350 likes | 532 Views
การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค 13-14 สิงหาคม 2552. พ.ญ. ศรีประพา เนตรนิยม สำนักวัณโรค กรมควบคุมโรค. สถานการณ์วัณโรคของโลก. Estimated number of cases. Estimated number of deaths. All forms of TB Greatest number of cases in Asia; greatest rates per capita in Africa. 9.27 million
E N D
การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 สิงหาคม 2552 พ.ญ. ศรีประพา เนตรนิยม สำนักวัณโรค กรมควบคุมโรค
สถานการณ์วัณโรคของโลกสถานการณ์วัณโรคของโลก Estimated number of cases Estimated number of deaths All forms of TB Greatest number of cases in Asia; greatest rates per capita in Africa 9.27 million (139 per 100,000) 1.77 million (27 per 100,000) Multidrug-resistant TB (MDR-TB) 511,000 ~150,000 Extensively drug-resistant TB (XDR-TB) ~50,000 ~30,000 HIV-associated TB 1.4 m(15%) 456,000 การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009 (Updated Jan 2009)
สถานการณ์วัณโรคของประเทศไทยสถานการณ์วัณโรคของประเทศไทย • จากรายงานขององค์การอนามัยโลก คาด ประมาณสถานการณ์วัณโรคของประเทศไทยดังนี้ • ความชุกวัณโรคทุกประเภท 123.000ราย • ผู้ป่วยรายใหม่ทุกประเภทปีละ 91,000ราย • ผู้ป่วยวัณโรคเสมหะพบเชื้อ 39,000ราย • ผู้ป่วยเสียชีวิตปีละ 13,900 ราย • เป็นผู้ป่วยที่ติดเชื้อเอชไอวีร่วมด้วย 3,900ราย • ผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ติดเชื้อเอชไอวีร่วมด้วย 17 % ( คิดเป็น 15,470ราย ) • ผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนาน ทั้งสิ้น 2,774ราย • ผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนานในผู้ป่วยใหม่ 1.7% Source: Stop TB Partnership Targets WHO Report 2009 การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
ปัญหาการควบคุมวัณโรคที่ต้องการการเร่งรัดปัญหาการควบคุมวัณโรคที่ต้องการการเร่งรัด • การดำเนินงานวัณโรคโดยกลวิธี DOTS มีคุณภาพไม่เพียงพอ • treatment success ต่ำกว่า 85% • อัตราตายและขาดยาสูง • ผู้ป่วยส่วนหนึ่งไม่ทราบผลการรักษา การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
อัตราผลการรักษาของผู้ป่วยวัณโรคใหม่เสมหะพบเชื้อ ในประเทศไทย ปี2546 - 2550(Treatment outcomes of New SS+ TB cases registered in Thailand, 2003 – 2007) การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
อัตราผลการรักษาที่ไม่ประสบความสำเร็จของผู้ป่วยวัณโรคใหม่เสมหะพบเชื้อ ปี2546 - 2550(Unfavourable outcome of New SS+ TB patients registered in Thailand, 2003 – 2007) การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
2) การเข้าถึงการดูแลรักษาการติดเชื้อเอช ไอ วี ในผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอช ไอ วี • ความชุกของการติดเชื้อเอชไอวีในผู้ป่วยวัณโรค สูงมาก (17-20%) • อัตราการตายสูงมาก 20-30% ส่วนใหญ่เสียชีวิตภายใน 2 เดือนแรกที่เริ่มรักษาวัณโรค • ผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอชไอวีส่วนใหญ่ (70-80 %) มีค่า CD4 < 250 • ผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอชไอวี เข้าถึงยาต้านไวรัส ขณะที่กำลังรักษาวัณโรคยังต่ำกว่าเป้าหมายมาก การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
