Podstawy ekonomii

1. Podstawy ekonomii Przedmiot

2. osoba prowadząca Aneta Nowakowska-Krystman dr nauk ekonomicznych WNE UW Instytut Zarządzania i Dowodzenia Zakład Teorii Organizacji i Zarządzania

3. cel zajęć • Celem zajęćjest: • zapoznanie studenta z pojęciami i problemami ekonomii, • przy równoczesnym nacisku na poprawnie stosowanie narzędzi analizy ekonomicznej. • Ćwiczenia służąprzerobieniu maksymalnej ilości problemów i zadań liczbowych ilustrujących kwestie omawiane na wykładzie.

4. forma zaliczenia 1. Ocena wynika z ilości otrzymanych punktów przyznawanych przez wykładowcę za: aktywność na ćwiczeniach prezentacje test percepcji kolokwium 2. z samooceny

5. literatura Literatura obowiązkowa: 1. D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch: Ekonomia, tom I, II, III, wyd. II, PWE, Warszawa 1996 2. D. Kamerschen i inni: Ekonomia, Fundacja Gospodarcza NSZZ Solidarność, Gdańsk 1991 3. B. Czarny i inni: Podstawy ekonomii, PWE 1998 4. P. Samuelson, W Nardhaus: Ekonomia, PWN 1995  5. M. Nasiłowski: System rynkowy. Podstawy mikro i makroekonomii, Warszawa 2000 6. Makro i mikroekonomia dla inżynierów, (red.) S. Marcinaika, PWN, Warszawa 1995 7. Podstawy ekonomii, (red.) R. Milewskiego, Warszawa 2001 8. J. Gwartney, R. Stroup: Co każdy powinien wiedzieć o gospodarce, wyd. Centrum im. Adama Smitha, Warszawa 1994 9. Z. Stachowiak: Ekonomia. Zarys podstawowych problemów, WSISiZ, Warszawa 1998

6. Liczba godzin Forma Temat Data przeprowadzenia zajęć (w marcu) 4 W Problem ekonomii (przedmiot ekonomii, prawidłowości, osobliwości, podział ekonomii, warsztat ekonomisty) 5 6 12 16 19 22 23 26 30 2 Ć Myślenie ekonomiczne (test percepcji) 4 W Gospodarowanie – wybór w warunkach rzadkości (potrzeby, rodzaje dóbr, czynniki produkcji, koszt alternatywny, krzywa możliwości produkcyjnych, reprodukcja gospodarcza) 4 Ć Rozwiązywanie problemów ekonomii (przykłady na podziały ekonomii, czynniki produkcji, koszty alternatywne, możliwości produkcyjne) 4 W Rynek (popyt, podaż, cena) 4 Ć Prawo popytu i podaży (zadania na równowagę, dobra substytucyjne, komplementarne) 4 S Szkoły w ekonomii i ich przedstawiciele(prezentacje studentów) 2 W Problemy globalne: inflacja, bezrobocie, wzrost gospodarczy, rozwój gospodarczy, produktywność pracowników 4 Ć Rozwiązywanie problemów makroekonomicznych (kolokwium) 14 – wykład 12 – ćwiczenia 4 – seminarium realizowane zagadnienia

7. Dlaczego ekonomia jest potrzebna dla Państwa specyfiki studiów?

8. Problemy przedmiotu ekonomii WYKŁAD ZAJĘCIA – 4 GODZ.

9. teoria i praktyka „Teoria ekonomii nie dostarcza zbioru stwierdzeń możliwych do bezpośredniego zastosowania w polityce. Jest to raczej metoda niż doktryna, narzędzie umysłu, technika myślenia, która pozwala jej użytkownikowi na wyciągnięcie poprawnych wniosków.” J.M. Keynes

10. plan wykładu • Przedmiot ekonomii • Ekonomia jako nauka • Prawidłowości • Osobliwości ekonomii • Dlaczego ekonomiści nie mogą dojść do porozumienia • Podział ekonomii • Ekonomia normatywna i pozytywna • Mikroekonomia i makroekonomia • Warsztat ekonomisty

11. przedmiot ekonomii

12. przedmiot ekonomii • Podstawowym i wiecznym problemem każdego społeczeństwa jest zjawisko rzadkości. • Polega ono na tym, że • potrzeby każdego społeczeństwa są nieograniczone, • zaś możliwości ich zaspokojenia, wyznaczone są przez ilości czynników wytwórczych oraz techniczne możliwości dane w określonym okresie, które są ograniczone.

