a utiču i boje. Prirodno osvetljenje – svetlovodi Veštačko osvetljenje – štedljive sijalice

18. Osvetljenje • Pametne kuće – imaju prozore sa roletnama čijim se spuštanjem računarski upravlja, a van kuće se nalaze senzori osvetljenosti, vetra i kiše. Spuštanje roletni se može programirati pred nailazak oluje ili da se održava fiksno osvetljenje nezavisno od vremenskih prilika. • Nema više potrebe da svaka sijalica ima jedan prekidač. Uz nekoliko senzora, svetlo se može paliti automatski, samo u prostorijama gde se nalazite, a može se programirati i smisleno paljenje i gašenje, kako bi se stvorio utisak da kuća nije prazna.

19. Prozori Termozaštitno-izolacijsko staklo: prostor između pojedinačnih staklenih ploča ispunjen je plemenitim gasom koji ima nisku toplotnu provodljivost. Na unutrašnjoj strani stakla okrenutog prema prostoriji nalazi se tanki, nevidljivi sloj plemenitog metala(Ag). Taj sloj pušta u prostoriju kratkotalasno zračenje svetlosti, a reflektuje dugotalasno toplotno zračenje iz prostorije opet prema unutra.

20. Grejanje i hlađenje Osećaj konfornosti zavisi od pola. Starosti, navike i klimata. Optimalna temperatura u: Rusiji 18-200C, SAD 20-220C, a za žene do 23,80C Prednost imaju izvori toplote koji: • Ravnomerno zagrevaju prostoriju, • Omogućavaju jednostavno podešavanje temperature • Ne zagađuju vazduh gasovima i prašinom.

21. Grejanje i hlađenje Lokalno grejanje: nehigijensko – unosi se ogrev, stvara se CO, otežana je regulacija toplote, neravnomerno zagervanje u prostoriji. Metalne peći – brzo se hlade, velika je razlika u temperaturi u toku dana i noći. Imaju isto kao i električne grejalice visoku serdnju temperaturu zračenja, što dovodi do izgaranja prašine i osećaja paljenja u grlu. Električni radijator – električna energija greje vodu. Engleski kamin – greje se bočni zid sobe. Peć na naftu Termoakumulaciona peć, Klima uređaj – niska relativna vlažnost vazduha.

22. Grejanje i hlađenje Centralno grejanje: izvor toplote je na jednom mestu, a oslobođena toplota se razvodi sistemom kanala ili cevi u prostorije. - Grejanje toplom vodom • Grejanje parom (pod pritiskom od 2at ili 0.05-0,2at veći od normalne atmosfere), temperatura peći je visoka, vrši destičacij prašine blizu radijatora, nema strujanja vazduha kako kod lokalnog grejanja, niska je relativna vlažnost vazduha. • Grejanje toplim vazduhom – kalorifer – ventilacioni (dovodi svež vazduh) i cirkularni (vazduh iz prostorije) – suv

23. Kondicioniranje vazduha Ovlaživač vazduha – reguliše relativnu vlažnost vazduha. Prečišćivač vazduha sa jonizatorom filtrira vazduh i smanjuje količinu prašine, životinjskih dlaka, grinja, duvanskog dima i ostalih mirisa u vazduhu i na taj način stvara prijatnu naročito za osobe koje pate od alergija. Jonizator vazduha obezbeđuje negativne jone u zatvorenim prostorima što olakšava disanje osobama sa respiratornim problemima, migrene, potištenost, umor, poboljšavaju spavanje, umni rad i koncentraciju i odmor sportista.

24. Grejanje i hlađenje Panelno grejanje: ugrađeni sistemi cevi u plafone ili bočne zidove koji se zagrevaju parom. Visok je toplotni kapacitet. Tavansko grejanje je putem radijacije, ne dovodi do strujanja vazduha. Temperatura plafona ne sme da bude više od 300C, a zidova do 450C. Podno grejanje: nije povoljno za decu i stare, osetljive na prašinu, kao i za osobe sa problemima venske cirkulacije. Sistemi podnog grejanja su spori sistemi. Instaliraju se ispod dobro provodnih materijala kao što su kamen i keramika.

25. Solarne kuće Pasivne solarne kuće: sunčeva toplota zagreva kuću kroz velike staklene površine okrenute ka jugu i toplota se skladišti u termičkoj masi šljunka, betona, zemlje ili kamena Aktivni sistemi, u prvi plan stavljaju instalacionu opremu (solarni kolektori, fotonaponske ćelije, fokusiranje sunčeve energije).