HIV testing among TB patients in Thailand, 2006-8. % TB patients 79 68 52 การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
CPT for TB/HIV patients in Thailand , 2006-8 %TB/HIV patients (2006) (2007) (2008) การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
ART for TB/HIV patients in Thailand , 2006-8. % TB/HIV patients (2006) (2007) (2008) 60 การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
Intensified TB finding among newly detected PHAs in Thailand , 2006-8. %newly detected PHAs การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
Treatment outcomes of new smear positive TB patients in 2007, Thailand. การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
ปัญหาอุปสรรคของการได้รับยาต้านแก่ไวรัสผู้ป่วย TB/HIV • การตรวจเลือดเอชไอวียังไม่ครอบคลุมในผู้ป่วยวัณโรคทั้งหมด • ผู้ติดเชื้อเข้าถึงบริการล่าช้า • ผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอชไอวี ไม่ได้รับการตรวจ CD4 ทุกราย (69% in 2008 ) • ผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอชไอวี ได้รับรักษาวัณโรคให้ครบก่อน จึงจะพิจารณาให้ยา ARVs • แพทย์ที่คลินิกวัณโรคขาดทักษะและความเชี่ยวชาญในการให้ยา ARVs การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
3) การขาดการมีส่วนร่วมของชุมชนในการควบคุมวัณโรค • กิจกรรมการดำเนินงานวัณโรค รับผิดชอบโดย health facilities เป็นหลัก • ผู้ป่วยวัณโรคได้รับการดูแล โดยมีคนในชุมชน เช่น อสม. ผู้นำชุมชนอื่นๆ เป็น พี่เลี้ยงเพียง 5% เท่านั้น • ไม่มี TB patient support group การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
4) การค้นหา และ/หรือ รายงานผู้ป่วยวัณโรคเด็กยังขาดความเข้มแข็ง • จากข้อมูลรายงานผู้ป่วยของประเทศไทย เป็นผู้ป่วยเด็กอายุ < 15 ปี เพียง 1 % (กลุ่มผู้ป่วยใหม่เสมหะบวกเป็นเด็กเพียง 0.4%) • โดยทั่วไป ควรผู้ป่วยเด็ก ประมาณ 5 % • ปัญหาหนึ่งในหลายปัญหา คือ การค้นหาในผู้สัมผัสโรค (household contact investigations) ไม่เข้มแข็ง การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
5) ปัญหาวัณโรคในเรือนจำ • อัตราความสำเร็จในการรักษาผู้ป่วยวัณโรคอยู่ระดับที่ต่ำ • อัตราตายสูง • อัตราการโอนออกและไม่ทราบผลการรักษาสูงมาก • ผลกระทบของการติดเชื้อเอชไอวี ต่อวัณโรค การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
6) ระบบการควบคุมวัณโรคดื้อยาหลายขนานยังไม่ดีพอ • MDR-TB ในผู้ป่วยใหม่ 1.7% และ 34% ในผู้ป่วยเก่า ( ข้อมูลจากการสำรวจวัณโรคดื้อยา 2005-6) • องค์การอนามัยโลกคาดว่าประเทศไทยมีผู้ป่วย MDR-TB 2774 ราย • การดำเนินงานในทุกระดับยังมีปัญหา • ยังไม่มีหลักสูตรเฉพาะในการอบรม • การนิเทศงานไม่เพียงพอ ขาด on the job training • ระบบการบันทึกและการรายงานยังอ่อนแอมาก • ไม่มีข้อมูลในการวิเคราะห์และประเมิน เพื่อการวางแผนและกำหนดนโยบายระดับประเทศ การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
7. ความร่วมมือของหน่วยงานรัฐอื่นๆ และเอกชน • อัตราการค้นหารายป่วย • ในผู้ป่วยวัณโรคทุกประเภท CDR 58% • ในผู้ป่วยวัณโรครายใหม่เสมหะพบเชื้อ CDR 72% • คาดว่ามีผู้ป่วยวัณโรค ถึง 20-25% ที่ได้รับบริการการวินิจฉัยและรักษาในโรงพยาบาลของหน่วยงานรัฐสังกัดอื่นๆ และในโรงพยาบาลมหาวิทยาลัย การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