13. gospodarowanie Przedmiotem zainteresowania ekonomii jest wyjaśnienie w jaki sposób społeczeństwa rozwiązują fundamentalną sprzeczności między nieograniczonymi potrzebami ludzi a ograniczonymi możliwościami zaspokojenia potrzeb. Te nieustanne wybory człowieka nazywamy gospodarowaniem.

14. współzależności ekonomiczne Ekonomia jest nauką o ... potrzeby są nieograniczone zaspokajaniu potrzeb, zaistniała konieczność dokonania wyboru które dotyczą konsumpcji dóbr i usług, podaż czynników produkcji jest ograniczona które są produkowane z rzadkich czynników produkcji

15. procesy gospodarcze społeczeństwo w celu zaspokojenia potrzeb swoich członków: 1. wytwarza produkty, 2. wymienia między sobą efekty swojej pracy, 3. dzieli miedzy swoich członków to, co zostało wytworzone, 4. wytworzone dobra i usługi zużywa zaspakajając swoje potrzeby. Typy tej działalności nazywamy: - produkcją, - podziałem, - wymianą, - zużyciem.

16. produkcja Celem społeczeństwa jest wytworzenia dóbr i usług zaspokajających bezpośrednio lub pośrednio ludzkie potrzeby. Produkcja to proces, w którym zatrudnia się, tzn. łączy i zużywa w oparciu o znane producentowi sposoby, stojące do jego dyspozycji czynniki wytwórcze (najczęściej wyróżnia się:pracę, ziemię i kapitał). Efektem procesów produkcji są zatem wyroby w konkretnej materialnej postaci, jak i produkty niematerialne, czyli usługi.

17. produkcja Tylko część wytwarzanych produktów służy ostatecznej konsumpcji, są to środki konsumpcji. W społeczeństwach stosujących tzw. okrężne metody wytwarzania wiele wyprodukowanych dóbr i usług używanych jest do wytwarzania innych dóbr. Dobra te to środki produkcji. Wśród nich możemy z kolei wyszczególnić te, które przekształcane są całkowicie w inne produkty, czyli zużywane w danym cyklu produkcyjnym przedmioty pracy zwanej również dobrami pośrednimi. Druga grupa to dobra używane w wielu cyklach produkcyjnych. Są to środki pracy, zwane również dobrami inwestycyjnymi.

18. podział Każde społeczeństwo dzieli w jakiś sposób wytworzoną przez siebie produkcję pomiędzy swoich członków. Ekonomia będzie usiłował wykryć występujące w procesach podziału prawidłowości oraz odkryć rządzące tymi procesami prawa.

19. wymiana Wymiana jest to dobrowolne przekazywanie przez właściciela dobra lub usługi, w zamian za inne dobra lub usługi. Dobrowolność jest podstawową cechą procesów wymiany. Innym ważnym aspektem jest jej forma. Może się ona odbywać w postaci towar za towar (barterowej). Społeczeństwo może jednak posługiwać się jakimś ułatwiającym ją środkiem. Może nim być jakiś, mający samoistną wartość, towar np. sól, skóry, złoto czy jakiś inny metal. Może to być również nie posiadający żadnej samoistnej wartości, niezdolny do zaspakajania bezpośredni żadnej potrzeby kawałek papieru, kawałek plastiku, czy niematerialny elektroniczny zapis na koncie bankowym.

20. zużycie produkcyjne Wytwarzane przez społeczeństwo dobra i usługi trafić mogą jako środki produkcji ponownie do sfery produkcji, gdzie służąc do wytwarzania innych dóbr podlegają w całości lub częściowemu zużyciu. Proces ten możemy nazwać zużyciem produkcyjnym.

