TÜRKİYE’DE AÇIK SÜT SATIŞI KONUSUNDA TÜKETİCİLERİN BİLİNÇLENDİRİLMESİ PROJESİ

1. TÜRKİYE’DE AÇIK SÜT SATIŞI KONUSUNDA TÜKETİCİLERİN BİLİNÇLENDİRİLMESİ PROJESİ M.NİZAM KAĞITÇIBAŞI TÜSEDAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI

2. Bilindiği gibi süt içeriğinde çok sayıda besin öğesi bulundurmakta ve bu nedenle insan sağlığı ve gelişimi açısından önemli bir yer tutmaktadır. Süt yaşamın her evresinde tüketilmesi gereken temel besin maddelerinden biridir. İnsan yaşamında bebeklikten çocukluğa, ergenlikten yaşlılığa vücut için en gerekli besin maddelerinden biri olan süt, kalsiyum açısından zenginliği ile vücudumuz açısından hayati önem taşımaktadır.

3. Türkiye’de yıllık olarak yaklaşık 10 milyon ton süt üretilmektedir. Üretilen bu sütün yaklaşık % 50’lik bir bölümü çiğ süt dediğimiz sokak sütü yada açık süt olarak tüketiciye ulaşmaktadır. AB ülkelerinden Yunanistan’da üretilen sütün % 75’i , İspanya’da % 78’i, Danimarka ve Hollanda’da % 96’sı, İrlanda’da % 98’i kooperatifler ve diğer organizasyonlar aracılığı ile toplanarak soğuk zincir içerisinde ve hijyenik şartlarda sanayi kuruluşlarına verilerek işlenmektedir.

4. 2000-2005 Yılları Arasında Ülkelerin Süt Üretimi (milyon ton) Kanada Japonya Türkiye Meksika Arjantin Avustralya Ukrayna Yeni Zelanda Brezilya Çin Pakistan Rusya ABD Hindistan AB 25 0 20 40 60 80 100 120 140 Kaynak: Faostat, ZMP

5. Tüketilen toplam süt ürünleri miktarının içme sütü olarak kullanılma oranı dünyada %40 iken ülkemizde bu oran %20’lerde kalmaktadır. Türkiye Toplam Süt Arzı Türkiye Toplam Süt Kullanımı

6. Halbuki Türkiye’de açık süt satışı 1930 yılında yürürlüğe giren 1593 numaralı Umumi Hıfzısıhha Kanunundaki süt ile ilgili olan 170, 171, 172 numaralı maddelerince yasaklanmıştır. Buna karşın ülkemizde hala yüksek oranlarda açık süt tüketilmektedir. Gelişmiş ülkelerde sokak sütü çoktan unutulmuş olmasına rağmen, ülkemizde hala yaygın bir şekilde tüketilmektedir.

7. ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ SÜT FİYATLARI ¹ 1 lt yarım-yağlı UHT süt perakende satış fiyatı Kaynak: MDC Datum, Czech Dairy Union, Danish Dairy Board, Institut de l’Elevage, CLAL,BMELV, Statistics Finland, Central Statistical Office of Poland, USDA

8. Ülkemizde süt fiyatları incelendiğinde fiyatların yüksek olduğu görülmektedir. Fiyatların yüksek olmasının en önemli sebeplerinden birisi üretilen 10 milyon ton sütün sadece %20’lik bir kısmının işleniyor olmasıdır. AB ülkelerinde ise sanayide işlenen sütün oranı %94 civarındadır.

9. Türkiye'de Perakende Süt Fiyatları

10. Süt sağılmadan önce sterildir. Süt tüketilene kadar geçirdiği bütün evrelerde dışarıdan gelecek mikrobiyal bulaşma ve fiziksel olumsuzluklara karşı korunmalıdır. Süt, mikroorganizmaların (çok küçük canlıların) yaşaması ve gelişip çoğalması için çok uygun ortam oluşturmaktadır. Sütün içerisinde bakteriler çok hızlı çoğalabilirler! Hızla çoğalan bu bakteriler, çeşitli hastalıklara yol açarlar.

11. Hacettepe Üniversitesi tarafından 150 çeşit süt üzerinde yapılan araştırma sonunda, 1 mililitre sokak sütünün içinde 100 binden fazla bakteriye rastlandığını, ayrıca bu sütlerin 20'sinde su miktarının yüksek, mineral miktarının düşük çıktığını ve içine nişasta katıldığını tespit edilmiştir.