จำนวนผู้ป่วยวัณโรคที่ได้รับรายงาน (TB case notification) 2544-2551
อัตราการตรวจพบรายป่วย (Case detection rate)
ยุทธศาสตร์การควบคุมวัณโรคของประเทศไทยยุทธศาสตร์การควบคุมวัณโรคของประเทศไทย • การส่งเสริมคุณภาพการดำเนินงาน DOTS • การเร่งรัดการผสมผสานวัณโรคและเอดส์ การควบคุม MDR TB , วัณโรคในเรือนจำ วัณโรคในแรงงานเคลื่อนย้ายและชายแดน วัณโรคในเด็ก และกลุ่มเสี่ยงพิเศษอื่นๆ • การเสริมสร้างความเข้มแข็งของระบบสุขภาพ • การสร้างภาคีเครือข่ายความร่วมมือกับภาครัฐอื่นๆและภาคเอกชน • การกระตุ้นพลังผู้ป่วยและสังคมและการมีส่วนร่วมของชุมชน • การสนับสนุนการศึกษาวิจัย การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
ตัวชี้วัดความสำเร็จของเป้าหมายตัวชี้วัดความสำเร็จของเป้าหมาย 1.การดำเนินงานตามยุทธศาสตร์ DOTS อัตราการตรวจพบวัณโรคปอดเสมหะพบเชื้อ>70% อัตราความสำเร็จการรักษาวัณโรคปอดเสมหะพบเชื้อ>85% 2.การดำเนินงานวัณโรคและเอดส์ ผู้ป่วยวัณโรคได้รับการตรวจการติดเชื้อเอช ไอ วี>85% ผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอช ไอ วี ได้รับ ART >60% ผู้ติดเชื้อเอช ไอ วี ได้รับการตรวจคัดกรองวัณโรค >90% 3.การวินิจฉัยและรักษาวัณโรคดื้อยาหลายขนาน ผู้ป่วยมีประวัติรักษามาก่อนและรายป่วยเรื้อรังได้รับการทดสอบความไวต่อยา100% ผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนานที่ตรวจพบ ได้เข้าสู่แผนการรักษา 100% อัตราความสำเร็จของการรักษาผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนาน>60% การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
1 DOTS อย่างมีคุณภาพ • ยุทธศาสตร์ DOTS ซึ่งประกอบด้วย • Political commitment • การตรวจวินิจฉัยที่ได้มาตรฐานและมีการควบคุมคุณภาพ • การทำ DOT โดย อสม. ซึ่งต้องประสานงานกับกรม สบส. • การสนับสนุนยาอย่างมีคุณภาพ • การนิเทศ ติดตามงาน และการประเมินผล ของทุกระดับ และการจัดทำและส่งรายงานจากทุกอำเภอ ได้ถูกต้อง ครบถ้วน และตรงเวลาตามที่กำหนด การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
2. การผสมผสานวัณโรคและเอดส์ • การให้ความสำคัญจากผู้บริหาร : นโยบายที่เข้มแข็ง • ประสานความร่วมมือระหว่าง TB และ HIV clinic • เร่งรัดการคัดกรองเพื่อค้นหาวัณโรคในผู้ติดเชื้อเอชไอวี ในคลินิกเอดส์ • เน้นผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอชไอวี เข้าถึงบริการการดูแลรักษาโรคเอดส์ การได้รับการตรวจ CD4 และยาต้านไวรัส ระหว่างการรักษาวัณโรคให้มากขึ้น และเร็วขึ้น • การอบรมให้ความรู้สำหรับบุคคลากรของโรงพยาบาล : แพทย์ พยาบาล และเจ้าหน้าที่คลินิก ( คลินิกวัณโรคและคลินิกเอดส์ ) การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
Peer group ช่วยดูแล เพื่อลด stigma และเพื่อให้ผู้ติดเชื้อเอชไอวีเข้าถึงบริการสุขภาพ และช่วยดูแลรักษาด้วย • การป้องกันการแพร่เชื้อวัณโรคในโรงพยาบาล • การให้ยาป้องกันวัณโรคแก่ผู้ติดเชื้อเอชไอวี • การนิเทศ กำกับ ติดตามงานร่วมกันทั้งสองแผนงาน • จัดทำและส่งรายงานให้ครบถ้วน ทั้ง 2 ส่วน • เร่งรัดการผสมผสานงาน TB/HIV ในโรงพยาบาลเอกชน การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
3. วัณโรคดื้อยา MDR-TB • อบรมการดำเนินงานวัณโรคดื้อยาอย่างเป็นระบบ • ผู้ป่วยเก่าหรือผู้ป่วยใหม่ที่มีประวัติสัมผัสกับผู้ป่วย MDR-TB ควรส่งตรวจ DST ทุกราย • ให้การดูแลรักษาและติดตามผล ตาม national guideline (ระบบยา และ วิธีการติดตามการรักษา) • ให้การดูแล สนับสนุนการรักษาแบบ DOT อย่างเข้มงวด เพื่อป้องกันการเกิด XDR-TB • จัดทำทะบียนบันทึกและทำรายงานตามแบบฟอร์มมาตรฐาน การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