21. zużycie konsumpcyjne • Gospodarstwa domowe nabywają i zużywają dobra konsumpcyjne, które możemy dzielić według różnych kryteriów. • 1. z punktu widzenia czasu ich użytkowania: • - dobra trwałego użytku,których proces konsumpcji rozłożony jest w czasie np. domy meble, samochody itd. • - dobra nietrwałe, konsumowane w momencie zakupu np. usługi lub w niewielkim odstępie czasu np. żywność, lekarstwa, środki czystości itd. • 2. z punktu widzenia rodzaju zaspakajanych przez nie potrzeb: • niezbędne do biologicznej egzystencji -dobra podstawowe • zaspakajające bardziej wyszukane potrzeby -dobra luksusowe

22. zużycie ekonomistę będzie interesować przede wszystkim w jaki sposób przebiega proces uzgodnień między producentami a konsumentami, czyli co i w jakich ilościach powinno być wytwarzane

23. ekonomia jako nauka

24. ekonomia jako nauka • Nauka jest zbiorem usystematyzowanej wiedzy z różnych dziedzin. • Ekonomia należy do: • nauk nomotetycznych • nauk społecznych • nauk ścisłych • nauk stosowanych

25. ekonomia jako nauka • Dyscypliny naukowe, które uzupełniają ekonomie to: • statystyka • matematyka • logika • nauki polityczne • badania historyczne

26. ekonomia jako nauka • Ekonomia stanowi podstawę dla innych nauk: • ekonomik branżowych • zarządzania • marketingu • rachunkowości • finansów

27. prawidłowości • 2.1.   twierdzenia • 2.2.   prawa ekonomiczne • 2.3.   teorie ekonomii • 2.4.   modele ekonomiczne • 2.5.   metoda badawcza

28. prawidłowości ekonomiczne Prawidłowości ekonomiczne są to związki i relacje istniejące w relacjach rzeczywistości gospodarczej zachodzące między różnymi kategoriami ekonomicznymi. Ekonomia stara się je wykryć i opisać. Mogą one przybrać formę twierdzenia, prawa lub teorii.

29. twierdzenia Twierdzenie to oparte na naukowych przesłankach konstatacje, oceny i wnioski.

30. prawa ekonomiczne • Twierdzenia wyrażające ważne i trwałe prawidłowości procesu gospodarczego to prawa ekonomiczne. • Rodzaje praw: • prawa przyczynowe • prawa współistnienia • prawa funkcyjne

31. teorie ekonomiczne Celem ekonomi jest dostarczanie jak najbardziej wiarygodnych teoriidotyczących szeroko rozumianego procesu gospodarowania. Zbudowana teoria jest próbą odnalezienia porządku w pozornie losowych zdarzeniach codziennego życia. Teoria ekonomiczna – uporządkowane wyjaśnienie tego, jak gospodarka funkcjonuje lub funkcjonowałaby w określonych warunkach.

32. modele ekonomiczne • Modele – ułatwiają wykrycie najistotniejszych zależności. Szczegółowo wyjaśnia to ekonometria. • Budowa modelu: • Wybór zestawu zmiennych objaśniających • Wybór analitycznej postaci zależności • Estymacja parametrów • Weryfikacja modelu

33. modele ekonomiczne • Rodzaje zmiennych: • zasoby (wartość zmiennej na dany dzień) • strumienie (wartość zmiennej w jakimś okresie) • zmienne endogeniczne (zależne), możemy wyjaśnić poprzez zależności miedzy elementami modelu • zmienne egzogeniczne (niezależne) determinowane są poprzez czynniki zewnętrzne

34. modele ekonomiczne • Rodzaje zależności: • zależności o charakterze funkcyjnym (jedna zmienna określa drugą) • np. wzrost G zależy od wzrostu T • Zależności o charakterze definicyjnych (tożsamości) (jedna zmienna określona jest w kategoriach innych zmiennych) • np. Y = C+S ; GNP = C+Ib+G+NX

35. metoda badawcza • Metoda składa się z czynności: • Obserwacji (wstępny etap powstawania teorii) • Definiowania (charakterystyka lub wyjaśnianie znaczenia używanych wyrazów) • Indukcji (wysunięcie ogólnych wniosków dotyczących danego zjawiska) • Dedukcji (wnioskowanie prowadzące do uznania prawidłowości lub jej obalenia) • Weryfikacji (konfrontacja teorii z rzeczywistością)