12. Sokakta satılan sütün kalite analizi Sokakta satılan sütten alınan 65 örnek üzerinde yapılan analizin sonuçları aşağıdadır: Yağ içeriği: Yüzde 3.0 ve 3.9 arasında: yüzde 56 Yüzde2.5 ve 2.9 arasında: yüzde 24 Yüzde1.8 ve 2.4 arasında: 21 yüzde (kaymağı özellikle alınmış) Katılmış su: Yüzde 3’ten az: yüzde 69 Yüzde 3 ve 4 arasında: yüzde 15 Yüzde 4 ve17 arasında: yüzde 15 (özellikle karıştırılmış) Hepsi birden ele alındığında, sütün %15’i ilgili normların bütünüyle dışındadır. Kaynak: Ankara Hacettepe Üniversitesi (Gıda Mühendisliği Bölümü)

14. Türkiye’de Süt Pazarının Dağılımı

15. Çiğ olarak tüketime sunulan sokak sütlerinde soğuk zincir sağlanamadığından tüketiciye ulaşana kadar geçen taşıma sürecinde toplam bakteri yükü artmakta, bu da ısı ile yok edilemeyen toksinlerin oluşumuna yol açmaktadır. Tüketici, aldığı sokak sütlerinde kontrollü bir ısıtma sağlayamadığından kaynatma ile sütün besin değerinde önemli bir azalmaya ve sütün doğal tadının değişmesine neden olmaktadır.

16. SÜT HAKKINDAKİ YANLIŞ İNANIŞLAR • Tüketicilerin önemli bir kısmı sokak sütünü saf, taze ve doğal olduğu düşünmekte ve bu yanılgısıyla sokak sütü tüketmeyi tercih etmektedir. • Oysa ki açık sütler yasal denetimlerden uzak olduğu için birçok hastalık etmenini bünyesinde barındırabilir ve besin öğelerinde hileler yapılabilir!!!

18. SÜT HAKKINDAKİ YANLIŞ İNANIŞLAR • Tüketici açıktan aldığı sütte bulunan mikroorganizmaların sütü kaynattıktan sonra yok olacağına inanır. • Oysaki sütü kaynatmak sadece mikroorganizmaların üremesini durdurabilir, onları yok etmez. Ayrıca kaynatma sütün içerdiği besin değerlerinin büyük oranda kaybolmasına neden olur!!!

20. SÜT HAKKINDAKİ YANLIŞ İNANIŞLAR • Tüketici evinde açık sütle yapmış olduğu yoğurt ve sütlü tatlıların tadının ve kıvamının, kapalı sütlerle yapılmış olanlarla aynı olmadığını düşünerek açık sütleri tercih etmektedir. • Oysa tüketiciler TAM YAĞLI GÜNLÜK PASTÖRİZE SÜT kullanarak, üstelik sütü kaynatmaya da gerek kalmadan lezzetli ve kıvamlı yoğurt ve sütlü tatlılar yapabilirler!!!

22. SÜT HAKKINDAKİ YANLIŞ İNANIŞLAR • Tüketicilerin büyük bir kısmı, işlenmiş sütlere fabrikalarda yapılan işlem esnasında dayanıklılığı sağlamak amacı ile antibiyotik, antiseptik maddelerin katıldığına ve kullanılan ambalaj malzemesinin kanser yapıcı özelliğinin olduğuna inanmaktadır. • Oysaki işlenmiş sütler hiçbir şekilde katkı maddesi içermemekte ve kimyasal bileşimleri Türk Gıda Kodeksine uymak zorunda olduğundan dolayısıyla tüketici hakları da korunmuş olmaktadır!!!

25. AİLENİZİN VE KENDİNİZİN SAĞLIĞI İÇİN LÜTFEN;YASAL OLARAKTA SATIŞI YASAKLANMIŞ VE İÇİNDE NE OLDUĞUNU BİLMEDİĞİNİZ,BULAŞICI HASTALIK RİSKİ TAŞIYABİLECEK OLAN AÇIK SÜTLERİ ALMAYINIZ VE TÜKETMEYİNİZ!!! KENDİNİZİN VE SEVDİKLERİNİZİN SAĞLIĞINI RİSKE ATMAYINIZ…

26. TEŞEKKÜRLER…