4 . วัณโรคในเรือนจำ • เน้นการสร้างกลไกความร่วมมือระหว่างเรือนจำกับ สสจ. : ประชุม นิเทศ และประเมินผลร่วมกัน • เพิ่มการค้นหาผู้ป่วยวัณโรค ( วัณโรคปอดเสมหะลบโดยเอกซเรย์ ซึ่งมีสัดส่วนมากในผู้ติดเชื้อเอชไอวี) • การติดตามการรักษาผู้ป่วยที่พ้นโทษก่อนรักษาครบ โดยความร่วมมือกับคณะกรรมการคาทอลิกเพื่อผู้อพยพและผู้ต้องขัง ( NCCM ) • เร่งรัดการให้ยาต้านไวรัสในผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอชไอวีเพื่อลดอัตราตาย การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
5.วัณโรคในเด็ก • สร้างกลไกความร่วมมือระหว่างแผนกเด็กและอายุรกรรมในโรงพยาบาล • การอบรมกุมารแพทย์ พยาบาล และผู้ประสานงานที่รับผิดชอบ • กำกับ ติดตาม การวินิจฉัยและรักษาที่เป็นมาตรฐาน • การตรวจผู้สัมผัสวัณโรคเสมหะพบเชื้อ • การให้ยาป้องกันการป่วยเป็นวัณโรค ( Isoniazid preventive therapy : IPT) • จัดทำรายงานและรายงาน ( TB07,07/1 และ TB08 ) เช่นเดียวกับผู้ใหญ่ส่งให้กับ สสจ. และ สคร. การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
6. การดำเนินงานในกลุ่มเสี่ยง • ผู้ป่วยสูงอายุ • ในผู้ป่วยใหม่เสมหะพบเชื้อ กลุ่มอายุที่มีอัตราการป่วยสูงที่สุดคือ กลุ่มผู้สูงอายุ ( อายุ > 65 ปี ) • การศีกษารวบรวมข้อมูลการตายในผู้ป่วยที่ไม่ติดเชื้อเอชไอวี พบว่า ผู้ป่วยวัณโรคที่เสี่ยชีวิตส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ • ควรเร่งรัดการค้นหาเชิงรุกในผู้สูง เพื่อรีบให้การรักษา 2. ผู้ป่วยแรงงานข้ามชาติ การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
7. การพัฒนาศักยภาพของบุคคลากร • เพื่อสร้างความเข้มแข็งของระบบสุขภาพ • จัดอบรมด้วยหลักสูตรมาตรฐาน • นิเทศงาน และ on the job training • อบรมการแปลผล และวิเคราะห์ ข้อมูลของหน่วยงาน การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
8. ACSM & การมีส่วนร่วมของชุมชน • การกระตุ้นสังคมและประชาชนให้มีความรู้เรื่องวัณโรคผ่านสื่อรูปแบบต่างๆ สื่อมวลชน การรณรงค์ประชาสัมพันธ์ • การดูแล DOT โดยชุมชน (อสม อส.แรงงานข้ามชาติ) • การคัดกรองวัณโรคโดยกลุ่มผู้ติดเชื้อ • การตั้งชมรมผู้ป่วยวัณโรค เพื่อช่วยกันให้ความรู้และดูแลกันเองในชุมชน การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
9 . การศึกษาวิจัย • การศึกษาสถานการณ์วัณโรคในเด็ก และวัณโรคดื้อยา ที่รักษาระหว่างปี พ.ศ. 2550-2 (คาดว่าจะศึกษาในปี 2553) การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
สรุป • DOTS อย่างมีคุณภาพ ยังเป็นมาตรการหลักของการควบคุมวัณโรค • เร่งรัดการผสมผสานวัณโรคและเอดส์ เพื่อลดความชุก/อุบัติการ และ ลดอัตราการตาย • การวินิจฉัยและรักษาผู้ป่วย MDR-TB และจัดทำข้อมูล เพื่อทราบสถานการณ์ อย่างเร่งด่วน • การค้นหาและรักษาในกลุ่มเสี่ยงต่างๆ ได้แก่ ผู้ป่วยในเรือนจำ ผู้ป่วยเด็ก ผู้ป่วยสูงอายุ แรงงานข้ามชาติ • การสร้างพลังให้ชุมชน เพื่อลด stigma และเข้าถึงบริการเร็วขึ้น • การประสานความร่วมมือกับโรงพยาบาลเอกชน • การพัฒนาศักยภาพของบุคคลากรอย่างสม่ำเสมอ การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009
รวมพลัง หยุดยั้งวัณโรค Thank you for attention การเร่งรัดการดำเนินงานควบคุมวัณโรค13-14 August 2009