36. rys. ekonomiczna metoda badawcza

37. osobliwości ekonomii • 3.1.   prawdziwość danych źródłowych • 3.2.   prognozy • 3.3.   doświadczenie w ekonomii • 3.4.   założenia upraszczające • 3.5.   założenie stałości pozostałych czynników (ceteris paribus) • 3.6.   błędy wnioskowania • 3.6.1.błędy wnioskowania – post hoc ergo proper hoc • 3.6.2.jeden mechanizm może ukryć inny • 3.6.3.całość i część – logiczny błąd założenia • 3.7.   subiektywizm • 3.8.   niepewność w życiu gospodarczym • 3.9.   zmienności warunków gospodarowania • 3.10.  ekonomia a interesy

38. kłótliwe towarzystwo • dlaczego ekonomiści • nie mogą dojść do porozumienia • spór dobrze się sprzedaje • niezgodności leżą w sferze ekonomi normatywnej • sferze ekonomi pozytywnej spory są odnośnie roli pieniądza i teorii inflacji • wynikają z wielości szkół, nurtów ekonomicznych [szkoła klasyczna, keynesowska, monetarystyczna – Fridmana i inne (ekonomia podaży- reganomika, racjonalnych oczekiwań, permanentnego dochodu, cyklu życia)]

39. podział ekonomii

40. podział ekonomii • ekonomia normatywna i pozytywna • mikroekonomia i makroekonomia

41. ekonomia normatywna Ekonomia normatywna oparta jest na etyce i tworzonych na jej podstawie sądach wartościujących. Na ich podstawie dokonuje się interpretacji i oceny zaobserwowanych zjawisk i zależności ekonomicznych. Chodzi tu o ustalenie norm, zasad, którym powinny odpowiadać zjawiska i procesy ekonomiczne.

42. ekonomia pozytywna Ekonomia pozytywna zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności w gospodarce. Takie podejście oznacza bezinterpretacyjny opis otaczającej rzeczywistości gospodarczej. Zajmuje się zatem światem takim jaki jest, a nie takim jakim powinien być. Przedmiotem jej analizy są faktyczne (pozytywne i negatywne) konsekwencje zmian warunków ekonomicznych i ustalenie ich wpływu na efektywność gospodarowania.

43. podział ekonomii Do lat 30 –tych XX w. panowało powszechne przekonanie, iż prawa ekonomiczne dla przedsiębiorstwa czy kraju są identyczne. Polak – Kalecki Anglik – Keynes odkryli, iż prawa rządzące jednostka i całym społeczeństwem mogą być inne.

44. mikroekonomia

45. mikroekonomia Mikroekonomiabada przede wszystkim poszczególne elementy tworzące gospodarkę; takie jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie (branże) danej gospodarki, rynki określonych produktów i usług itd.

46. czym zajmuje się mikroekonomia mikroekonomia analizuje postępowanie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, czy też nabywców, sprzedawców i państwa, ich funkcjonowanie na rynkach towarów i usług i rynkach czynników produkcji oraz ekonomiczne skutki tego postępowania. Bada czynniki wpływające na kształtowanie się wielkości produkcji i podaży poszczególnych produktów i usług, rozmiarów popytu na nie oraz wysokości ich cen.

47. makroekonomia

48. makroekonomia Makroekonomiabada gospodarkę jako całość, lub też jej znaczące części. Odnosi się do „ogólnego obrazu", a nie szczegółów działalności gospodarczej kraju.Kładzie przy tym nacisk na zachodzące w niej współzależności. Interesuje się mierzeniem, wyjaśnianiem i przewidywaniem działania całego systemu gospodarczego.

49. czym zajmuje się makroekonomia Bada ona między innymi czynniki wpływające na poziom i zmiany takich wielkości ekonomicznych, jak np. całkowita produkcja i konsumpcja w danej gospodarce; łączna (globalna) podaż produktów i usług, globalny popyt na nie, ogólny (średni) poziom ich cen, globalne zatrudnienie i inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa.

50. ekonomia XIX w. – epoka duchowieństwa Pierwsza poł. XX w. – rządy zdominowane przez prawników Obecnie – epoka ekonomistów od Jimmy’ego Cartera