26. Geotermalna energija Sa bunarima izdašnosti od dva litra u sekundi, uz primenu toplotne pumpe i primenom racionalnih sistema grejanja i hlađenja, moguće su energetske uštede i do 70 posto. • Danas postoji preko milion geotermalnih instalacija u Evropi i preko 5 miliona u USA. Korišćenjem su postignuti sledeći rezultati: • eliminisano je 5.8 miliona metričkih tona CO2 godišnje, - - • eliminisano je više od 3.600.000 tona ostalih zagađivača, - • godišnje se uštedi preko 24 milijarde kWh električne energije, • - uštedi se više od 40 triliona tona fosilnih goriva

27. Provetravanje Neodgovarajuća ventilacija je jedan od osnovnih uzroka simptoma bolesne zgrade (Seek building syndrome). Ostali uzroci su: - hemijski zagađivači u enterijeru: boje, lakovi, lepkovi, fotokopir mašine, pesticidi, hemijska sredstva za održavanje higijene - hemijski zagađivači iz spoljašnjih izvora: izduvni gasovi motornih vozila, kanalizacija, odvodi iz kuhinja i kupatila iz kojih se gasovi vraćaju u zgradu. - biološki zagađivači: bakterije, buđ, polen i virusi; ovi zagađivači se javljaju uglavnom tamo gde je povišen nivo vode i vodene pare: plafoni, konzole, kanali za klimatizaciju, spojnice...

28. Provetravanje Nedostatak kiseonika nije uzročnik lošeg vazduha u prostorijama, već visoka koncentracija CO2 koji nastaje svakim našim izdahom. Nastaje malaksalost i umor. Ako otvorimo prozor, gubi se toplota i pravi promaja, a pojačava se nivo spoljašnje buke. Uticaj klima uređaja na zdravljePrevelika razlika izmedu spoljašnje temperature i temperature u klimatizovanim prostorijama nije preporučljiva. Nagle promene temperature ambijenta uzrokuju reakcije ljudskog organizma slične onima koje izaziva veoma visok nivo stresa. Ventilacioni sistemi sa regeneracijom toplote

29. Pametna kuća Mesto: Dobračina 8, BeogradPovršina: osam etaža nad zemljom, četiri etaže pod zemljomCena investicije: 30 miliona evraKoncept: jedan sprat – jedan stan (240 m2), bazen na nivou –4Parking: četiri parking mesta po stanuPosebno: preko centralne upravljačke konzole osetljive na dodir ili namenskih daljinskih upravljača kontrolišu se rasveta, grejanje, klimatizacija, kućni uređaji i glavni dovod vode, i upravlja se sistemom nadzora objekta. Upotreba obnovljivih izvora energije. Spoljna fasada je posebna staklena konstrukcija unutar koje će biti zasađene biljke u svojevrsnu mediteransku oazu. Objekat ima sopstveno izvorište podzemnih voda (4–5 lit/s, temperatura 20o C.

30. Pametna kuća Mesto:Terazijska terasa, BeogradPovršina: 25000 m2, šest etaža nad zemljom, četiri etaže pod zemljom, prizemlje i nisko prizemljeCena investicije: 30 miliona evraKoncept: 32 stana (80–240 m2), 15 poslovnih apartmana (105–190 m2), komercijalni prostor površine oko 4000 m2Parking: 220 garažnih mestaPosebno: posebna pažnja posvećena je niskonaponskim instalacijama, upravljanje osvetljenjem, zbirno i daljinsko očitavanje energetske potrošnje, upravljanje stanovima i poslovnim apartmanima, kontrola pristupa (RFID kartice), protivpožarna i protivprovalna zaštita, video nadzor, audio obaveštavanje, telefonski, TV, Internet, LAN i drugi signali, sistem realizovan na CISCO platformi

31. Pametna kuća Projekat:Urgentni centar Novi SadZnačaj: prva pametna bolnica na BalkanuCena projekta: 30 miliona evraPosebno: četiri automatizovane operacione sale na trećem spratu sa specijalnim sistemima za sterilizaciju vazduha, automatizovane sobe, kontrola osvetljenja sa integracijom baktericidnih svetiljki, regulacija temperature i ventilacije, ulazni deo zgrade se greje solarnom energijom.